Ανθρωποθυσία για απαλλαγή από το Κυλώνειον Άγος;
ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ
Posted by Youmagazine Staff
Ανακαλύφθηκε ομαδικός τάφος στο Φαληρικό Δέλτα που παραπέμπει στο κοινωνικό μίασμα που είναι γνωστό ως «Κυλώνειον Αγος».
Νέα εντυπωσιακά ευρήματα ήρθαν στο φως τις τελευταίες είκοσι ημέρες, με την ανασκαφή που πραγματοποιείται στην περιοχή του Φαληρικού Δέλτα, στο πλαίσιο του έργου για την κατασκευή του Κέντρου Πολιτισμού – Ίδρυμα «Σταύρος Νιάρχος». Πηγή: Supplied
v
ΕΝΑ πολυάνδριο έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη στο Φαληρικό Δέλτα και οι εικόνες είναι άκρως εντυπωσιακές. Οι 80 νεκροί είναι τοποθετημένοι σε παράταξη και φέρουν σιδηρά δεσμά στα χέρια. Οι δεμένοι πισθάγκωνα με αλυσίδες νεκροί είναι γνωστοί στους αρχαιολόγους ως «οι αιχμάλωτοι του Φαλήρου». Κάποιοι σκελετοί βρέθηκαν μέσα σε πιθάρια και ανήκουν σε βρέφη και παιδιά. Περίπου 5% είναι αποτεφρωμένοι, ενώ ένας σκελετός βρέθηκε μέσα σε ξύλινη βάρκα που χρησιμοποιήθηκε ως φέρετρο.
Όπως είπε η έφορος αρχαιοτήτων Δυτικής Αττικής, Πειραιώς και Νήσων Στέλλα Χρυσουλάκη, το πολυάνδριο ήρθε στο φως τις τελευταίες 20 μέρες, μόλις μισό μέτρο κάτω από το αρχαίο έδαφος. Έχει εξεταστεί μακροσκοπικά το 50% των σκελετών και ανήκουν όλοι σε άνδρες καλοζωισμένους και, εκ πρώτης όψεως, χωρίς κατάγματα. Η πρώτη σκέψη της κ. Χρυσουλάκη για τον τρόπο θανάτου τους είναι πως ίσως έγινε σφαγή τους και ότι επρόκειτο για εκτέλεση.
Όλοι έχουν σιδερένια δεσμά στα χέρια, εκτός από έναν, στην άκρη του σκάμματος, ο οποίος έχει δεσμά στα πόδια. Οι δεσμώτες όμως δεν ήταν κοινοί κατάδικοι. Είναι τοποθετημένοι κατά παράταξη και έχουν δύο οινοχόες, από σπονδές. Δύο μικρά αγγεία, πολύτιμα όμως αφού χάρη σε αυτά ο τάφος χρονολογείται περί το 632 π.Χ. Τότε που ξεκινά η ιστορία του Κύλωνα.
v
Το Κυλώνειον Άγος
Ο Κύλων (7ος αιώνας π.Χ.) ήταν Αθηναίος ευγενής του οποίου η ονομασία συνδέθηκε με την υπόθεση του Κυλώνειου Άγους. Υπήρξε ολυμπιονίκης στο αγώνισμα του διαύλου κατά τους 35ους (640 π.Χ.) Ολυμπιακούς Αγώνες, και κατόπιν, εκμεταλλευόμενος την φήμη που απέκτησε, καθώς και την συγγένεια του με τον τύραννο της πόλης των Μεγάρων, Θεαγένη, ο οποίος ήταν πεθερός του, ήρθε σε συμφωνία ώστε να πραγματοποιήσει πραξικόπημα στην Αθήνα με την υποστήριξη των Μεγάρων και να γίνει τύραννος της πόλης.
Το πραξικόπημα απέτυχε και ο Κύλων με τους οπαδούς του κατέφυγαν στον Παρθενώνα ώστε να προφυλαχθούν από τις αρχές της πόλης που τους κατεδίωξαν. Ο Κύλων κατάφερε να αποδράσει, οι οπαδοί του ωστόσο εγκλωβίστηκαν στον ναό και φοβούμενοι για τη ζωή τους ζήτησαν εγγυήσεις από τους διώκτες τους πως δεν θα τους σκότωναν καθώς βρίσκονταν υπό την προστασία της Αθηνάς.
v
Ανατριχιαστική λεπτομέρεια από την ομαδική ταφή των δεσμωτών. Στους καρπούς είχαν σιδερένιες χειροπέδες. Πηγή: Supplied
v
Οι Αθηναίοι, υπό τον Αλκμαιωνίδη Μεγακλή, τους υποσχέθηκαν πως δεν θα τους πείραζαν, ωστόσο μόλις βγήκαν από τον ναό τους δολοφόνησαν πάραυτα, μια εξέλιξη η οποία έμεινε από τότε γνωστή ως το «Κυλώνειον Άγος» βάσει της μη τήρησης της υπόσχεσης των Αθηναίων.
Ύστερα από αυτή την πράξη, στην πόλη των Αθηνών διαιρέθηκε σε δύο στρατόπεδα, έπεσε λοιμός (Διογένης Λαέρτιος, Α, 110: «Τότε και Αθηναίοις λοιμώ κατεχομένους») με πολλούς θανάτους, οι Μεγαρείς, κύριοι της Σαλαμίνας, λεηλατούσαν υπό την ηγεσία του Κύλωνος τις ακτές της Αττικής, ο Σόλων, που το 597 π.Χ. ανέλαβε την εξουσία για να συμβιβάσει τα αντιμαχόμενα μέρη, καταδίκασε τους Αλκμαιωνίδες ζωντανούς και νεκρούς σε εξορία (αποφάσισε να εκταφούν όσοι στο μεταξύ είχαν πεθάνει και να θαφτούν έξω από την πόλη), ενώ μέχρι και φαντάσματα άρχισαν να κυκλοφορούν στους δρόμους (Πλούταρχος, Σόλων, 12). Όλα αυτά οι πολίτες τα θεώρησαν ως θεία δίκη για το έγκλημα.
Τελικά τη λύση έδωσε το μαντείο των Δελφών που συνέστησε στους Αθηναίους να καλέσουν τον μάντη και θεραπευτή Επιμενίδη, ο οποίος τότε βρισκόταν στη Φαιστό της Κρήτης. Έτσι, στάλθηκε στην Κρήτη εσπευσμένα ο Νικίας Νικηράτου, με ιερό πλοίο, πιθανώς την Πάραλο, και προσκάλεσε τον Επιμενίδη στην Αθήνα.
v
Οι τελευταίοι νεκροί, που αποκαλύφθηκαν στις 31 Μαρτίου, έχουν δεμένα πόδια, πράγμα που, ίσως, συνδέει το πολυάνδριο της Εσπλανάδας με τους αποτυμπανισμένους που αποκαλύφθηκαν έναν αιώνα νωρίτερα. Πηγή: Supplied
v
Επιμενίδης από την Κνωσό
Φτάνοντας στην πόλη της Αθηνάς, και βλέποντας την κατάσταση που επικρατούσε, ο Επιμενίδης έδωσε, σύμφωνα με την παράδοση, εντολή να συγκεντρώσουν στον Άρειο Πάγο λευκά και μαύρα πρόβατα, τα οποία στη συνέχεια άφησαν ελεύθερα, διατάζοντας να τα παρακολουθούν και όπου σταματά το καθένα, εκεί να στήνεται βωμός και να θυσιάζεται το ζώο. Μετά την εκτέλεση των οδηγιών του Επιμενίδη, οι θεοί μαλάκωσε και το άγος εξέλιπε. Οι Αθηναίοι τίμησαν ιδιαίτερα τον μάντη, προσφέροντάς του μεγάλες αμοιβές και δώρα ως ανταμοιβή, εκείνος όμως αρκέστηκε να πάρει μόνο ένα κλωνάρι από την ιερή ελιά στον βράχο της Ακροπόλεως.
Στην πραγματικότητα, ο Επιμενίδης, γνώστης της αρχαίας ιατρικής, συνέβαλε με τους ακολούθους του στην καθαριότητα της πόλης, διατάσσοντας την αποκομιδή και καύση των συσσωρευμένων απορριμμάτων, εγκαινιάζοντας λουτρά για την καθαριότητα των πολιτών, επιβάλλοντας ανάλογη δίαιτα, χορηγώντας θεραπευτικά και προληπτικά φάρμακα για την καταστολή της λοιμώδους νόσου, τελώντας παράλληλα παρακλητικές λιτανείες, εξαγνιστικές θυσίες και ευχαριστήριους χορευτικές πανηγύρεις.
Κατά μια άλλη εκδοχή, οι Αθηναίοι θυσίασαν δύο νεαρά αγόρια, τον Κρατίνο και τον Κτησίβιο, για να λυτρωθούν από τις συμφορές.
v
Ποιοι βρίσκονται θαμμένοι στο πολυάνδριο;
Καθώς ο ομαδικός τάφος που ανακαλύφθηκε Φαληρικό Δέλτα τοποθετείται εκείνη την εποχή, είναι πιθανόν να περιέχει τους εκτελεσθέντες από τους Αθηναίους οπαδούς του Κύλωνος ή τις σωρούς ανθρώπων που θυσιάστηκαν για να απαλλαχθεί η πόλη από το άγος.
Ο τελευταίος νεκρός που αποκαλύφθηκε στις 31 Μαρτίου, έχει δεμένα πόδια, πράγμα που συνδέει το πολυάνδριο της Εσπλανάδας στο Φάληρο με τους αποτυμπανισμένους που αποκαλύφθηκαν έναν αιώνα νωρίτερα, σύμφωνα με την έφορο αρχαιοτήτων κ. Χρυσουλάκη.
Είναι πάντως αξιοσημείωτο το ίδιο το γεγονός της αρχαιολογικής αυτής ανακάλυψης, καθώς εδώ και έξι χρόνια η χώρα ταλαιπωρείται από ένα παρόμοιο άγος με το Κυλώνειο, οικονομικού κυρίως χαρακτήρα, άγος που δημιουργήθηκε κατά τις παρελθούσες δεκαετίες, με πολλές συνέπειες και προεκτάσεις και με πολλούς πολίτες να θυσιάζονται μεταφορικά ή κυριολεκτικά. Και δεν υπάρχει σήμερα κάποιος Επιμενίδης ώστε να απαλλαγεί η χώρα από τα δεινά…
