Χρ. Γιανναράς: Το πρόβλημα της κοινωνικής συνοχής
OPINIONS
Από τον Χρήστο Γιανναρά
Κανένα κόμμα από όσα κυβέρνησαν την Ελλάδα στα τελευταία σαράντα δύο χρόνια και καμιά κυβέρνηση συνεργασίας κομμάτων δεν απασχολήθηκε με το πρόβλημα της κοινωνικής συνοχής στη χώρα.
“Last Hope”: Η τελευταία ελπίδα είναι οι νέες γενιές. Όσο για τα πολιτικά κόμματα, “το μη χείρον βέλτιστον”. Όμως ποιο είναι το λιγότερο κακό; (Γκράφιτι σε δρόμο της Αθήνας, 4 Ιουλίου 2012). Πηγή: thegoddessofthehunt.com
v
ΤΟ ΘΕΜΑ αγνοήθηκε ολοκληρωτικά για μισό περίπου αιώνα, με αποτέλεσμα να απαιτούνται σήμερα στοιχειώδεις εξηγήσεις, τουλάχιστον για τη σημασία των λέξεων:
Τι θα πει «κοινωνική συνοχή»; H έκφραση ηχεί στις μέρες μας μάλλον σαν ηθικολογικό αιτούμενο ή σαν αμυντική της συλλογικότητας σκοπιμότητα.
Αν χρειαστεί να αποτρέψουμε την εδαφική συρρίκνωση της κρατικής μας οντότητας, δηλαδή αν χρειαστεί να πολεμήσουμε ιταμούς εισβολείς, θα το κάνουμε γιατί; Για να διασώσουμε ένα κράτος που το ζούμε καθημερινά σαν εχθρό και μισητό αντίπαλο; Κράτος που χαρατσώνει ληστρικά το εξωφρενικά μεγαλύτερο ποσοστό των εισοδημάτων του μόχθου μας; Κράτος που κλέβει σαν κοινός λωποδύτης την αποταμιευμένη εγγύηση αξιοπρέπειας των γηρατειών ή της αρρώστιας μας;
Θα θυσιάσουμε τη ζωή μας για ένα κράτος διεφθαρμένο και σάπιο έως το μεδούλι, ταυτισμένο με τους αργόμισθους της κομματικής πελατείας, έρμαιο της εκμετάλλευσης μιας σπείρας «νταβατζήδων»;
H γελοιωδώς μεταπρατική, κυριολεκτικά τζουτζέδικη «προοδευτική» μας διανόηση υπαγορεύει πολιτική στις κυβερνήσεις της χώρας μας, όλων των κομματικών αποχρώσεων, τα τελευταία σαράντα δύο χρόνια. Με έναν άξονα: τον ατομοκεντρισμό των δικαιωμάτων και «συνεκτικό άξονα» της συλλογικότητας τον ορθό λόγο.
Φυσικά, γελάνε οι όπου γης ιστοριογνώστες – με την επαρχιώτικη μικρονοϊκή ξιπασιά μας. Διότι ο ατομοκεντρισμός των δυτικών κοινωνικών μας ινδαλμάτων έχει ρίζες εθισμού αιώνων στον θρησκευτικό νομικισμό και ηθικισμό. Όταν απελάκτισαν (οι Ευρωπαίοι) τον θρησκευτικό ζυγό, αρκούσε για τη συνοχή της συλλογικότητας να στεγάσουν τα μακραίωνα αντανακλαστικά του νομικισμού και ηθικισμού κάτω από την ορθολογική «εγκυρότητα» της χρησιμοθηρίας.
Αγνοεί όμως η μυωπική και μεταπρατική «προοδευτική» μας διανόηση ότι η περίπτωση των Ελλήνων διαφέρει ριζικά από τη μετα-ρωμαϊκή Δύση. Οι Έλληνες δεν ήταν ποτέ ένας ατομοκεντρικά θρησκευόμενος λαός, ήταν πάντοτε λαός εγρήγορος στην κοινωνούμενη μεταφυσική αναζήτηση. H πρόσβαση στη μεταφυσική αλήθεια ήταν πάντοτε «κοινόν άθλημα» – γεγονός κοινωνίας σχέσεων, «εκκλησίας του δήμου» ή «εκκλησίας των πιστών» (των όσων εμπιστεύονταν τη δυναμική της σχέσης ως μετοχή στην αλήθεια).
Με μοναδικό άξονα συνοχής του συλλογικού βίου τον ατομοκεντρισμό της νομικής εξασφάλισης «δικαιωμάτων», το νεοελληνικό ελλαδικό κρατίδιο είχε καταγωγικά ναρκοθετήσει την ιστορική του ύπαρξη. Από την πρώτη στιγμή και νομοτελειακά κατ’ εξακολούθηση, βυθίστηκε σε σπαραγμούς διχασμών, φανατισμένων ρήξεων, κομματικών διενέξεων, εμφύλιων αλληλεξοντώσεων.
Θα μπορούσαμε να πούμε ότι έως το 1974 (συμβατικό χρονικό οροθέσιο) λειτούργησε ως παράγων κάποιας κοινωνικής συνοχής μια ψυχολογικού- συναισθηματικού χαρακτήρα και κενόλογης ρητορικής «ελληνικότητα». Καύχηση για τη γλώσσα μας, για τους αρχαίους προγόνους μας, για τον ένδοθεν εξελληνισμό της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, τον πολιτισμό της οικουμενικής Ρωμιοσύνης.
Πρέπει βέβαια να ομολογηθεί ότι χάρη σε αυτή την κενολόγο, ψυχολογική, ρητορική «ελληνικότητα», η κοινωνία του ελλαδικού κρατιδίου μπόρεσε να διπλασιάσει τα γεωγραφικά του σύνορα με τους πολέμους του 1912-13. Άντεξε τη Μικρασιατική Καταστροφή, το οριστικό ιστορικό τέλος της ελληνικής οικουμενικότητας, την καταδίκη να μεταβληθεί ο Ελληνισμός σε μόνιμης καχεξίας βαλκανική επαρχία. Ανέβηκε στα βουνά της Πίνδου και νίκησε την ιταλική αυτοκρατορία. Εξουδετέρωσε, με θυσίες τρομακτικές και αίμα πολύ, την απειλή να υποταγεί στον εφιαλτικό ολοκληρωτισμό του μπολσεβικισμού.
Όλα αυτά έως το 1974. Τότε, με το σύνθημα της χούντας «Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών», η φενάκη της ιδεολογικοποιημένης «ελληνικότητας» και του θρησκειοποιημένου Χριστιανισμού εξανεμίστηκε μέσα στον πάνδημο χλευασμό.
v
Πλασματικό αντί αληθινού
Και ευτυχώς, γιατί κάθε φενάκη, έστω παρηγορητική, έστω τροφός συγκινήσεων και ενθουσιασμών, είναι παραχώρηση στην πλαστογράφηση της ζωής και των αναγκών της.
Το τραγικό και καταστροφικό ήταν ότι στη θέση του πλασματικού και προσχηματικού δεν μπήκε το αυθεντικό, το γνήσιο. Από το ’74 έως το ’81 κυβερνούσε την Ελλάδα ο «συντηρητικός» (υποτίθεται) «εθνάρχης» Καραμανλής, αλλά, έως την πιο ασήμαντη πολίχνη και το έσχατο ψαροχώρι, «κυρίαρχη ιδεολογία» ήταν ένας παλαιομοδίτικος μαρξισμός, που διαφημιζόταν σαν η πιο «μοδέρνα» έκφανση του «εκσυγχρονισμού» και της «προόδου».
Το πολιτικό ταλέντο του Καραμανλή ήταν πάντοτε παγιδευμένο στη χρησιμοθηρία και στον μιμητισμό – δεν είχε ποτέ να προσφέρει άξονα κοινωνικής συνοχής, στόχους επικαιροποιημένης ελληνικής ιδιαιτερότητας, ενεργητικής συμβολής για την αποτροπή της διολίσθησης στην πολτώδη ομοιομορφοποίηση, την «ευρωμαρμελάδα».
v
Το ευφυές αυτό γκράφιτι του 2011 στο Ρέθυμνο της Κρήτης, δείχνει τον Θεόδωρο Πάγκαλο (Άβερελ), τον Γιώργο Παπανδρέου (Ουίλλιαμ), τον Ευάγγελο Βενιζέλο (Τζακ) και τη Γερμανίδα καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ (Τζόε) ως «αδελφούς Ντάλτον» όχι μόνο να ληστεύουν το ελληνικό δημόσιο, αλλά να είναι τόσο ανόητοι ώστε να μεταφέρουν τα κλεμμένα αντικείμενα μαζί τους. Πηγή: @Spyros / Twitter
v
Έτσι, εκ των πραγμάτων, νομοτελειακά, το κενό που δημιούργησε η κατάρρευση της πλασματικής και προσχηματικής ελληνικότητας, ήρθε να το καλύψει, χάρη στο ηροστράτειο «ταλέντο» του Ανδρέα και στα γαλαντόμα «πακέτα» των Ευρωπαίων, η ελληνικότητα ως ατσιδοσύνη.
Ολόκληρη η χώρα μετατράπηκε σε ένα υστερικό, ξέφρενο διαγούμισμα, όχι μόνο της ευρωπαϊκής βοήθειας, αλλά και του κρατικού ταμείου και της τσέπης του συναλλασσόμενου με το κράτος συμπολίτη και, τελικά, των εξωφρενικών δανείων που με εγκληματική ασυνειδησία φόρτωναν στη χώρα αμοραλιστές πολιτικοί.
Οφείλουμε τίμια να παραδεχθούμε ότι σήμερα πια άξονας κοινωνικής συνοχής στην Ελλάδα δεν υπάρχει. Κυρίαρχη πραγματικότητα είναι η ζούγκλα του ατομοκεντρισμού, κυριολεκτικά ο πρωτογονισμός. Μοναδική χαρά ζωής, μοναδικό νόημα ύπαρξης, μέτρο ευτυχίας και στόχος κάθε επιδίωξης, είναι μόνο η καταναλωτική ευχέρεια – μόνο και αποκλειστικά αυτή. Πραγματική χαρά δεν δίνει στον Έλληνα σήμερα ούτε η γλώσσα του ούτε η ιστορική του συνείδηση ούτε η καλλιέργεια ούτε η φήμη, το «καλό όνομα», η ποιότητα στο καθετί, ούτε η φιλία. Υπαρκτική δικαίωση και ρεαλιστική ευεξία δίνει μόνο η εγγυημένη καταναλωτική ευχέρεια.
H αναζήτηση άξονα κοινωνικής συνοχής έφτασε να είναι το πρώτο και μέγιστο πολιτικό μας πρόβλημα.
v
