Αντιστέκονται στη λιτότητα με όπλο την ποίηση #2
ΠΟΙΗΣΗ
Posted by Youmagazine Staff
Μέρος Β΄
v
Πώς αντιμετωπίζουν οι νέοι δημιουργοί την πολύπλευρη κρίση που βιώνει η Ελλάδα και πώς τη μετουσιώνουν σε στίχους.
Επάνω σειρά, από αριστερά προς τα δεξιά: Γιάννης Ευθυμιάδης, Γλυκερία Μπασδέκη, Ευτυχία Παναγιώτου, Γιάννης Στίγκας. Κάτω σειρά, από αριστερά: Έλενα Πέγκα, Γιάννης Δούκας, Θωμάς Τσαλαπάτης και Δανάη Σιώζιου. Πηγή: Guardian
v
ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ την έκδοση του βιβλίου “Austerity Measures: The New Greek Poetry”, ο Guardian σε εκτενές αφιέρωμά του, ζήτησε από τους ποιητές που περιλαμβάνονται στην ανθολογία να μιλήσουν για τις ελπίδες τους, την κουλτούρα που τους συναρπάζει, τους μύθους γύρω από τη λιτότητα που φιλοδοξούν να καταρρίψουν και φυσικά την ποίησή τους.
«Οι νέοι Έλληνες δημιουργοί δεν σιωπούν. Γράφουν, σκέφτονται, προβληματίζονται», αναφέρει η ιστοσελίδα, ενώ η επιμελήτρια Κάρεν Βαν Ντάικ προσθέτει: «Σε μια χώρα όπου όλοι οι τομείς πλήττονται, η ποίηση είναι το μόνο πράγμα που έχει πολλά να προσφέρει».
Οι συγγραφείς του άρθρου Marta Bausells και Ελένη Στεφάνου, που πήραν και τις συνεντεύξεις, επισημαίνουν πως αυτή η «ομάδα των νέων ποιητών αλλάζει το τοπίο των τεχνών στην Ελλάδα, καθώς όχι μόνο παραμένουν δυνατοί απέναντι στην κρίση, αλλά είναι και η πρώτη φορά από τη δικτατορία των Απριλιανών που στη χώρα αναγνωρίζεται μια σαφής και τόσο δυναμική δημιουργική τάση».
Και σημειώνουν πως «αυτό το νέο είδος ποίησης ανθεί στους δρόμους, στα μπαρ και στις καφετέριες της χώρας, ενώ την παρουσία των ταλαντούχων νέων ανακαλύπτει κανείς όχι μόνο σε περιοδικά, ειδικές εκδόσεις και ιστοσελίδες, αλλά και σε γκράφιτι σε τοίχους, στη μουσική, τον κινηματογράφο, τα εικαστικά».
Ο δεύτερος κύκλος των ποιητών:
Έλενα Πέγκα, 50 ετών, Αθήνα
v
«Είμαστε όλοι ταραγμένοι και τυφλωμένοι από το σοκ»… Έλενα Πέγκα
v
Ρόδινος εφιάλτης
Ανοίγω τις πόρτες στο μπαλκόνι.
Είσαι τραγούδι.
Αλλά η βροχή είναι πιο δυνατή.
Μπαίνει μέσα στο σπίτι.
Χτυπά τα αμπαζούρ.
Χτυπά πάνω στα φώτα.
Συγκρούεται με την πραγματικότητα.
– Πώς θα ορίζατε την ποίησή σας;
– Χρησιμοποιώ θραύσματα προσωπικών αναμνήσεων για να προκαλέσω την άποψη που έχουμε για το τι είμαστε ως είδος και τι είναι αυτό που κάνουμε εδώ.
– Τι ακριβώς προσπαθείτε να πείτε με τα ποιήματά σας σε μια εποχή λιτότητας;
– Σε αυτή την περίοδο της κρίσης, ποιος είναι ο ρόλος της προσωπικότητας, των αισθήσεων, του σώματος. Εμπιστεύονται οι άνθρωποι το σώμα τους; Μπορούν να το ακούσουν; Μπορούν να σταματήσουν να είναι απλώς καταναλωτές και να γίνουν ενεργά μέλη της κοινωνίας που νοιάζονται για το περιβάλλον; Πώς οι αισθήσεις μας και το σώμα μας θέλουν να ζήσουν, να εργαστούν, να σχετιστούν, να δημιουργήσουν;
– Πώς θα θέλατε να θυμούνται την τέχνη σας;
– Ως κάτι με νόημα, συναρπαστικό και όμορφο.
– Τι σας δίνει ελπίδα;
– Στην πολιτική και στην κοινωνία; Τίποτα. Είμαστε όλοι ταραγμένοι και τυφλωμένοι από το σοκ. Έχουμε χάσει κάθε ελπίδα ότι θα δούμε κάποτε κάποιον ορίζοντα.
– Ποιες άλλες πολιτιστικές τάσεις βρίσκετε ενδιαφέρουσες;
– Υπάρχει πολιτισμός στην Ελλάδα, αλλά όχι τα χρήματα ή πραγματική στήριξη γι’ αυτόν. Οι άνθρωποι ανησυχούν για την επιβίωσή τους. Αυτό έχει σκοτώσει όλη την πνευματικότητα, την έμπνευση, την ομορφιά. Θεωρώ αξιοσημείωτο το γεγονός ότι οι άνθρωποι θέλουν να εργαστούν και να συνεχίσουν να εργάζονται στις τέχνες και τον πολιτισμό, παρά το εχθρικό περιβάλλον. Όλες οι πολιτιστικές τάσεις στην Ελλάδα είναι ένα είδος αντίστασης απέναντι στην τάση για παραίτηση.
Βιογραφικά στοιχεία
Η Έλενα Πέγκα γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη. Σπούδασε θέατρο και φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο Wesleyan στο Κονέκτικατ των ΗΠΑ (Β.Α.), και σενάριο-συγγραφή θεατρικών έργων στο University of Southern California του Λος Άντζελες (Μ.Α.). Στις ΗΠΑ έζησε 10 χρόνια, όπου άρχισε την καριέρα της σκηνοθετώντας έργα σε πρωτοποριακά θέατρα της Νέας Υόρκης. Στη δεκαετία του ’90 επέστρεψε στην Ελλάδα και συνέχισε να γράφει θέατρο, πεζογραφία και σενάρια. Κείμενά της θεατρικά και πεζά έχουν μεταφραστεί στα ολλανδικά, σουηδικά, γερμανικά, γαλλικά, ιταλικά, αγγλικά, και έχουν παρουσιαστεί στο Σαν Φρανσίσκο, στη Νέα Υόρκη, στη Λισσαβόνα, στην Ολλανδία, στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Διδάσκει γραφή θεατρικού έργου στο Τμήμα Θεατρολογίας του Πανεπιστημίου Πατρών. Η συλλογή διηγημάτων της “Σφιχτές ζώνες και άλλα δέρµατα” τιμήθηκε με το βραβείο διηγήματος του Ιδρύματος Oυράνη της Ακαδημίας Αθηνών, το 2012.
v
Γιάννης Δούκας, 35 ετών, Γκάλγουεϊ, Ιρλανδία
v
«Πιστεύω ότι βρισκόμαστε σε μια ιστορική καμπή και ότι τελικά τα πράγματα θα πάνε καλύτερα» … Γιάννης Δούκας
v
Ωκεανίδων και Ευρυδάμαντος
Οι γειτονιές μας καίγονται και οι φλέβες μας φουντώνουν
Στα μαγαζιά τα σώματα, τα φώτα, οι μουσικές
Η Καλλιρρόης κι η Συγγρού καθρέφτες που θολώνουν
Σε ράγες πάνω η πόλη μας κοιμάται ηλεκτρικές.
– Πώς θα ορίζατε την τέχνη σας;
– Ότι μεταφέρει μια αίσθηση νοσταλγικής ειρωνεία προς την ελληνική και την ευρωπαϊκή πολιτιστική και πολιτική ιστορία.
– Τι ακριβώς προσπαθούν να μεταδώσουν τα ποιήματά σας στην εποχή της λιτότητας;
– Προσπαθούν να δείξουν το πώς η γενιά μου βιώνει αυτή την πραγματικότητα και τα συναισθήματα που αναπτύσσει στην ψηφιακή εποχή.
– Από πού αντλείτε έμπνευση;
– Από την αλληλεπίδραση με τη μνήμη, τη λογοτεχνία και το αστικό τοπίο. Επίσης, προσπαθώ να φιλτράρω το χρόνο και τις ειδήσεις.
– Ποιο μύθο της ελληνικής κρίσης θα θέλατε να καταρρίψετε;
– Ότι οι Έλληνες είναι ένα έθνος τεμπέληδων που βρίσκονται σε μόνιμες διακοπές∙ ότι τα μέτρα λιτότητας, όπως τέθηκαν σε εφαρμογή, είχαν κατανείμει αναλογικά τα βάρη ή ότι άξιζαν τη θυσία. Από την άλλη μεριά, τον υπεραπλουστευμένο λαϊκισμό ότι η Ελλάδα δεν είχε ανάγκη μεταρρυθμίσεων∙ ότι θα ήμασταν σε καλύτερη θέση εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης, και εάν επιστρέφαμε στη δραχμή. Και, προφανώς, τη νεο-ναζιστική ρητορική ότι οι αλλοδαποί –μετανάστες και πρόσφυγες– ευθύνονται για όλα.
– Τι σας δίνει ελπίδα;
– Μπορεί να ακουστεί αφελές, αλλά πιστεύω ότι βρισκόμαστε σε μια ιστορική καμπή και ότι τελικά τα πράγματα θα πάνε καλύτερα. Επίσης, ανεξάρτητα από τις απογοητεύσεις και τις διαψεύσεις, η ιδέα για έναν καλύτερο κόσμο και για μια πιο δίκαιη κοινωνία εξακολουθεί να είναι κάτι για το οποίο αξίζει να αγωνίζεσαι.
– Ποιες πολιτιστικές τάσεις στην Ελλάδα βρίσκετε πιο ενδιαφέρουσες;
– Υπάρχει μια ελπιδοφόρα χύτευση της κοινωνίας. Οι Έλληνες αντιστέκονται με τον πολιτισμό. Ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι συχνάζουν σε τοπικά και περιφερειακά βιβλιοπωλεία, σε εκδοτικούς οίκους, γκαλερί, χώρους συναυλιών∙ υπάρχουν ζωντανοί κόμβοι, σημεία συνάντησης, νέοι χώροι και, ελπίζω, και νέες ιδέες.
– Ποιους άλλους ποιητές ή καλλιτέχνες θαυμάζετε;
– Από ποιητές της ηλικίας μου υπάρχει ένα ισορροπημένο και αντιπροσωπευτικό δείγμα. Από τις προηγούμενες γενιές, θα πρέπει να ξεχωρίσω την Κική Δημουλά, τον Νάσο Βαγενά, την Τζένη Μαστοράκη, τον Χριστόφορο Λιοντάκη και τον Χάρη Βλαβιανό. Στους άλλους τομείς, ξεχωρίζουν οι σκηνοθέτες Σύλλας Τζουμέρκας, Γιώργος Ζώης και Αλέξανδρος Βούλγαρης (επίσης ξεχωρίζει η μουσική του τελευταίου, που την υπογράφει με το ψευδώνυμο The Boy)∙ οι εντυπωσιακές φωτογραφίες του Enri Canaj και της Μυρτώς Παπαδοπούλου, στις οποίες ανακαλύπτουμε ρεαλισμό και την επανασχεδίαση της πραγματικότητας. Τέλος, το θαυμάσιο θεατρικό έργο που παράγεται από το Εθνικό Θέατρο, το Θέατρο του Νέου Κόσμου και το Ωνάσειο Πολιτιστικό Κέντρο, που διαθέτουν πολλούς νέους σκηνοθέτες και ηθοποιούς.
Βιογραφικά στοιχεία
Ο Γιάννης Δούκας γεννήθηκε το 1981 στην Αθήνα, σε μια οικογένεια των γραμμάτων και του κινηματογράφου (γιος της Μάρως και του Νίκου Δούκα). Σπούδασε φιλολογία στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο και Digital Humanities στο King’s College του Λονδίνου. Η πρώτη του ποιητική συλλογή “Στα μέσα σύνορα” (Πόλις, 2011), τιμήθηκε με το Βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου Ποιητή του Περιοδικού Διαβάζω. Κείμενα και μεταφράσεις του έχουν δημοσιευτεί στα περιοδικά “Διαβάζω” (2009-2012), “Ποιητική” κ.ά., καθώς και στο προσωπικό του ιστολόγιο (http://dokime.wordpress.com). To 2013 δημοσίευσε τη συλλογή “Το σύνδρομο Σταντάλ”. Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά και στα σερβικά.
v
Θωμάς Τσαλαπάτης, 32 ετών, Αθήνα
v
«Ελπίζω να με θυμούνται ως ένα μικρό χειροποίητο κιβώτιο συναισθημάτων»…
Θωμάς Τσαλαπάτης
v
Άλμπα (εκδ. Εκάτη)
Στο καμπαναριό της πλατείας κοιτάς το ρολόι.
Μάτι ταυτόχρονο όλων όσων απουσιάζουν.
Μα μην συντάσσεις μάταιες ερωτήσεις.
Τίποτα δεν γνωρίζουν να σου πουν τα ρολόγια
σχετικά με τον χρόνο. Εκτός φυσικά απ’ τον ίδιο τον χρόνο.
– Πώς θα χαρακτηρίζατε την ποίησή σας;
– Ως μια προσπάθεια να κατασκευάσω μια προσωπική σύγχρονη ποιητική μυθολογία, ορισμένες φορές με μη-ποιητικά στοιχεία (δάνεια από το θέατρο, τη stand-up comedy, τα graphic novels, τη δημοσιογραφία ή τον κινηματογράφο) που βασίζεται στο παράλογο, στο πρωτόγονο των λέξεων, και που εκφράζεται κυρίως σαν πεζός λόγος, σε διάλογο με την πλούσια ελληνική ποιητική παράδοση.
– Ποιον μύθο της ελληνικής κρίσης θα θέλατε να καταρρίψετε;
– Νομίζω ότι είναι καθήκον μας να καταρρίψουμε τις λεγεώνες των στερεοτύπων που γεμίζουν τις εφημερίδες κάθε μέρα (τόσο τις ελληνικές όσο και τις ευρωπαϊκές εφημερίδε). Υπάρχει ένας ρατσιστικός μύθος ότι οι Έλληνες είναι τεμπέληδες. Ο μύθος του ούζου, του Βαλκάνιου που φωνάζει “όπα”. Ο μύθος για φτωχούς που ζουν πάνω από τις δυνατότητές τους.
– Τι σας δίνει ελπίδα;
– Το έργο των μικρών ομάδων, η δημιουργικότητα των μικρών καλλιτεχνικών κυττάρων. Οι ατέρμονες συζητήσεις μεταξύ των μελών μιας ομάδας φίλων για την τέχνη, την πολιτική ή οτιδήποτε άλλο. Και φυσικά η βοήθεια που δίνεται στους πρόσφυγες από εθελοντές (Έλληνες και μη Έλληνες) και από τους απλούς ανθρώπους κάθε μέρα στην Αθήνα και στα νησιά.
– Πώς θα θέλατε να θυμούνται την τέχνη σας;
– Ελπίζω να με θυμούνται ως ένα μικρό χειροποίητο κιβώτιο συναισθημάτων μιας εποχής. Ως κάτι παλιό και ταυτόχρονα ως κάτι νέο, που είναι ανοικτό σε νέες έννοιες.
– Ποιους Έλληνες ποιητές και καλλιτέχνες θαυμάζετε;
– Θα ήθελα ανεπιφύλακτα να συστήσω τον Γιώργο Πρεβεδουράκη. Το βιβλίο του “Κλέφτικο” είναι σαν το “Ουρλιαχτό” του Άλεν Γκίνσμπεργκ για την Ελλάδα της κρίσης. Είναι ένα σπουδαίο βιβλίο. Στο θέατρο, ο σκηνοθέτης Θεόδωρος Τερζόπουλος είναι νομίζω ο πιο σημαντικός Έλληνας καλλιτέχνης της εποχής μας. Εκτιμώ πολύ τους νεότερους σκηνοθέτες, όπως είναι ο Σάββας Στρούμπος και η θεατρική ομάδα του “Σημείο Μηδέν”∙ ο Άρης Μπινιάρης με το εκρηκτικό “Θείο τραγί”∙ ο Στέλιος Φαϊτάκης και οι περίφημες τοιχογραφίες του∙ τα διηγήματα του Δημοσθένη Παπαμάρκου∙ το συγκρότημα Mode Plagal που παντρεύει την παραδοσιακή μουσική με την τζαζ και με funk στοιχεία∙ και οι διευθυντές του λεγόμενου “παράξενου κύματος” στον κινηματογράφο, το οποίο ξεκίνησε με τον “Κυνόδοντα” του Γιώργου Λάνθιμου το 2009.
Βιογραφικά στοιχεία
Ο Θωμάς Τσαλαπάτης γεννήθηκε το 1984 στην Αθήνα. Σπούδασε στο τμήμα Θεατρικών Σπουδών της Φιλοσοφικής Αθηνών. Το 2007 έγραψε και συν-σκηνοθέτησε το θεατρικό έργο “Όλα τα ρολόγια της πόλης ή ο γέρος και η φωτοτυπία”. Από το 2008, αρθρογραφεί στην εφημερίδα “Εποχή”, ενώ συνεργάζεται με διάφορα έντυπα και ηλεκτρονικά περιοδικά. Από το 2009 ασκεί την κωμωδία Stand Up, ανεβάζοντας τις παραστάσεις “Ο Μαρκήσιος Ντε Σαντ για παιδιά” και “Αυνανισμός και μισαλλοδοξία: μια ιστορία έρωτα και Stand Up”, σε συναυλιακούς χώρους, θέατρα, μπαρ, φεστιβάλ, καταλήψεις και λοιπούς χώρους. Η πρώτη του ποιητική συλλογή, με τίτλο “Το ξημέρωμα είναι σφαγή, κύριε Κρακ” (εκδ. Εκάτη, Δεκέμβριος 2011), βραβεύτηκε με το Κρατικό Βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου Συγγραφέα την επόμενη χρονιά (από κοινού με το βιβλίο “Ιπποκράτους 15” του Θωμά Ιωάννου). Από τις ίδιες εκδόσεις κυκλοφορεί, επίσης, ένα βιβλίο με ποίηση του W.B. Yeats, που μετέφρασε σε συνεργασία με τον Μιχάλη Παπαντωνόπουλο. Το σύνολο των κειμένων του βρίσκονται στο ιστολόγιό του, Groucho Marxism: http://tsalapatis.blogspot.com.
v
Δανάη Σιώζιου, 29 ετών, Αθήνα
v
«Οι άνθρωποι διώκονται, στερούνται, νιώθουν αποκλεισμένοι»… Δανάη Σιώζιου
v
Γύρω από το σπίτι
φυλακίστηκε σε ένα βρώμικο κλουβί
κλειστό, χωρίς την ανατολή του ήλιου
λίγα σκαθάρια στο πάτωμα
στο νεροχύτη μια σκοτεινή λίμνη.
– Πώς θα θέλατε να θυμούνται την τέχνη σας;
– Σαν κάτι που τους συγκίνησε βαθιά.
– Ποιος είναι ο μύθος γύρω από την ελληνική κρίση που θα θέλατε να καταρρίψετε;
– Ότι κάτι καλό μπορεί να βγει από μια τέτοια κρίση. Καλά πράγματα συμβαίνουν, όχι όμως εξαιτίας της κρίσης.
– Τι σας δίνει ελπίδα;
– Σχετικά με την κρίση; Τον τελευταίο καιρό, όλο και λιγότερα πράγματα. Οι άνθρωποι διώκονται, στερούνται, νιώθουν αποκλεισμένοι. Όπου και να στραφούν συναντούν τοίχους, πραγματικούς τοίχους, καθώς κοινωνικά και πολιτικά είναι αποκλεισμένοι. Οι άνθρωποι που βοηθούν στο γκρέμισμά τους είναι αυτοί που μου δίνουν ελπίδα.
– Ποιες πολιτιστικές τάσεις βρίσκετε πιο ενδιαφέρουσες;
– Τις νέες φωνές στην ποίηση. Την ίδρυση νέων εκδοτικών οίκων και την έκδοση λογοτεχνικών περιοδικών. Τους μουσικούς και τα συγκροτήματα που πειραματίζονται. Τα δίκτυα αλληλεγγύης της γειτονιάς, που προάγουν μεταξύ άλλων και την τέχνη. Την εμφάνιση νέων καλλιτεχνών που αντιμετωπίζουν την τρέχουσα κατάσταση με δικούς τους όρους.
– Ποιους άλλους Έλληνες ποιητές και καλλιτέχνες θαυμάζετε;
– Τις ποιήτριες των παλαιότερων γενεών που γράφουν και δημοσιεύουν ακόμα ζωντανή ποίηση. Υπάρχει ένα τεράστιο πλήθος που προσπαθεί να συνεχίσει να κάνει τέχνη επιβιώνοντας μέσα σε αυτές τις δύσκολες συνθήκες. Σε μια μεγάλη γκάμα τομέων – από την όπερα και το θέατρο έως το τσίρκο και από τη μουσική και την ποίηση έως τον κινηματογράφο, τη φωτογραφία, την παράσταση στους δρόμους. Οι περισσότεροι συνεργάζονται μεταξύ τους αν και προέρχονται από διαφορετικούς τομείς. Θαυμάζω ιδιαίτερα εκείνους που επαναπροσδιορίζουν τον εαυτό τους χωρίς να προδίδουν αυτό που είναι.
Βιογραφικά στοιχεία
H Δανάη Σιώζιου γεννήθηκε το 1987. Σπούδασε Αγγλική και Ελληνική Φιλολογία, Ευρωπαϊκή Ιστορία και Πολιτιστική Διαχείριση. Υπήρξε συνεκδότρια και μέλος της ομάδας του περιοδικού Τεφλόν. Ποιήματα, άρθρα και μεταφράσεις της έχουν δημοσιευτεί σε διάφορα ηλεκτρονικά και έντυπα περιοδικά καθώς και σε ανθολογίες. Τα “Χρήσιμα παιδικά παιχνίδια” είναι η πρώτη της ποιητική συλλογή και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αντίποδες.
Το πρώτο μέρος των συνεντεύξεων
