Ορείχαλκος από την Ατλαντίδα βρέθηκε σε αρχαίο ναυάγιο
ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ
Από τον Νίκο Κατσινόπουλο
Σε ένα ναυάγιο 2.600 ετών στα ανοικτά της Σικελίας βρέθηκε ορείχαλκος, το κατ’ εξοχήν μέταλλο της Ατλαντίδας.
Αρχαία κοσμήματα… Από τα αρχαία χρόνια ο ορείχαλκος χρησιμοποιόταν σε πάρα πολλές εφαρμογές, μεταξύ άλλων στην κατασκευή κοσμημάτων, όπως αυτά που φορούσαν οι ιέρειες της Μινωικής εποχής (3000 π.Χ.). Πηγή: News media
v
Οι μεταλλικές ράβδοι που ανασύρθηκαν στ’ ανοικτά της Σικελίας. Πηγή: Αρχαιολογική Υπηρεσία Σικελίας
Ο ΟΡΕΙΧΑΛΚΟΣ είναι κράμα χαλκού–ψευδαργύρου και αναφέρεται σε ελληνικά κείμενα ότι τον χρησιμοποιούσαν ήδη από τη μυθολογική εποχή.
Ο Ησίοδος αναφέρει ότι ο Ηρακλής φορούσε κνημίδες από ορείχαλκο (Ασπὶς Ηρακλέους, στ. 122–123), ενώ σε έναν Ομηρικό ύμνο αναφέρεται ότι η Αφροδίτη φορούσε σκουλαρίκια από ορείχαλκο και χρυσό (Ομηρικοὶ ύμνοι, 6, Εις Αφροδίτην, στ. 8–9).
Εκείνος όμως που έκανε τον ορείχαλκο θρυλικό ήταν ο Πλάτωνας, ο οποίος τον συνέδεσε με τη μυθική Ατλαντίδα. Στο έργο του Κριτίας λέει ότι οι κάτοικοί της γνώριζαν τον «εκ γης ορυττόμενον» ορείχαλκο, που έλαμπε σαν φωτιά (πυρώδης) και ήταν το πιο πολύτιμο μέταλλο μετά τον χρυσό.
Στο ίδιο κείμενο αναφέρεται πως τα τείχη της ακρόπολης και το εσωτερικό του ναού του Ποσειδώνα στην Ατλαντίδα ήταν επενδυμένα με ορείχαλκο (Κριτίας, 114e, 116b-d, 119d).
Αυτό λοιπόν το “μαγικό” μέταλλο με τις μυστικιστικές ιδιότητες, το οποίο λέγεται ότι είχε ωθήσει την Ατλαντίδα στα ύψη της αρχαίας τεχνολογίας, είναι πιθανό να έχει βρεθεί σε ένα αρχαίο ναυάγιο 2.600 ετών στα ανοικτά της Σικελίας.
Πρόκειται για μια ανακάλυψη μεγάλης σπουδαιότητας, καθώς μέχρι σήμερα αμφισβητείτο η ύπαρξή του πριν την ελληνιστική εποχή.
Η ανάλυση που έγινε με ακτίνες-Χ έδειξε ότι οι μεταλλικές ράβδοι αποτελούνται από ένα μείγμα ψευδάργυρου (15-20 τοις εκατό), χαλκού (75-80 τοις εκατό), ενώ βρέθηκαν ίχνη ξυλάνθρακα (κάρβουνου), νικελίου, μολύβδου και σιδήρου.
Αυτό σημαίνει ότι ο ορείχαλκος του πλοίου είναι ίδιος με τον ορείχαλκο της Ατλαντίδας που «έλαμπε σαν φωτιά».
v
Ότι έχει απομείνει από το σκαρί του αρχαίου πλοίου. Το ναυάγιο ανακαλύφθηκε στ’ ανοιχτά της αρχαίας ελληνικής πόλης Γέλα στη Σικελία. Πηγή: Αρχαιολογική Υπηρεσία Σικελίας
v
Το πλοίο μετέφερε 39 ράβδους από κράμα χαλκού υψηλής αντοχής που έχουν ένα έντονο κοκκινωπό χρώμα. Ναυάγησε όταν έπεσε σε σφοδρή καταιγίδα μόλις 300 μέτρα έξω από το λιμάνι της πόλης Γέλα στη Σικελία. Οι ερευνητές πιστεύουν ότι είναι πιθανό να ερχόταν από τη Μικρά Ασία.
Ο Στράβων, που έζησε στα ελληνιστικά χρόνια, αναφέρει τον ψευδάργυρο ως μέταλλο που παρασκευάζονταν με «απόσταξιν» μεταλλεύματος στην περιοχή της ΒΔ Μικράς Ασίας κοντά στην Τροία (κάτι που δείχνει πρώιμες αλχημιστικές γνώσεις), αλλά και τον ορείχαλκο ως κράμα χαλκού και ψευδάργυρου που παρασκευάζονταν με σύντηξη των δύο μετάλλων στην ίδια περιοχή (Στράβων, Γεωγραφικά, βιβλίο XIII, 1.56).
Η εφεύρεση του ορείχαλκου αποδίδεται στον Κάδμο, τον πρώτο βασιλιά και οικιστή της Θήβας. Σύμφωνα με τις αρχαίες πηγές, ο Κάδμος ήταν αλχημιστής έμπειρος στα κράματα των μετάλλων.
Τη σπουδαιότητα της ανακάλυψης τονίζει ο Sebastiano Tusa, της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας της Σικελίας, Τμήμα Θαλασσίων Ερευνών: «Γνωρίζαμε τον ορείχαλκο μόνο από τα αρχαία κείμενα και λίγα διακοσμητικά αντικείμενα», είπε στο Discovery News. «Τίποτα παρόμοιο δεν έχει βρεθεί μέχρι σήμερα».
v
Αναπαράσταση των ανακτόρων της Κνωσού. Πολιτισμοί όπως ο Μινωικός υπήρξαν οι τελευταίες εκφράσεις του Ατλάντειου ή Ατλαντικού πολιτισμού. Πηγή: News media
v
Κομμάτι του θρύλου
Σύμφωνα με τα όσα αναφέρει ο Πλάτωνας για το νησί της Ατλαντίδας στον Κριτία, η μυθική ήπειρος περιγράφεται ως «μεγαλύτερη από την Ασία και τη Λιβύη μαζί». Με τον όρο Λιβύη οι αρχαίοι υπονοούσαν την Αφρική.
Η Ατλαντίδα μοιράστηκε σε δέκα βασιλικούς οίκους, των οποίων γενάρχης ήταν ο κοσμοσείστης Ποσειδώνας, ο θεός που διαφεντεύει τον κόσμο μας. Η εξουσία των ηγεμόνων της ήταν απόλυτη και στηριζόταν στην αυστηρή τήρηση της νομοθεσίας που είχε θεϊκή προέλευση. Οι κάτοικοι ανέπτυξαν αξιόλογο τεχνικό πολιτισμό και απέκτησαν σημαντική στρατιωτική ισχύ.
Στη συνέχεια γίνεται λόγος για την πολιτική και ηθική παρακμή της κοινωνίας της Ατλαντίδας και την απομάκρυνση από τις θεμελιώδεις αρχές στις οποίες όφειλε την πρόοδό της, πράγμα που προκάλεσε την τιμωρό επέμβαση των θεών.
Το φαύλο καθεστώς, στηριγμένο στην υλική του υπεροχή, αναζήτησε διέξοδο στους κατακτητικούς πολέμους, για να γνωρίσει τελικά τη συντριβή από το ανώτερο φρόνημα της Αθηναϊκής πολιτείας.
Αν και η αφήγηση του Πλάτωνα ανάγεται σε πηγές που προέρχονται από την Αίγυπτο, πολλοί συνεχίζουν να αμφισβητούν ότι περιγράφει περιστατικά που συνέβησαν και πως δεν είναι τίποτε άλλο από μια ηθική παραβολή.
v
Ανακατασκευή του ηφαιστειογενούς νησιού της Θήρας (Σαντορίνη) όπως ήταν την περίοδο του Μινωικού πολιτισμού. Ένα Μινωικό ανάκτορο είχε χτιστεί στο κέντρο του νησιού. Πολλοί αρχαιολόγοι έχουν προτείνει ότι η Θήρα ήταν η μυθική Ατλαντίδα, φαίνεται όμως πως η Θήρα ήταν μάλλον ένα προκεχωρημένο φυλάκιο του Ατλαντικού πολιτισμού. Πηγή: News media
v
Οι νεότερες όμως έρευνες, όπως το σικελικό ναυάγιο, τείνουν να ενισχύσουν τα δεδομένα που έχει καταγράψει ο Πλάτωνας στους διαλόγους του Τίμαιος και Κριτίας.
Επιπλέον, παρατηρήσεις επί της μορφολογίας των ακτών και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού πιστοποιούν γεωλογικά σημάδια μεγάλης καταβύθισης στο παρελθόν, πριν από επτά έως δέκα χιλιάδες χρόνια.
Ένα απόσπασμα από τον Κριτία (116 c) που δείχνει το μεγαλείο της θρυλικής ηπείρου: «Την επιφάνεια του τείχους που κάλυπτε ολόκληρη την εξωτερική ζώνη τη σκέπασαν με χαλκό αντί να τη βάψουν, ενώ την εσωτερική επιφάνεια την έντυσαν με κασσίτερο. Το τείχος της ακρόπολης καλύφθηκε με αστραφτερό ορείχαλκο που έλαμπε σαν φωτιά».
