Τα μυστηριώδη ερέβη της Μεγάλης Παρασκευής
ΙΣΤΟΡΙΑ
Posted by Youmagazine Staff
Ο ουρανός σκοτείνιασε την ώρα που ο Ιησούς ξεψυχούσε πάνω στο σταυρό. Ήταν θαύμα ή φυσικό φαινόμενο; Ο Γάλλος ιστορικός Ιγκ ντε Ναντέιγ εξετάζει αυτές τις δύο εκδοχές.
Η Σταύρωση. Δομίνικος Θεοτοκόπουλος (Ελ Γκρέκο). Λάδι σε καμβά, 1573-1578. Photo: Sotheby’s
v
ΤΡΕΙΣ ευαγγελιστές (Ματθαίος, Μάρκος, Λουκάς) αναφέρουν ότι τη μέρα της Σταύρωσης σκοτείνιασαν τα πάντα από τις 12 έως τις 3 το μεσημέρι («από δε έκτης ώρας σκότος εγένετο επί πάσαν την γην έως ώρας ενάτης») και αμέσως μετά ακολούθησε δυνατός σεισμός («και ιδού το καταπέτασμα του ναού εσχίσθη εις δύο από άνωθεν έως κάτω, και η γη εσείσθη και αι πέτραι εσχίσθησαν»).
Μπαίνουν συνεπώς δύο ερωτήματα: άλλοι συγγραφείς –εθνικοί κυρίως– μνημονεύουν αυτά τα γεγονότα; Και δεύτερον, τι ακριβώς συνέβη; Ο ιστορικός Μποσιέ, στο έργο του Λόγος για την Παγκόσμια Ιστορία, δίνει απάντηση στο πρώτο ερώτημα αναφερόμενος σε δύο Έλληνες ιστορικούς, τον Θαλλό και τον Φλέγονα. Από τα γραπτά τους όμως σώζονται λίγα αποσπάσματα που αναφέρονται από άλλους μεταγενέστερους συγγραφείς.
Ο Θαλλός, πρώην σκλάβος, απελεύθερος του αυτοκράτορα Τιβέριου (βασ. 14-37), έγραψε την Ιστορία της Συρίας, που αποσπάσματά της αναφέρονται από τον Ιούλιο τον Αφρικανό που έζησε τον 3ο αι. μ.Χ. Διαβάζουμε: «Τον πρώτο χρόνος της 203ης Ολυμπιάδας, τη χρονιά που σταυρώθηκε ο Χριστός, τρομερά ερέβη κάλυψαν τη γη, έσπασαν βράχοι από σεισμούς…»
Ο Φλέγων, απελεύθερος του Αδριανού (βασ. 117-138) έγραψε Χρονικά και Παράδοξα. Σε ένα από τα έργα του αναφέρει: «Τον τέταρτο χρόνο της 202ης Ολυμπιάδας έγινε έκλειψη του Ήλιου, τόσο εκπληκτική, που ποτέ έως τώρα δεν είχαμε ξαναδεί παρόμοια. Την έκτη ώρα (μεσημέρι), το σκοτάδι ήταν τέτοιο που φαίνονταν τ’ αστέρια. Ένας δυνατός σεισμός κατέστρεψε την τη Βιθυνία (στα ΒΔ της σημερινής Τουρκίας) και η πόλη της Νίκαιας σχεδόν ισοπεδώθηκε».
Δεδομένου ότι οι Ολυμπιάδες ξεκινούσαν Ιούνιο-Ιούλιο, κατά την πρώτη καλοκαιρινή Πανσέληνο, το ρωμαϊκό νέο έτος (που ξεκινούσε όπως και τώρα Ιανουάριο) συνέπιπτε με δύο διαδοχικά ολυμπιακά έτη.
Από τη σκοπιά αυτή, οι χρονολογίες του Θαλλού και του Φλέγονος δεν είναι αντιφατικές: αναφέρονται στην ίδια χρονιά, στο 33, της χριστιανικής εποχής. (Η χρονολογία δεν σχετίζεται με την ηλικία του Ιησού, ο οποίος γεννήθηκε μεταξύ 7 και 4 π.Χ.).
Αν και ο Θαλλός δεν θα μπορούσε ποτέ να έχει γράψει τη φράση «τη χρονιά που σταυρώθηκε ο Χριστός», καθώς οι όροι Χριστός και χριστιανισμός ήταν άγνωστοι στην εποχή του, μεταγενέστεροι εκκλησιαστικοί συγγραφείς όπως ο Ωριγένης (185-253), ιστοριογράφοι όπως ο Ευσέβιος (265-340), ο Μαλαλάς (5ος αι.) και ο διάκονος Παύλος (8ος αι.), καθώς και απολογητές όπως Τερτυλλιανός (160-220), βεβαιώνουν ότι τα ερέβη και οι σεισμοί που έγιναν την ημέρα του θανάτου του Ιησού, είναι πραγματικά περιστατικά.
v
Ένα παράξενο ζιγκ-ζαγκ
Υπάρχουν όμως και άλλα. Ο Τερτυλλιανός που ζούσε στην Καρχηδόνα, απευθυνόμενος –στην Απολογητική του– στους Ρωμαίους δικαστικούς που καταδίωκαν τον χριστιανισμό, τους λέει: «Τη στιγμή του θανάτου του ο Χριστός έκανε πολλά θαύματα. Έτσι, όταν ο ήλιος έφτασε στη μέση της τροχιάς του, η μέρα έχασε τη λάμψη της. Όσοι δεν ήξεραν ότι αυτό το θαύμα είχε προφητευθεί (από τον Αμώς το 800 π.Χ.) για το θάνατο του Χριστού, το απέρριψαν και όμως, μπορείτε να διαπιστώσετε ότι αυτό το παγκόσμιο γεγονός έχει καταγραφεί στα αρχεία σας». Αναφέρεται βέβαια στην έκταση της έκλειψης∙ δυστυχώς όμως, τα αρχεία αυτά έχουν χαθεί.
Υπάρχει και μια άλλη μαρτυρία, που υποτίθεται ότι προέρχεται από τον Διονύσιο Αρεοπαγίτη, ο οποίος έζησε στην Αθήνα τον 1ο αι. μ.Χ. Στην πραγματικότητα αναφέρεται από τον Ψευδο-Διονύσιο, όπως αποκαλείται σήμερα, έναν άγνωστο μοναχό και νεοπλατωνικό φιλόσοφο που έζησε μεταξύ 4ου και 5ου αιώνα στη Συρία ο οποίος, μεταξύ άλλων, έχει γράψει την περίφημη Μυστική Θεολογία. Σε μια επιστολή του, που φέρει τον αριθμό 7, υπάρχει η εξής φράση: «Θυμάσαι όταν ήμασταν στην Ηλιούπολη (της Αιγύπτου), τη στιγμή του θανάτου του Κυρίου, και είδαμε το θαύμα; Ενώ δεν είχε έρθει ακόμη ο καιρός της συνάντησής τους, η Σελήνη κάλυψε τον Ήλιο από τ’ ανατολικά, προχώρησε έως την άλλη άκρη του κι ύστερα γύρισε πίσω, με τέτοιο τρόπο που η έκλειψη και η επιστροφή του φωτός δεν έγιναν από την ίδια πλευρά».
Σύμφωνα με αυτή την παράδοξη μαρτυρία, το ουράνιο σώμα που πέρασε μπροστά από τον Ήλιο έκανε ένα περίεργο μπρος-πίσω, και αφού κάλυψε πρώτα τον ηλιακό δίσκο, στη συνέχεια επέστρεψε στην κατεύθυνση απ’ την οποία ήρθε.
v
Στα Ευαγγέλια αναφέρεται ότι τη μέρα της Σταύρωσης σκοτείνιασαν τα πάντα και έγινε σεισμός. Όμως το σκοτείνιασμα του Ήλιου δεν ήταν αποτέλεσμα ηλιακής έκλειψης, επειδή η Σελήνη τότε βρισκόταν σε αντίθετη θέση από τον Ήλιο. Πηγή: News media
v
«Από τις δώδεκα το μεσημέρι έως τις τρεις το απόγευμα έγινε σκοτάδι σε όλη τη γη… Και ιδού, η γη συγκλονίστηκε από σεισμό και οι πέτρες σχίστηκαν…» (Ματ. κζ΄ 45-51). Το σκοτάδι ήταν αποτέλεσμα ηλιακής έκλειψης, όχι όμως από τη Σελήνη, αλλά από έναν αστεροειδή που είχε εισέλθει στο επίπεδο περιστροφής της Γης. Και ένας μεγάλος αστεροειδής θα μπορούσε να προκαλέσει σεισμό λόγω της έλξης που θα ασκούσε στη γη.
Αφαιρώντας το από το θρησκευτικό του πλαίσιο και βλέποντάς το ως ένα φυσικό συμβάν, έχουμε στη διάθεσή μας τα εξής στοιχεία:
-
Μια έκλειψη Ηλίου σκοτείνιασε τη Γη από το μεσημέρι ώρα 12 έως τις 3, σε σημείο που φαίνονταν τ’ αστέρια.
-
Η έκλειψη αυτή ήταν ορατή στην Ιερουσαλήμ, όπως και στην Ηλιούπολη (Κάιρο) και στην Καρχηδόνα.
-
Η έκλειψη έγινε την παραμονή κάποιας Πανσελήνου. Και αυτό γιατί το εβραϊκό Πάσχα, που ήταν την επομένη της Μεγάλης Παρασκευής, έπεφτε πάντα μέρα με Πανσέληνο ή την επομένη.
-
Η έκλειψη προκλήθηκε από ένα ουράνιο “αντικείμενο” που στάθηκε μπροστά στον Ήλιο από ανατολικά (επομένως αριστερά) για έναν παρατηρητή από τη Γη και έφυγε πάλι από την ίδια πλευρά.
-
Αμέσως μετά έγινε ένας δυνατός σεισμός.
Ποια ερμηνεία μπορούμε να δώσουμε σε αυτά τα γεγονότα; Κατ’ αρχήν, πρέπει να παραμερίσουμε την υπόθεση της έκλειψης του Ήλιου από τη Σελήνη. Τέτοιο φαινόμενο συμβαίνει μόνο τη στιγμή της Νέας Σελήνης, όταν το φεγγάρι παρεμβάλλεται ανάμεσα στον Ήλιο και στη Γη, κι αυτό το γεγονός δεν μπορούσε να συμβεί παρά δύο εβδομάδες αργότερα. Διαφορετικά, θα σήμαινε ότι έχουμε να κάνουμε με ένα εκπληκτικό θαύμα που ανατρέπει όλους τους νόμους της φυσικής από καταβολής κόσμου.
v
Ερείπια της αρχαίας ελληνικής Σκυθοπόλεως (σημ. Μπισάν) στην κοιλάδα του Ιορδάνη,
νότια της Θάλασσας της Γαλιλαίας, που καταστράφηκε το 749 μ.Χ. από δυνατό σεισμό.
Η περιοχή ήταν από παλιά γνωστή για τους σεισμούς της, πράγμα που έκανε τον Ιησού
να “προφητεύσει” ότι «σε διάφορα σημεία θα υπάρξουν σεισμοί». Πηγή: News media
v
Αντίθετα, υπάρχει μια αστρονομική εξήγηση που είναι πολύ πιο αληθοφανής και απλή. Πρόκειται για την είσοδο ενός αστεροειδή στο πλανητικό μας σύστημα, που κατά τη μετακίνησή του στο επίπεδο περιστροφής της Γης σε σχέση με τον Ήλιο, πιθανά να έμεινε τρεις ώρες στον άξονα Γης-Ήλιου. Για οποιονδήποτε ανυποψίαστο παρατηρητή θα μπορούσε, αν είχε ανάλογες περίπου διαστάσεις, να θεωρηθεί ότι είναι η Σελήνη.
v
Οι “σύντροφοι” του αστεροειδή
Πρέπει τώρα να εξηγήσουμε και το άλλο φαινόμενο, δηλαδή το σεισμό. Για το φαινόμενο αυτό είχαμε αρχικά υποθέσει ότι το απλό πέρασμα ενός μεγάλου αστεροειδή στη γειτονιά της Γης, θα μπορούσε να προκαλέσει ισχυρό σεισμό λόγω της έλξης που θα ασκούσε.
Ωστόσο, ο καθηγητής γεωλογίας Χ.Α. ντε Καγέ, αν και διάκειται ευνοϊκά στην ιδέα ενός αστεροειδή, προτείνει την υπόθεση ότι ο σεισμός προκλήθηκε από την πτώση αυτού του “ουράνιου αντικειμένου” στη Γη.
Από την άλλη πλευρά, ο Ν. Ντόλφους, διευθυντής του αστεροσκοπείου του Μεντόν, ευνοϊκός και αυτός στην υπόθεση του αστεροειδή, διατύπωσε τη θεωρία ότι όχι ο ίδιος ο μεγάλος αστεροειδής, αλλά κάποιος ή κάποιοι “σύντροφοί” του ήταν υπαίτιοι του σεισμού. Σήμερα ξέρουμε ότι οι περισσότεροι αστεροειδείς έχουν ένα είδος δορυφόρων που ονομάζονται σύντροφοι, και που τους ακολουθούν στην πορεία τους στο διάστημα.
Όλες αυτές οι εξηγήσεις φυσικά δεν είναι παρά υποθέσεις, όμως το ασυνήθιστο σκοτάδι και ο σεισμός που έγιναν την παραμονή μιας Πανσελήνου, μας επιτρέπουν να υποθέσουμε ότι ένα πραγματικό κοσμικό φαινόμενο –και όχι μόνο συμβολικό– συνέβη στη διάρκεια της επιθανάτιας αγωνίας του Ιησού.
v
