“Αθλητισμός – Ένας Έρωτας Αλλιώτικος”
ΒΙΒΛΙΑ
Posted by Youmagazine Staff
Ένα εκπληκτικό βιβλίο για τον αρχαιοελληνικό αθλητισμό και τις σύγχρονες εκφάνσεις του, από τον γιατρό Θέμο Γκουλιώνη.
Αναπαράσταση πάλης στην αρχαία Ολυμπία. Πηγή: Supplied
v
ΣΤΟ ΒΙΒΛΙΟ αυτό των 184 σελίδων, θα διαβάσετε πώς κατάφεραν οι Έλληνες με τον αθλητισμό, να ημερώσουν την ανθρώπινη επιθετικότητα, επιστρατεύοντας κατά κύριο λόγο τον αδελφό του Έρωτα, τον Ίμερο.
Αυτό που είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον είναι πως ο Θέμος Γκουλιώνης είναι γιατρός, συγκεκριμένα οφθαλμίατρος. Όμως, παρά την ιατρική του ιδιότητα, εξετάζει το θέμα του αθλητισμού από ένα διαφορετικό πρίσμα από αυτό που ίσως θα περίμενε κανείς. Όχι το πόσο καλό κάνει ο αθλητισμός στο σώμα, αυτό είναι προφανές και γνωστό, αλλά το πόσο ευεργετικός είναι ο αθλητισμός για τον ψυχισμό του ανθρώπου.
Συγκεκριμένα ο Θέμος Γκουλιώνης μας εξηγεί ότι το ένστικτο της επιθετικότητας είναι ένα αναπόσπαστο στοιχείο της ανθρώπινης ψυχής και δεν μπορούμε να το εξαλείψουμε. Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να το ελέγξουμε, αλλά από τους πολλού διαφορετικούς τρόπους να το πετύχουμε αυτό μόνο ένας είναι υγιής. Ο τρόπος αυτός είναι η μετουσίωση ή εξιδανίκευση, δηλαδή να διοχετεύσουμε την επιθετικότητά μας προς την δημιουργία κάποιου ιδανικού. Αυτό ακριβώς επιτυγχάνεται μέσω του Αθλητισμού. Στην ουσία λοιπόν, σύμφωνα με τα λεγόμενα του συγγραφέα, ο αθλητισμός είναι ένα είδος ψυχοθεραπείας!
Ο Θέμος Γκουλιώνης παίρνει τα πράγματα κυριολεκτικά από την αρχή και μας μεταφέρει, με την πλούσια φαντασία και τον γλαφυρό του λόγο, στις απαρχές τις ιστορίας και συνεπώς του αθλητισμού. Ξεκινάει από τα ταυροκαθάψια που γίνονταν στην Μινωική Κρήτη (τα οποία οι Δυτικοί αντέγραψαν εντελώς λανθασμένα) και προχωράει στην γέννηση των Ολυμπιακών Αγώνων, με τους οποίους στην ουσία ταυτίζει τον πραγματικό Αθλητισμό.
Οι Ολυμπιακοί Αγώνες είναι η απάντηση του θεού Απόλλωνα στο αγωνιώδες ερώτημα του βασιλιά Ιφίτου για το πώς θα μπορούσε να σταματήσει η παρακμή που μάστιζε την κοινωνία της εποχής του. Μια απάντηση, μέσω της Πυθίας, που φαίνεται εκ πρώτης όψεως παράλογη και άσχετη με το θέμα. Προχωράει έπειτα στην σχέση του παιχνιδιού τον αθλητισμό, με αφορμή την μετάφραση του Ολυμπιακοί Αγώνες σε Ολυμπιακά Παιχνίδια (Olympic Games) από τους Δυτικούς.
Επίσης συγκρίνει τα Ολυμπιακά αθλήματα με μερικά από τα σύγχρονα αθλήματα (ποδόσφαιρο, καλαθοσφαίριση κτλ.) καταλήγοντας στο να χωρίζει τα αθλήματα σε κατηγορίες, από ανώτερα αθλήματα (π.χ. αγώνας δρόμου) μέχρι απλά παιχνίδια (π.χ. ποδόσφαιρο) τεκμηριώνοντας πάντοτε τις απόψεις του με τρόπο ακαταμάχητο.
v
Τοιχογραφία των ταυροκαθαψίων από την Κνωσό. Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου, ύψος 78,2 εκ.
Πηγή: Wikimedia Commons
v
Ο Θέμος Γκουλιώνης δεν χάνει ευκαιρία να επισημαίνει πόσο λάθος εξέλαβαν το πνεύμα και το νόημα των αθλητικών αγώνων οι Δυτικοί. Για παράδειγμα, τα ταυροκαθάψια, από ένα ευγενές αγώνισμα στο οποίο ο αθλητής σεβόταν την ζωή του ζώου, ξέπεσαν στις ταυρομαχίες όπου ο «αθλητής» ταπεινώνει, εξαπατάει, τραυματίζει και εν τέλει δολοφονεί το ζώο.
Άλλα χαρακτηριστικό παράδειγμα της τεράστιας διαφοράς νοοτροπίας είναι η έννοια του ρεκόρ. Οι αρχαίοι Έλληνες δεν κατέγραφαν τις επιδόσεις των αθλητών στις Ολυμπιάδες, ενώ σαφώς είχαν την δυνατότητα να το πράξουν. Επιπλέον από τους δίσκους που έχουν βρεθεί από το αγώνισμα της δισκοβολίας, υπάρχει τεράστια διαφορά απόκλισης από δίσκο σε δίσκο (250 γραμμάρια μέχρι μερικά κιλά).
Οδηγούμαστε δηλαδή στο εκπληκτικό συμπέρασμα ότι επίτηδες προσπαθούσαν να αποφύγουν τις συγκρίσεις μεταξύ των επιδόσεων. Αυτομάτως, λοιπόν, οι αρχαίοι απέφευγαν τις αρνητικές συνέπειες του πρωταθλητισμού, πολεμώντας το κακό στην ρίζα του. Άλλωστε γι’ αυτό το βραβείο του νικητή ήταν κάτι χωρίς καμία αξία – ένα ταπεινό στεφάνι ελιάς, σε πλήρη αντίθεση με την σύγχρονη λογική.
v
Επίσκυρος (παιχνίδι με μπάλα). Ένα σκληρό παιχνίδι, μεταξύ ράγκμπι και ποδοσφαίρου,
κατά το οποίο δύο ομάδες προσπαθούσαν με κλωτσιές, σπρωξίματα ή άλλους τρόπους
να στείλουν μια μπάλα στην εστία της αντίπαλης ομάδας. Επιτύμβια στήλη, 4ος αι. π.Χ.
Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, Αθήνα. Πηγή: Supplied
v
Η ημερομηνία έναρξης των Ολυμπιακών αγώνων είναι επίσης ένα θέμα που εξετάζει το βιβλίο «Αθλητισμός – Ένας Έρωτας Αλλιώτικος». Είναι προφανές ότι αθλητισμός υπήρχε πολύ πριν από την επίσημη έναρξη των Ολυμπιακών Αγώνων το 776 π.Χ. Άλλωστε τα ταυροκαθάψια γίνονταν ήδη από την εποχή της Μινωικής Κρήτης. Αλλά και οι ίδιοι οι Ολυμπιακοί Αγώνες, ίσως όχι με αυτό το όνομα, γίνονταν από πολύ νωρίτερα. Ο ίδιος ο Όμηρος αναφέρει ότι οι Ομηρικοί ήρωες διοργάνωναν συχνά αθλητικούς αγώνες, όπου τα αθλήματα είναι τα ίδια με τα Ολυμπιακά (αγώνας δρόμου, δισκοβολία, πάλη κτλ.).
Το «Αθλητισμός – Ένας Έρωτας Αλλιώτικος» βρίθει από πλήθος πληροφοριών που αποκλείεται να μην εντυπωσιάσουν και προβληματίσουν τον αναγνώστη. Πρόκειται ειλικρινά για έναν μικρό θησαυρό! Το βιβλίο εξετάζει ακόμα και τις ίδιες τις λέξεις, δίνοντάς μας για παράδειγμα την ενδιαφέρουσα ετυμολογία της λέξης κότινος (το στεφάνι ελιάς). Εντυπωσιάζει επίσης η σύγκριση της εισαγομένης λέξης καριέρα με την έκφραση καλή σταδιοδρομία που χρησιμοποιούμε (ή τουλάχιστον χρησιμοποιούσαμε) εμείς οι Έλληνες.
Αλλά μαζί με την γνώση απολαμβάνουμε, διαβάζοντας, και τον εξαιρετικά πλούσιο λόγο του συγγραφέα, έναν λόγο που ρέει γεμάτος φαντασία και ζωντάνια. Είναι από τις σπάνιες περιπτώσεις που ένας σοβαρός ερευνητής-επιστήμονας είναι προικισμένος και με πλούσιο συγγραφικό ταλέντο. Οι παρομοιώσεις, οι μεταφορές, η εμπνευσμένη διήγηση και το έξυπνο χιούμορ κάνουν το βιβλίο αυτό και πολύ ευχάριστο εκτός από πολύ χρήσιμο. Πραγματικά ένα πολύ ενδιαφέρον βιβλίο που θα έπρεπε όλοι να το διαβάσουν.
Μπορείτε να το βρείτε στα βιβλιοπωλεία της Πολιτείας και του Ιανού.
