Χρήστος Γιανναράς: Μια σωτήρια έκρηξη θυμού
OPINIONS
Από τον Χρήστο Γιανναρά*
Γιατί στην Ελλάδα των νεόπτωχων δεν αντιδρά κανείς; Γιατί η κοινωνία βρίσκεται σε τελματώδη αδράνεια, σε ολοσχερή παραίτηση από κάθε διαμαρτυρία, από κάθε διεκδίκηση;
Στο όριο της φτώχειας 6,3 εκατομμύρια Έλληνες, κανείς όμως δεν αντιδρά. Πηγή: AΑP
v
ΚΑΠΟΙΟΙ ΑΠΟΡΟΥΝ: Πώς γίνεται, στη Γαλλία που έχει πολλοστημόριο των δικών μας προβλημάτων, οι διαδηλώσεις, τα συλλαλητήρια, οι μαχητικές διαμαρτυρίες να συγκλονίζουν τη χώρα, από άκρη σε άκρη; Και στην Ελλάδα να μην κουνιέται φύλλο; Η κοινωνία να βυθίζεται σε τελματώδη αδράνεια, σε ολοσχερή παραίτηση από κάθε διαμαρτυρία, από κάθε διεκδίκηση; Στην Ελλάδα της ανυπόφορης κοινωνικής αδικίας, της εφιαλτικής ανεργίας, των συσσιτίων που αντιπαλεύουν, εφτά χρόνια τώρα, την παραλυτική ανικανότητα των κυβερνήσεων;
Δεν είναι δύσκολη η απάντηση: Διαδηλώσεις και συλλαλητήρια γίνονται, όταν υπάρχει έστω και ελάχιστη ελπίδα – όταν οι πολίτες βλέπουν ή διαισθάνονται ότι η διαμαρτυρία τους μπορεί να λειτουργήσει σαν πίεση προς τους κυβερνώντες για αλλαγή της λογικής με την οποία χειρίζονται τη «διάθεση των κονδυλίων», αλλαγή στην αξιολόγηση των προτεραιοτήτων. Στην Ελλάδα, σήμερα πια, τέτοια ελπίδα δεν υπάρχει.
Ακριβώς γι’ αυτό η φαινομενική ηρεμία των τελευταίων μηνών, η θλιβερή αποδυνάμωση και γελοιοποίηση κάθε «πορείας» και συλλαλητηρίου, είναι το πιο δυσοίωνο, το πιο απειλητικό σύμπτωμα στα εφτά χρόνια της «κρίσης». Γιατί δηλώνει απελπισία, βαθύτατη, έως τα μύχια του ψυχισμού, παραίτηση από κάθε αντίσταση στη συμφορά. H βουβή απελπισία είναι κατά κανόνα προμήνυμα ανεξέλεγκτης από τη λογική έκρηξης, τυφλής βίας – κάποιοι (πάντοτε υπερβολικοί) οσμίζονται αίμα.
Τα κόμματα που κοκορεύονται με ασύγγνωστο κρετινισμό και ελεεινό λακεδισμό ότι αποβλέπουν «στον ευρωπαϊκό προσανατολισμό της χώρας», απλά και μόνο ψηφοθηρούν – σαν να μην καταλαβαίνουν ότι στρώνουν το χαλί στην υπερβολή, στον μαύρο και στον κόκκινο φασισμό, που έχουν αφομοιωμένη στα αντανακλαστικά της νοοτροπίας τους την αιματοχυσία. Ολίγος κριτικός ευρωσκεπτικισμός, προϋπόθεση συλλογικής αξιοπρέπειας και αυτοάμυνας, δεν θα έβλαπτε στην περίπτωση των «ευρωκεντρικών» – θα λειτουργούσε ως ανάχωμα για αναχαίτιση των ακροτήτων.
Υπάρχει, ναι, περιθώριο να μεταβάλουν οι κυβερνώντες τη λογική με την οποία χειρίζονται τη «διάθεση των κονδυλίων», τη διαχείριση του κοινωνικού χρήματος. O απελπισμός των Ελλήνων, η παραίτησή τους από διαδηλώσεις και συλλαλητήρια, ο βυθισμός στη βουβαμάρα που γεννάει κρυφό τρόμο και πανικό, δεν ξεκινάνε από την πιστοποίηση ότι «στέγνωσε» ολοκληρωτικά το Δημόσιο Ταμείο. Γεννιέται από την εμπειρική βεβαιότητα ότι καμία κυβέρνηση στην Ελλάδα (και έχουμε δοκιμάσει όλα τα κόμματα ευρωπαϊκής υποτέλειας να κυβερνούν) δεν θα τολμήσει ποτέ να θίξει το ακαταμάχητο πελατειακό κράτος.
Καμία κυβέρνηση δεν θα απολύσει ποτέ τους αργόμισθους χρυσοκάνθαρους «υπαλλήλους της Βουλής» – δεν το διανοήθηκε ούτε η σαβοναρόλειων φιλοδοξιών Ζωή Kωνσταντοπούλου. Εδώ η κυβέρνηση της «ριζοσπαστικής» (όχι οποιασδήποτε!) Αριστεράς και δεν τόλμησε να θίξει, δύο χρόνια τώρα, τις χίλιες πεντακόσιες «Εταιρείες του Δημοσίου» (όπου το τρελό φαγοπότι των άκρως ευνοημένων της κομματοκρατίας) ούτε το μισθολόγιο –το εξωφρενικό «εφάπαξ»– τις συντάξεις των τραπεζικών υπαλλήλων.
Δεν τόλμησε ούτε καν απόπειρα η «πρώτη φορά Αριστερά» να απαλλάξει την ελλαδική κοινωνία από την ντροπή και τη λοιμική της αναξιοκρατίας: το «σήμα κατατεθέν» της εκσυγχρονιστικής, «ευρωκεντρικής» πολιτικής στην ασπαίρουσα, ψυχορραγούσα Ελλάδα.
Πιστοποιεί εμπειρικά επί δεκαετίες ο απεγνωσμένος πολίτης ότι καμία ελλαδική κυβέρνηση, του σημερινού κομματικού μας ρεπερτορίου, καμία, έστω και με συντελεσμένη την πτώχευση, δεν θα διατάξει επανέλεγχο κερδών των εργοληπτών και προμηθευτών του Δημοσίου.
v
Οι υπεράνω του νόμου
Τα ονόματα των ελάχιστων, γνωστών και μη εξαιρετέων «νταβατζήδων» που εξουσιάζουν τη χώρα, θα παραμένουν ιερά ταμπού – κανένας πρωθυπουργός, οσοδήποτε ριζοσπαστικός και επαναστάτης, δεν θα διανοηθεί, με το σημερινό κομματικό κατεστημένο, να ψελλίσει έστω ονόματα των υπεράνω του νόμου.
Κανενός σημερινού κόμματος κυβέρνηση δεν θα ελέγξει ποτέ, με ποια περιουσιακά στοιχεία μπήκαν στη Βουλή οι πολιτευτές της μεταδικτατορικής περιόδου και ποια είναι σήμερα η περιουσία τους. Έγιναν θρύλος (και σύμβολο) οι παρελκυστικές καθυστερήσεις ελέγχου της «λίστας Λαγκάρντ» – λειτουργεί η περίπτωση στις συνειδήσεις των πολιτών σαν μέτρο και απόδειξη της πανίσχυρης διαπλοκής κομμάτων και φοροφυγάδων, πέρα από κάθε φαντασία ή υπόθεση.
H απλή λογική βεβαιώνει ότι η δημοκρατία δεν είναι συνταγή, που για να εφαρμοστεί αρκεί να καταγραφεί σε «σύνταγμα» και σε νόμους «αναγκαστικούς κατά πάντων». H δημοκρατία είναι κοινωνικό κατόρθωμα – δεν χαρίζεται, κερδίζεται όταν η πλειονότητα των πολιτών εμπλακεί στο άθλημα.
Μια συλλογικότητα που έχει αφεθεί να διολισθήσει στον πρωτογονισμό του παγιωμένου ατομοκεντρισμού, της απόλυτης προτεραιότητας του ατομικού συμφέροντος, των ενστίκτων αυτοσυντήρησης, κυριαρχίας, ηδονής, δεν γίνεται «δημοκρατική» με ηθικολογίες, νομικούς νάρθηκες, ρομαντικά – ιδεαλιστικά ψυχολογήματα.
Ούτε ο αυταρχισμός είναι λύση – το συλλογικό κατόρθωμα δεν εκβιάζεται με τις πρακτικές του «αποφασίζομεν και διατάσσομεν».
Το μόνο που ίσως θα μπορούσε να ελπίσει κανείς, μπορεί να είναι μια έκρηξη θυμού πολιτών που θα συμπέσει να βρίσκονται σε ακομμάτιστες ηγετικές θέσεις κεντρικής ευθύνης για τα κοινά. H ηγεσία του δικαστικού σώματος, των επιστημονικών ιδρυμάτων, των επαγγελματικών επιμελητηρίων, των Ενόπλων Δυνάμεων, να συντονιστούν στην απαίτηση για σχηματισμό κυβέρνησης «κοινής σωτηρίας», με εξωκοινοβουλευτικές, ακομμάτιστες προσωπικότητες και υποκείμενη σε κοινοβουλευτικό έλεγχο.
Ουτοπικό το όραμα. Ρεαλιστικό και αναπόδραστο το εναλλακτικό ενδεχόμενο: το ρημαδιό.
_____________
* Ο Χρήστος Γιανναράς είναι συγγραφέας, καθηγητής φιλοσοφίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.
