«Αιμορραγία» εγκεφάλων από τον Ευρωπαϊκό Νότο
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
Youmagazine Newsroom
Αυξάνεται η φυγή νέων ανθρώπων στο εξωτερικό, κυρίως νέων επιστημόνων, που δεν μπορούν πλέον να εργαστούν στη χώρα τους.
ν
Η ΜΕΓΑΛΗ ΔΥΣΤΥΧΙΑ της χώρας μας δεν είναι τα μνημόνια, αλλά η ανερμάτιστη πολιτική των τελευταίων κυβερνήσεων που αδιαφορούν για το μέλλον της και ενδιαφέρονται μόνο για την επιβίωση του κομματικού πελατειακού κράτους που τους στηρίζει στην εξουσία.
Το αποτέλεσμα είναι η μεγάλη φυγή των νέων ανθρώπων στο εξωτερικό, των «μεγάλων εγκεφάλων», όπως ονομάζονται, που πλέον δεν μπορούν να εργαστούν στη χώρα τους γιατί οι κυβερνήσεις των μνημονίων τούς στέρησαν κάθε όνειρο και ελπίδα.
Από τότε που άρχισε η κρίση (κρίση πολύπλευρη, οικονομική, κοινωνική, ηθική, πολιτιστική, εθνική), έχουν φύγει από την Ελλάδα περισσότεροι από 200.000 άνθρωποι, αλλά οι πραγματικοί αριθμοί είναι ακόμη μεγαλύτεροι. Νέοι άνθρωποι που σπούδασαν, «δυνατά» μυαλά, λαμπροί επιστήμονες νοιώθουν πως η Ελλάδα πλέον δεν τους χωράει και αναζητούν ευκαιρίες καριέρας στο εξωτερικό.
Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία έρευνας του καθηγητή του Πανεπιστημίου Μακεδονίας και συγγραφέα Λόη Λαμπριανίδη, «οι μισοί από τους 160.000 με 180.000 αποφοίτους πανεπιστημίων που έχουν φύγει από την Ελλάδα τα τελευταία χρόνια είναι κάτοχοι διδακτορικού».
Επιπλέον στοιχεία δίνει η έρευνα της Endeavor Greece και η σχετική έκθεσή της, σύμφωνα με την οποία, «200.000 άνθρωποι εγκατέλειψαν την Ελλάδα από την αρχή της κρίσης, πριν από πέντε χρόνια».
Και η τάση αυτή δεν έχει υποχωρήσει. Αντίθετα, αναμένεται να αυξηθεί ύστερα από τον φορολογικό τυφώνα του ΣΥΡΙΖΑ και την επιβολή 24% ΦΠΑ στην υγεία και στην εκπαίδευση. Σε πρόσφατη σφυγμομέτρηση, που αναφέρει στην ιστοσελίδα του το αμερικανικό τηλεοπτικό δίκτυο CNBC, «το 46% των Ελλήνων που ζουν στη χώρα επιθυμούν ή σκοπεύουν να εγκατασταθούν στο εξωτερικό».
Να σημειωθεί ότι για κάθε απόφοιτο που εγκαταλείπει τη χώρα το δημόσιο χάνει περίπου 500.000 ευρώ.
ν
Τεράστιες συνέπειες για το μέλλον της χώρας
Σύμφωνα με τον καθηγητή Λαμπριανίδη, «η φυγή εγκεφάλων (brain drain) έχει τεράστιες συνέπειες για την Ελλάδα. Οι νέοι με υψηλή μόρφωση που εγκαταλείπουν τη χώρα δεν μπορούν να παραμείνουν στην Ελλάδα γιατί η οικονομία ακόμη βυθίζεται και δεν έμεινε κανείς που να δημιουργεί προϊόντα ή υπηρεσίες υψηλής προστιθέμενης αξίας. Είναι ένας φαύλος κύκλος».
Τη στιγμή που η ΕΕ θέλει την Ελλάδα να ανορθωθεί και να αναδιαρθρώσει την οικονομία της με δομικές μεταρρυθμίσεις, η δύναμη της φαιάς ουσίας, που απαιτείται για τη μεταμόρφωση αυτή, φεύγει από τη χώρα.
Αλλά και αυτοί που μένουν, όσοι τουλάχιστον είναι ακόμη ενεργοί, νιώθουν, εκτός από αβεβαιότητα, ανήμποροι και αβοήθητοι, καθώς μπροστά τους ορθώνεται ένα βουνό από εμπόδια που φροντίζει να παρεμβάλει η πολιτεία. «Υπάρχει μια αίσθηση παράλυσης και τα πράγματα έχουν χειροτερέψει μετά τις εκλογές» λέει ο Χάρης Μακρυνιώτης, διευθύνων σύμβουλος της Endeavor Greece.
«Η επίπτωση στην καθημερινή ζωή μπορεί να γίνει αισθητή από όλους» λέει ο κ. Μακρυνιώτης. «Οι τράπεζες όχι τώρα που έχουν πτωχεύσει, αλλά και πριν δεν δάνειζαν χρήματα. Αυτό σημαίνει ότι για έναν μικρομεσαίο επιχειρηματία δεν υπάρχει κεφάλαιο κίνησης. Και αν είστε ένας επιχειρηματίας που ψάχνει για κεφάλαια εκκίνησης, οι επενδυτές δεν ανοίγουν το πορτοφόλι τους. Αντ’ αυτού, περιμένουν να δουν τι θα συμβεί, δεδομένου ότι οποιαδήποτε αλλαγή θα επηρεάσει τις αποτιμήσεις».
Και ενώ τα καλύτερα μυαλά φεύγουν στο εξωτερικό, η χώρα γεμίζει από πρόσφυγες και μετανάστες που έχουν ανάγκη περίθαλψης και φροντίδας, την οποία δεν μπορεί να παράσχει το ελληνικό κράτος.
ν
Πρωτοφανής έξοδος επιστημόνων
Το φαινόμενο όμως δεν είναι μόνο ελληνικό. Εκτός από τη χώρα μας, πρωτοφανής είναι η έξοδος επιστημόνων και γενικώς επαγγελματιών υψηλής εξειδίκευσης από χώρες της ευρωπαϊκής περιφέρειας, οι οποίες έχουν δεχθεί καίριο πλήγμα από την οικονομική κρίση, όπως η Ιταλία, η Ισπανία, η Πορτογαλία και η Ιρλανδία.
Σημαντικό τμήμα τους μετακινείται από την περιφέρεια προς τον πυρήνα της Ευρωζώνης, όπως για παράδειγμα στη Γερμανία, είτε επειδή εκεί μπορούν να βρουν δουλειά, είτε επειδή οι μισθοί εκεί είναι πολύ υψηλότεροι.
Χιλιάδες Πορτογάλοι και Ισπανοί με υψηλή εξειδίκευση έχουν μεταναστεύσει στις πρώην αποικίες των χωρών τους στη Νότια Αμερική ή στην Αφρική. Εξίσου σημαντικός αριθμός Ιρλανδών έχει μεταβεί στις ΗΠΑ ή στην Αυστραλία και στην Ιταλία, καθώς η κρίση, που άρχισε πριν από μια δεκαετία και στάθηκε καταλυτική, έχει οξύνει στο έπακρον τη φυγή των ταλαντούχων νέων.
Το ποσοστό των μεταναστών υψηλής εξειδίκευσης που μετακινούνται από τις χώρες του Νότου, Ελλάδα, Ισπανία, Ιταλία και Πορτογαλία, προς την υπόλοιπη Ευρώπη εκτινάχθηκε στο 51% μόνο κατά τη διετία 2011-2012 από το μόλις 23% στο οποίο περιοριζόταν τη διετία 2005-2006. Είναι, ωστόσο, πολλές οι ενδείξεις που συγκλίνουν στο συμπέρασμα ότι υπάρχουν και άλλοι παράγοντες πίσω από αυτήν την «αιμορραγία» εγκεφάλων και όχι μόνο η οικονομική κρίση.
Σύμφωνα με στοιχεία του ΟΟΣΑ, από το 1996 έως το 2011 οι επιστήμονες ερευνητές που μετακινήθηκαν από την Ευρώπη στη Βόρεια Αμερική υπερβαίνουν σημαντικά τον αριθμό όσων επιστημόνων κινήθηκαν αντιστρόφως. Και βέβαια ο δικός τους αριθμός δεν συγκρίνεται με τον απείρως υψηλότερο των ιδιαίτερα φιλόδοξων νέων που στράφηκαν στην Αμερική και στη Silicon Valley.
Οι Ευρωπαίοι απόδημοι επιστήμονες συχνά αμείβονται πολύ καλύτερα από τους Αμερικανούς ομολόγους τους λόγω της ιδιαίτερα υψηλής εξειδίκευσής τους αλλά και του ταλέντου τους. Το αποτέλεσμα όμως είναι να μην επιστρέφουν στις χώρες τους παρά μόνο ως συνταξιούχοι, και συνεπώς να μην επηρεάζουν πλέον το σύστημα. Το πρόβλημα είναι οξύτερο στις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου όπου το ποσοστό των αποδήμων που επιστρέφει είναι κάτω του 20%.
Στην προσπάθειά της να αντιστρέψει την «αιμορραγία» εγκεφάλων και να προσελκύσει ταλέντα από άλλες χώρες, η ΕΕ υιοθέτησε το πρόγραμμα Μπλε Κάρτα το 2011.
Ευελπιστούσε να προσελκύσει 20 εκατ. επαγγελματίες υψηλής εξειδίκευσης και ιδιαιτέρως μηχανολόγους, στελέχη σχεδιασμού επιχειρήσεων, επιστήμονες του κλάδου της βιοτεχνολογίας μέχρι το 2030. Τα αποτελέσματα υπήρξαν, ωστόσο, απογοητευτικά καθώς το 2012 και το 2013 η ΕΕ χορήγησε λιγότερες από 20.000 βίζες σε επιστήμονες αυτής της κατηγορίας.
Οικονομικοί αναλυτές προτείνουν σειρά κινήτρων όπως οι φοροαπαλλαγές, η πρόσβαση σε προνομιακά δάνεια για τη δημιουργία επιχειρήσεων ή ακόμη και την πολιτική εκπροσώπηση. Οι φοροαπαλλαγές, πάντως, έχουν ήδη αποδειχθεί ανεπαρκές μέτρο.
v
