Σπάνια συνέντευξη του Κουροσάβα στον Μάρκες
ΠΡΩΤΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ 18/7/2014
Posted by Youmagazine Staff
Οι δύο μεγάλοι δημιουργοί μιλούν για τον κινηματογράφο, αλλά και για την ρίψη της ατομικής βόμβας τον Αύγουστο του 1945.
Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες και Ακίρα Κουροσάβα. Image: Supplied
v
ΣΕ ΜΙΑ συνέντευξη-μαμούθ που κράτησε έξι ώρες, ο μεγάλος Κολομβιανός συγγραφέας Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες μπόρεσε να εξερευνήσει το έργο, αλλά και την προσωπικότητα του εξαιρετικού Ιάπωνα σκηνοθέτη, Ακίρα Κουροσάβα.
Η συνέντευξη έγινε στο Τόκιο, τον Οκτώβριο του 1990, κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων της ταινίας Ραψωδία τον Αύγουστο, η οποία αναφέρεται στο δράμα της ατομικής (στην πραγματικότητα πυρηνικής βόμβας ουρανίου) επίθεσης στο Ναγκασάκι. Άλλες θρυλικές ταινίες του σκηνοθέτη είναι Οι 7 Σαμουράι, Ρασομόν, Όνειρα, Ραν και Ο Θρόνος του Αίματος.
«Έχω δει την ταινία Red beard (Ο κοκκινογένης, 1965) έξι φορές και μιλούσα γι’ αυτήν στα παιδιά μου σχεδόν κάθε μέρα, μέχρι να μεγαλώσουν αρκετά για να τη δουν από μόνα τους. Όχι μόνο είναι η αγαπημένη μας ταινία, αλλά για μένα είναι η καλύτερη ταινία στην ιστορία του κινηματογράφου» αποκάλυψε ο Μάρκες στον Κουροσάβα. Ας δούμε μερικά αποσπάσματα από τη συνέντευξη:
Γκαρσία Μάρκες: Τι έρχεται πρώτα στο μυαλό σου, μια ιδέα ή μια εικόνα;
Κουροσάβα: Δεν μπορώ να το εξηγήσω πολύ καλά, αλλά νομίζω ότι όλα ξεκινάνε με σκόρπιες εικόνες. Παρ’ όλα αυτά, ξέρω ότι οι σεναριογράφοι εδώ στην Ιαπωνία πρώτα φτιάχνουν ένα γενικό πλάνο του σεναρίου, το οργανώνουν σκηνή προς σκηνή και στη συνέχεια συστηματοποιούν την πλοκή που θα αναπτύξουν. Αλλά δεν νομίζω ότι αυτός είναι ο σωστός τρόπος – δεν είμαστε Θεοί.
Γκαρσία Μάρκες: Ήταν η μέθοδός σου το ίδιο διαισθητική όταν μετέφερες στην οθόνη τα έργα του Σαίξπηρ, του Μαξίμ Γκόρκι ή του Ντοστογιέφσκι;
Κουροσάβα: Οι σκηνοθέτες που χρησιμοποιούν τη μέθοδο που ανέφερα παραπάνω, δεν συνειδητοποιούν πόσο δύσκολο είναι να μεταφέρεις στο κοινό λογοτεχνικές εικόνες μέσα από κινηματογραφικές. Για παράδειγμα, για την προσαρμογή ενός αστυνομικού μυθιστορήματος στο οποίο ένα πτώμα βρέθηκε δίπλα στις σιδηροδρομικές γραμμές, ένας νεαρός σκηνοθέτης επέμενε ότι το πτώμα έπρεπε να τοποθετηθεί στο συγκεκριμένο σημείο που αναφερόταν στο βιβλίο. «Κάνεις λάθος» του είπα. «Δεν καταλαβαίνεις ότι επειδή έχεις διαβάσει το μυθιστόρημα, ξέρεις ότι ένα πτώμα βρέθηκε δίπλα στις ράγες. Αλλά για αυτούς που δεν το έχουν διαβάσει, δεν παίζει κανένα ρόλο το σημείο». Ο νεαρός σκηνοθέτης είχε μαγευτεί από τη δύναμη της λογοτεχνίας, χωρίς να συνειδητοποιεί ότι οι κινηματογραφικές εικόνες πρέπει να εκφράζονται με διαφορετικό τρόπο.
Γκαρσία Μάρκες: Υπήρχε ποτέ κάποια σκηνή από την αληθινή ζωή, την οποία δυσκολεύτηκες να μεταφέρεις στην οθόνη;
Κουροσάβα: Ναι. Ήταν μια σκηνή σε μια πόλη με ορυχεία που ονομάζεται Ιλιντάτσι, όταν δούλευα σαν βοηθός σκηνοθέτη σε νεαρή ηλικία. Ο σκηνοθέτης είχε αποφασίσει αμέσως μόλις είδε την περιοχή ότι ήταν ιδανική για το γύρισμα, εξαιτίας της μεγαλοπρεπούς και παράξενης ατμόσφαιρας που διέθετε. Αλλά οι εικόνες που γυρίσαμε έδειχναν μια συνηθισμένη πόλη και έλειπε εκείνο το στοιχείο που εμείς γνωρίζαμε ότι τη χαρακτήριζε: το γεγονός ότι οι συνθήκες εργασίας ήταν πολύ επικίνδυνες και ότι οι γυναίκες και τα παιδιά των ανθρακωρύχων ζούσαν με το μόνιμο φόβο των ατυχημάτων. Όταν εμείς βλέπουμε ένα τέτοιο τοπίο μας φαίνεται παράξενο γιατί το «ποτίζουμε» με το συναίσθημα, αλλά η κάμερα δεν βλέπει με τα ίδια μάτια.
v
Ο Ακίρα Κουροσάβα (αριστερά) δίνει οδηγίες στους ηθοποιούς στα γυρίσματα της ταινίας Ο υπόκοσμος (The lower depths), το 1957 με τον Τοσίρο Μιφούνε (δεξιά). Πηγή: Supplied
v
Όταν ο Κουροσάβα και ο Μάρκες μίλησαν για την ταινία Ραψωδία τον Αύγουστο, η διάθεση έγινε πιο βαριά. Η ταινία περιγράφει τον αγώνα επιβίωσης μιας ηλικιωμένης γυναίκας, μετά τη φρίκη της επίθεσης στο Ναγκασάκι. Κι ενώ η Χιροσίμα που δέχτηκε την πρώτη επίθεση στις 6 Αυγούστου είχε πολλά εργοστάσια και θεωρούνταν επομένως στρατιωτικός στόχος, το Ναγκασάκι δεν είχε κανένα.
Στην πραγματικότητα, ο αρχικός στόχος για τη δεύτερη επίθεση με πυρηνικά στον κόσμο, στις 9 Αυγούστου 1945, ήταν η βιομηχανική πόλη Κιτακιούσου (Kitakyushu). Εκείνη τη μέρα, όμως, η πόλη ήταν καλυμμένη από σύννεφα κι έτσι οι πιλότοι έψαξαν για ένα άλλο μέρος να ρίξουν τη βόμβα, η οποία έπρεπε να πέσει οπωσδήποτε. Το μέρος αυτό ήταν το Ναγκασάκι…
Κουροσάβα: Θυμάμαι τη μέρα της επίθεσης με μεγάλη διαύγεια και ακόμη και σήμερα δεν μπορώ να πιστέψω ότι συνέβη κάτι τέτοιο στ’ αλήθεια. Το χειρότερο απ’ όλα είναι ότι οι Ιάπωνες επέλεξαν να ξεχάσουν.
Γκαρσία Μάρκες: Τι σημαίνει αυτό για το μέλλον της Ιαπωνίας και την ταυτότητα του ιαπωνικού λαού;
Κουροσάβα: Οι Ιάπωνες δεν θέλουν να μιλάνε γι’ αυτό. Οι πολιτικοί μας ειδικά σιωπούν από φόβο μήπως δυσαρεστήσουν τις Ηνωμένες Πολιτείες. Μπορεί να έχουν αποδεχτεί την εξήγηση του Τρούμαν, ότι η χώρα του κατέφυγε στην ατομική βόμβα για να επισπεύσει το τέλος του πολέμου, αλλά για εμάς ο πόλεμος συνεχίζεται. Ο επίσημος αριθμός των θυμάτων από τη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι που δημοσιεύτηκε ήταν 230.000. Στην πραγματικότητα όμως οι νεκροί ήταν πάνω από 500.000. Ακόμη και σήμερα υπάρχουν 2.700 ασθενείς στο Νοσοκομείο Πυρηνικής Βόμβας, οι οποίοι περιμένουν να πεθάνουν από τις επιπτώσεις της ραδιενέργειας, μετά από 45 χρόνια αγωνίας. Με άλλα λόγια, ακόμη σκοτώνονται Ιάπωνες από την ατομική βόμβα.
v
Κατεστραμμένος ναός μετά τη ρίψη της πυρηνικής βόμβας στο Ναγκασάκι στις 6 Αυγούστου 1945. Πηγή: Wikimedia Commons
v
Γκαρσία Μάρκες: Η πιο λογική εξήγηση φαίνεται να είναι ότι οι ΗΠΑ βιάστηκαν να τελειώσουν το πόλεμο ρίχνοντας τη βόμβα, από φόβο μήπως προλάβουν να καταλάβουν την Ιαπωνία οι Ρώσοι.
Κουροσάβα: Ναι, αλλά γιατί να ρίξουν τη βόμβα σε μια πόλη που κατοικούνταν αποκλειστικά από πολίτες και δεν είχε καμία σχέση με τον πόλεμο; Υπήρχαν αλλού αμιγώς στρατιωτικοί στόχοι.
Γκαρσία Μάρκες: Και δεν την έριξαν ούτε στο Αυτοκρατορικό Παλάτι, το οποίο πρέπει να ήταν εκτεθειμένο, όντας στην καρδιά του Τόκυο. Νομίζω ότι όλα αυτά εξηγούνται από το γεγονός ότι ήθελαν να αφήσουν άθικτη την πολιτική και στρατιωτική εξουσία, προκειμένου να πετύχουν μια γρήγορη διαπραγμάτευση, χωρίς να χρειαστεί να μοιραστούν τα λάφυρα με τους συμμάχους. Είναι κάτι που καμία άλλη χώρα δεν έχει βιώσει ποτέ σε όλη την ανθρώπινη ιστορία. Τώρα, αν η Ιαπωνία είχε παραδοθεί χωρίς να είχε μεσολαβήσει η επίθεση με την ατομική βόμβα, θα ήταν η ίδια χώρα που είναι σήμερα;
Κουροσάβα: Είναι δύσκολο να το ξέρουμε αυτό. Οι άνθρωποι που επέζησαν μετά την επίθεση στο Ναγκασάκι δεν θέλουν να θυμούνται την εμπειρία αυτή γιατί οι περισσότεροι αναγκάστηκαν, προκειμένου να επιβιώσουν, να εγκαταλείψουν τους γονείς, τα παιδιά και τα αδέλφια τους. Ακόμη δεν έχουν καταφέρει να ξεπεράσουν τα αισθήματα ενοχής τους. Μετά την επίθεση, οι Αμερικανικές δυνάμεις κατοχής που παρέμειναν στη χώρα για έξι χρόνια, ενίσχυσαν με διάφορους τρόπους τους μηχανισμούς που θα έκαναν τους ανθρώπους να ξεχάσουν, έχοντας τη συναίνεση της Ιαπωνικής κυβέρνησης. Είμαι ακόμη και πρόθυμος να το κατανοήσω όλο αυτό σαν μέρος της απίστευτης τραγωδίας, αλλά νομίζω ότι η χώρα που έριξε τις βόμβες οφείλει να ζητήσει συγγνώμη από τον Ιαπωνικό λαό. Μέχρι να γίνει αυτό, το δράμα θα συνεχίζεται.
v
Σκηνή από την ταινία του Κουροσάβα Οι 7 Σαμουράι, με τον Tοσίρο Mιφούνε. Πηγή: Supplied
v
Γκαρσία Μάρκες: Δεν είναι όμως άδικο να καταδικάζουμε την πυρηνική ενέργεια, ενώ θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί με άλλους τρόπους, ωφέλιμους για την ανθρωπότητα;
Κουροσάβα: Τα ανθρώπινα όντα θα γίνουν πιο ανθρώπινα, όταν συνειδητοποιήσουν ότι υπάρχουν πτυχές της πραγματικότητας που δεν μπορούν να τις χειριστούν. Δεν νομίζω ότι έχουμε το δικαίωμα να παράγουμε παιδιά χωρίς πρωκτό ή άλογα με οκτώ πόδια, όπως συνέβη στο Τσερνομπίλ.
Γκαρσία Μάρκες: Κανένας πόλεμος δεν ωφελεί κανέναν.
Κουροσάβα: Το πρόβλημα είναι ότι όταν αρχίζουν να πέφτουν οι σφαίρες, ακόμη και ο Χριστός και οι άγγελοι αποκτούν στρατιωτική ιδιότητα.
Εδώ μπορείτε να βρείτε ολόκληρη τη συνέντευξη στα αγγλικά
© 2014 Youmagazine.gr
