Ο «επιτυχημένος» κ. Τραμπ έχει πτωχεύσει έξι φορές
ΠΡΩΤΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ
Από τον Κώστα Αλεξανδρόπουλο
Θα οδηγήσει ο Τραμπ τις ΗΠΑ στη χρεοκοπία;
v
Με έξι πτωχεύσεις στο παθητικό του, ο Ντόναλντ Τραμπ θα μπορούσε να κάνει το ίδιο και με την οικονομία των Ηνωμένων Πολιτειών.
Ο Ντόναλντ Τραμπ έχει εξαγγείλει αντιφατικά μέτρα που μπορεί να οδηγήσουν την οικονομία των Ηνωμένων Πολιτειών στην καταστροφή. Image: Supplied
v
Ο ΝΕΟΕΚΛΕΓΕΙΣ πρόεδρος έχει από καιρό καλλιεργήσει γύρω του μια αύρα επιτυχίας, εκείνοι όμως που βλέπουν κάτω από την επιφάνεια των πραγμάτων, ανησυχούν. Και αυτό γιατί ο πρώην τηλεπαρουσιαστής ξέρει πώς να σαγηνεύει το ακροατήριο, το ιστορικό του είναι γεμάτο από αποτυχίες, μεταξύ των οποίων έξι πτωχεύσεις επιχειρήσεων.
Οι οικονομολόγοι φοβούνται ότι θα μπορούσε να κάνει το ίδιο και με την οικονομία των ΗΠΑ – και αν συμβεί κάτι τέτοιο δεν θα υπάρχει επιστροφή.
Στην προεκλογική του εκστρατεία ο Τραμπ υποσχέθηκε μείωση των φόρων και αύξηση των κρατικών δαπανών, αλλά κανείς δεν γνωρίζει από πού θα εξοικονομηθούν αυτά τα χρήματα.
Έτσι, θα μπορούσε να αφήσει τις ΗΠΑ θαμμένες κάτω από ένα ακόμα μεγαλύτερο βουνό χρέους, όταν η τετραετής θητεία του θα έχει τελειώσει.
Ένα από τα πρώτα πράγματα που σχεδιάζει να κάνει αμέσως μετά την ορκωμοσία του στις 20 Ιανουαρίου, είναι να μειώσει τους φορολογικούς συντελεστές των εταιρειών από το 35% στο 15%, ώστε να δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας. Οικονομικοί αναλυτές εκτιμούν ότι αυτό σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα θα είναι καλό για την οικονομία, όχι όμως μακροπρόθεσμα.
Ο Τραμπ δεν θα συναντήσει νομοθετικά προβλήματα σε αυτό, καθώς οι Ρεπουμπλικάνοι έχουν τον έλεγχο της Βουλής των Αντιπροσώπων και της Γερουσίας.
Αναρωτιούνται όμως από πού θα εξοικονομήσει χρήματα για να καλύψει το κενό που θα παρουσιαστεί από τη μείωση της φορολογίας, και φυσικά πού θα βρει τα χρήματα για την αύξηση των δαπανών, ιδίως όσον αφορά τις υποδομές.
Το μεγάλο πρόβλημα είναι ότι η οικονομία των ΗΠΑ είναι ελλειμματική και το έλλειμμα θα μεγαλώσει περισσότερο τα επόμενα τέσσερα χρόνια.
v
Ο Τραμπ στα εγκαίνια του καζίνο Trump Taj Mahal στο Ατλάντικ Σίτυ του Νιου Τζέρσυ το 1990. Photo: AP. Πηγή: Supplied | Youtube
v
Ριψοκίνδυνα παιχνίδια
Πίσω από την εικόνα του πλούτου κρύβεται πολλές φορές μια διαφορετική πραγματικότητα. Το 1991, τα χρέη του Trump Taj Mahal στο Ατλάντικ Σίτυ ανέρχονταν στα 3 δισεκατομμύρια δολάρια. Η επιχείρηση κήρυξε πτώχευση και ο Τραμπ αναγκάστηκε να δώσει τις μισές μετοχές του στο καζίνο και να πουλήσει το γιοτ και το ιδιωτικό αεροπλάνο που είχε.
Ένα χρόνο αργότερα, το Trump Plaza Hotel στη Νέα Υόρκη κήρυξε πτώχευση, με χρέη 550 εκατομμυρίων δολαρίων. Η επιχείρηση πέρασε στα χέρια άλλων, και ο Τραμπ παρέμεινε στη διοίκηση, αλλά εντελώς διακοσμητικά.
Στη συνέχεια χρεοκόπησε ένα άλλο καζίνο, το Trump Castle, επίσης στο Ατλάντικ Σίτυ, έχοντας χρέη 250 εκατομμυρίων δολαρίων. Και αυτή η επιχείρηση περιήλθε σε ξένα χέρια και σήμερα ονομάζεται Golden Nugget Hotel & Casino.
Το 2004, η αλυσίδα Trump Hotels and Casinos Resorts, που περιλαμβάνει το Ταζ Μαχάλ, τη Μαρίνα Τραμπ και το Trump Plaza καζίνο στο Ατλάντικ Σίτυ, κήρυξε επίσης πτώχευση, έχοντας χρέη 1.8 δισ. δολαρίων. Ο νεοεκλεγείς πρόεδρος μείωσε το μερίδιό του στην εταιρεία από 47% σε 27%, η εταιρεία μετονομάστηκε σε Trump Entertainment Resorts, όμως πτώχευσε και πάλι το 2009, κατά τη διάρκεια της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης. Ο Τραμπ παραιτήθηκε από πρόεδρος και το μερίδιό του έπεσε στο 10 τοις εκατό.
Στις αρχές Νοεμβρίου 2016, δύο ακόμη εταιρείες του χρεοκόπησαν –η Trump International Hotel και η Tower Toronto– τέσσερα μόλις χρόνια από τότε που ο Τραμπ και τα παιδιά του έκοψαν την κορδέλα των εγκαινίων.
Όμως ο ίδιος και τα παιδιά του, στη συνέντευξη που έδωσαν στην εκπομπή του CBS “60 Minutes” τη Δευτέρα 14 Νοεμβρίου, είπαν ότι όλα αυτά δεν έχουν πλέον καμία σημασία. Αυτό κάνει πολλούς να αναρωτιούνται μήπως η συμμετοχή του στην κούρσα για την προεδρία ήταν απλά μια προσπάθεια να γλιτώσει από την πλήρη χρεοκοπία, επιχρυσώνοντας το όνομα και την εικόνα του.
v
Το ρετιρέ των 35 εκατομμυρίων στο Μανχάταν, το οποίο ο Τραμπ πούλησε μόλις 21 εκατομμύρια δολάρια για να καλύψει τις ανάγκες του προεκλογικού αγώνα. Image: Supplied
v
Να σημειωθεί ότι ο Τραμπ αναγκάστηκε να πουλήσει δύο πολυτελή διαμερίσματα για να καλύψει τα έξοδα του προεκλογικού αγώνα – τον Ιούλιο του 2015 ένα ρετιρέ στο Μανχάταν για 21 εκατομμύρια και τον Φεβρουάριο του 2016 ένα διαμέρισμα στον Πύργο Τραμπ στην 5η Λεωφόρο για 23 εκατομμύρια δολάρια.
Από τις πωλήσεις αυτές βγήκε χαμένος, καθώς μόνο το ρετιρέ στο Μανχάταν άξιζε 35 εκατομμύρια δολάρια.
v
Χρέος τρισεκατομμυρίων
Εκτός από τη μείωση της φορολογίας των επιχειρήσεων, ο Τραμπ θέλει να μειώσει την ανώτατη κλίμακα φορολογίας εισοδήματος από το 40 τοις εκατό στο 33 τοις εκατό. Οι ειδικοί τόσο από το αριστερό Tax Policy Center όσο και από το δεξιό Tax Foundation λένε πως αυτό θα δημιουργήσει στον κρατικό προϋπολογισμό μια τρύπα 9 τρισεκατομμυρίων δολαρίων τα πρώτα δέκα χρόνια από τη μέρα της εφαρμογής του μέτρου.
Παράλληλα ο Τραμπ έχει υποσχεθεί αύξηση των κονδυλίων για την άμυνα, για τα προγράμματα των βετεράνων και για τη φροντίδα των παιδιών.
Και το ερώτημα πού θα βρει τα χρήματα για να πραγματοποιήσει τα σχέδιά του σχετικά με τις φορολογικές περικοπές και την αύξηση των κρατικών δαπανών επανέρχεται.
Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές, το χρέος των ΗΠΑ προσεγγίζει το ιλιγγιώδες ποσό των 20 τρισεκατομμυρίων δολαρίων και σε λίγο θα το ξεπεράσει. Την ίδια ώρα (στο τέλος σχεδόν του 2016) το ΑΕΠ των Ηνωμένων Πολιτειών φτάνει τα 18,7 τρισεκατομμύρια. Σε σχέση με το χρέος έχουμε μια διαφορά -1,3 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, που σημαίνει ότι το χρέος ανέρχεται στο 107% του ΑΕΠ. (Το συνολικό χρέος των ΗΠΑ προσεγγίζει τα 67 τρισεκατομμύρια δολάρια).
Το ίδιο συμβαίνει και με τα έσοδα-έξοδα. Τα έσοδα από τη φορολογία ανέρχονται σε 3,2 τρισεκατομμύρια, την ώρα που οι δαπάνες της γενικής κυβέρνησης φτάνουν τα 3,9 τρισεκατομμύρια. Έχουμε δηλαδή και μια διαφορά -7 δισ. δολαρίων που μετατρέπεται σε χρέος. (Τα κενά αυτά οι ΗΠΑ τα καλύπτουν δανειζόμενες από την Κίνα).
v
Ο Τραμπ τη δεκαετία του ’90 έξω από το συγκρότημα Ταζ Μαχάλ στο Ατλάντικ Σίτυ. Έχοντας χρεοκοπήσει ήδη δύο φορές, το καζίνο και το ξενοδοχείο έκλεισαν οριστικά στις 10 Οκτωβρίου 2016. Image: Supplied
v
Αυτή η εκτίμηση είναι χονδρική, δείχνει όμως ότι οι ΗΠΑ δεν διάγουν και την καλύτερη περίοδο της οικονομίας τους. Το σκηνικό αυτό, σε συνδυασμό με τις προεκλογικές υποσχέσεις του Τραμπ κάνει τους οικονομολόγους να φοβούνται επιδείνωση της οικονομίας, ίσως και κατάρρευσή της.
Παρά το γεγονός ότι το χρέος φτάνει στο 107% του ΑΕΠ, λογιστικά το χρέος των ΗΠΑ ανέρχεται μόνο στο 75% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος. Σύμφωνα με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, οι μόνες «προηγμένες οικονομίες» με υψηλότερο χρέος είναι η Ιταλία, η Ιαπωνία και η Πορτογαλία.
v
Μικρό εγχειρίδιο οικονομίας
Η εμπειρία δείχνει πως είτε πρόκειται για άτομα είτε για επιχειρήσεις είτε για κράτη, τα οικονομικά ακολουθούν ένα σταθερό κύκλο, ο οποίος έχει τρεις φάσεις.
Η πρώτη φάση είναι αυτή της μετριότητας, όπου τα πράγματα είναι σταθερά, χωρίς υπερβολικά κέρδη ή υπερβολικές ζημίες – αυτό που λέμε «ίσα βάρκα ίσα νερά». Η σταθερότητα αυτή δημιουργεί με τον καιρό προϋποθέσεις ανάπτυξης, οπότε περνάμε στη δεύτερη φάση κατά την οποία αρχίζει να υπάρχει μεγάλη κερδοφορία και με λίγη τύχη και εύστοχες κινήσεις δημιουργούνται συνθήκες πλούτου. Αυτή η υπεραφθονία όμως φέρνει με τη σειρά της μια υπεραισιοδοξία στις εκτιμήσεις των μελλοντικών κινδύνων. Το κύριο χαρακτηριστικό αυτής της φάσης είναι τα μεγάλα έσοδα και τα εξίσου ή και μεγαλύτερα έξοδα. Το μέτρο της πρώτης φάσης έχει χαθεί και το άτομο, η επιχείρηση ή το κράτος οδηγείται σε σπατάλες.
Έχοντας φτάσει στο ανώτατο σημείο –διότι η άνοδος δεν μπορεί να συνεχίζεται επ’ άπειρον– διαμορφώνονται εκείνες τις συνθήκες που θα οδηγήσουν το άτομο, την επιχείρηση ή το κράτος κάποια στιγμή στην τρίτη φάση, δηλαδή στην πτώχευση.
Σημαντικό ρόλο παίζουν και οι εξωτερικές συνθήκες της οικονομίας, αλλά μια οικονομία ποτέ δεν είναι σταθερή. Αντίθετα είναι ένα μεταβλητό πεδίο που οφείλει την ύπαρξή του στην αλληλεπίδραση πολλών αστάθμητων παραγόντων – από φυσικές καταστροφές έως αλλαγή στις διαθέσεις του καταναλωτικού κοινού. Και εάν δεν έχει υπάρξει πρόβλεψη για εξοικονόμηση κεφαλαίων και αποταμίευση την περίοδο που οι αγελάδες ήταν παχιές, τότε έχουμε θρήνους και οδυρμούς.
Με τον καιρό, την τρίτη φάση της στέρησης, και ύστερα από τις αναγκαστικές περικοπές, αναδιαρθρώσεις και μεταρρυθμίσεις, θα διαδεχτεί η πρώτη φάση, δηλαδή αυτή της λιτότητας. Μια νέα σταθερότητα εγκαθιδρύεται και ο κύκλος αρχίζει πάλι από την αρχή.
v
Το υπερπολυτελές ρετιρέ, αξίας 100 εκατ. δολαρίων, στο οποίο μένει ο Τραμπ με τη Μελάνια. Βρίσκεται στον 66ο όροφο του Πύργου Τραμπ στη Νέα Υόρκη. Image: Supplied
v
Ένας τζογαδόρος για πρόεδρος
Εύλογα ο αναγνώστης θα αναρωτηθεί πώς μετά από τόσες αποτυχίες και πτωχεύσεις, ο Ντόναλτ Τραμπ εξακολουθεί και είναι πλούσιος. Αυτό σε γενικές γραμμές οφείλεται στη δομή του ίδιου του οικονομικού συστήματος των ΗΠΑ, αλλά και στη δεξιότητα του Τραμπ να κλείνει πάντα συμφωνίες επ’ ωφελεία του.
Για παράδειγμα, και παρά το γεγονός ότι η αυτοκρατορία του στο Ατλάντικ Σίτυ έχανε δεκάδες εκατομμύρια δολάρια το χρόνο, ο Τραμπ είχε κάνει συμφωνία ώστε το ξενοδοχείο και το καζίνο να αγοράζουν από αυτόν το εμφιαλωμένο σε πλαστικά μπουκάλια νερό “Trump Ice” για τα μίνι-μπαρ, έναντι εκατοντάδων εκατομμυρίων το χρόνο, ενώ του ίδιου δεν του κόστιζε σχεδόν τίποτα.
Αν και μετά την πτώχευση τα καζίνο και τα ξενοδοχεία του Τραμπ πέρασαν σε άλλα χέρια, ο ίδιος παρέμεινε πρόεδρος του ομίλου. Στο διάστημα των 13 ετών που έμεινε ως πρόεδρος, η αυτοκρατορία του καζίνο έχασε συνολικά 1,1 δισ. δολάρια, κήρυξε δύο φορές κήρυξε πτώχευση, πριν τελικά κλείσει με χρέη 1,8 δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Στο διάστημα αυτό η εταιρεία κατέβαλε στον Τραμπ περίπου 82 εκατομμύρια δολάρια, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του περιοδικού Fortune. Επίσης τον διευκόλυνε σε μια ιλιγγιώδη ποικιλία εξόδων, χορηγώντας του, μεταξύ άλλων, ιδιωτικό αεροσκάφος για τις μετακινήσεις του.
Ένα άλλο παράδειγμα προέρχεται από άρθρο του Fortune με τίτλο “How Donald Trump Made Millions Off His Biggest Business Failure”. Ενώ το καζίνο και το ξενοδοχείο στο Ατλάντικ Σίτυ κόστισαν το 1990 περίπου 1 δισ. δολάρια, ο Τραμπ ισχυρίστηκε ότι η αξία τους ανερχόταν στα 10 δισ. Έκανε δημόσια εγγραφή της Trump Hotels προσελκύοντας από ιδιώτες και θεσμικούς επενδυτές μέχρι επενδυτές ομολόγων, οι οποίοι διαχειρίζονται συνήθως τα αποθεματικά συνταξιοδοτικών ταμείων και ασφαλιστικών εταιρειών. Η μετοχή έφτασε να πωλείται 29,25 δολάρια εκάστη, ενώ στο τέλος του 2001 η αξία της ήταν μόλις λίγο πάνω από 1 δολάριο.
Κάποιοι άλλοι, λοιπόν, πλήρωσαν ή πληρώνουν για τον πλούτο του μεγιστάνα των ακινήτων. Είναι αυτό που ονομάζουμε «νόμιμη απάτη».
Όλα αυτά ευλόγως ανησυχούν τους οικονομικούς αναλυτές και τους οικονομολόγους, με πρώτη και καλύτερη την Τζάνετ Γέλεν, την πρόεδρο της Αμερικανικής Κεντρικής Τράπεζας.
v
Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα, με πρόεδρο την Τζάνετ Γέλεν, αναμένεται να βάλει φρένο στα οικονομικά σχέδια του Ντόναλντ Τραμπ, με μείωση των επιτοκίων. Photo: AFP. Πηγή: Supplied
v
Καταλήγοντας
Σχολιάζοντας στο Foreign Policy τις οικονομικές εξαγγελίες του νέου προέδρου, ο αναπληρωτής καθηγητής Οικονομικών στο Stern School of Business του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης, Daniel Altman, γράφει ότι η ιστορία μάς έχει ήδη δείξει τι συμβαίνει όταν ένας πρόεδρος ακολουθεί μια τέτοια στρατηγική.
Ο Ρόναλντ Ρέιγκαν και ο Τζορτζ Μπους αύξησαν υπερβολικά τις στρατιωτικές δαπάνες, ενώ μείωσαν δραστικά του φόρο εισοδήματος, με αποτέλεσμα να αφήσουν πίσω τους ένα τόσο μεγάλο χρέος που οι διάδοχοί τους αναγκάστηκαν να αυξήσουν ξανά τους φόρους για να το καλύψουν.
Και εκτιμά πως το μεγαλύτερο εμπόδιο για τις οικονομικές μεταρρυθμίσεις του Τραμπ θα προέλθει από το ίδιο το κόμμα του, τους Ρεπουμπλικάνους, οι οποίοι διαφωνούν περισσότερο από τους Δημοκρατικούς.
«Στις παγκόσμιες αγορές επικρατεί φόβος, ενώ η παγκόσμια οικονομία δείχνει σημάδια συρρίκνωσης και θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε μια νέα ύφεση», γράφει στο Foreign Policy. «Ο ίδιος ο Τραμπ είναι ασταθής χαρακτήρας. Άλλαξε πολιτικά κόμματα πέντε φορές, και ο ίδιος δεν δεσμεύεται από καμία ιδεολογία. Είναι τζογαδόρος και έμπορος, και θα μπορούσε άνετα να τα πάει χάλια με τα οικονομικά», γράφει ο Altman.
«Αν ο κ. Τραμπ και το Κογκρέσο εγκρίνουν τις μειώσεις στους φόρους και αυξήσουν τις δαπάνες για να υπάρξει ανάπτυξη, αυτό θα καταστήσει το χρέος μη βιώσιμο, προκαλώντας μια “κρίση του ελλείμματος”. Πιστεύω ότι η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ θα βάλει φρένο στα σχέδια του Τραμπ μέσω των επιτοκίων».
Και ο Altman καταλήγει: «Αν ο Τραμπ μείνει πιστός στο ρεκόρ του στις επιχειρήσεις, τότε μια άλλη πτώχευση είναι στον ορίζοντα, αυτή τη φορά του αμερικανικού έθνους».
Το ερώτημα είναι αν ο δισεκατομμυριούχος επιχειρηματίας θα μείνει για να παρακολουθήσει τη μεγαλύτερη κατάρρευση, στην οποία θα τον έχει οδηγήσει η ματαιοδοξία του.
v
© 2016 Youmagazine.gr
