Ένα τεράστιο τσουνάμι κατέστρεψε την Ατλαντίδα

ΑΡΧΑΙΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ

Από τον Νίκο Κατσινόπουλο

Μια νέα θεωρία υποστηρίζει  ότι η θρυλική Ατλαντίδα καταστράφηκε από τσουνάμι που σάρωσε το προϊστορικό Αιγαίο, μετά την κατακλυσμική έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας.

Ήταν η Σαντορίνη (Θήρα ή Στρογγύλη) η μυθική Ατλαντίδα;
v

ΤΟ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΙΚΟ τσουνάμι που σάρωσε το προϊστορικό Αιγαίο μετά την κατακλυσμική έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας (Σαντορίνης), δεν προκλήθηκε από την ταυτόχρονη κατάρρευση των τοιχωμάτων της καλντέρας, όπως πίστευαν έως τώρα οι επιστήμονες, αλλά από την τεράστια ποσότητα πυροκλαστικών ηφαιστειακών υλικών που έπεσαν απότομα μέσα στη θάλασσα. Τα υλικά αυτά προκάλεσαν τσουνάμι, με κύματα ύψους 10 μέτρων.

Αυτό προκύπτει από μία νέα έρευνα Ελλήνων και άλλων επιστημόνων, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature, με επικεφαλής την Παρασκευή Νομικού, επίκουρη καθηγήτρια Φυσικής Γεωγραφίας και Γεωλογικής Ωκεανογραφίας του Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Οι επιστήμονες παρουσιάζουν νέα βαθυμετρικά και σεισμικά στοιχεία, τα οποία αποδεικνύουν ότι η καλντέρα δεν ήταν ανοιχτή προς τη θάλασσα κατά τη διάρκεια της κύριας φάσης της έκρηξης, αλλά πλημμύρισε με νερό, αφότου η έκρηξη είχε πια ολοκληρωθεί.

Η μέχρι σήμερα κυρίαρχη θεωρία ήταν ότι κατά την ηφαιστειακή έκρηξη, εξαιτίας της οποίας κατέρρευσε το ηφαιστειακό συγκρότημα στη θάλασσα, δημιουργήθηκε μία τεράστια καλντέρα, με διαστάσεις δέκα επί επτά χιλιομέτρων, και αυτή η κατάρρευση προκάλεσε τσουνάμι. Η νέα θεωρία αμφισβητεί τις έως τώρα εκτιμήσεις για το πώς προκλήθηκε το τσουνάμι.

Ο μύθος της Ατλαντίδας έγινε γνωστός γύρω στο 350 π.Χ. με την έκδοση του Τίμαιου, ενός από τα κορυφαία έργα του Πλάτωνα, και συνεχίστηκε με τον διάλογο Κριτίας. Στα έργα αυτά ο Πλάτωνας τοποθετεί την ήπειρο της Ατλαντίδας εκτός των Ηράκλειων Στηλών (σημ. Γιβραλτάρ), στη θάλασσα που είχε αυτό το όνομα, δηλαδή τον Ατλαντικό Ωκεανό. Και χρονικά την τοποθετεί 9.000 χρόνια πριν την εποχή του.

Επομένως η Σαντορίνη δεν μπορεί να είναι η Ατλαντίδα. Η μόνη ομοιότητα που μπορεί να βρεθεί στηρίζεται στην υπόθεση ότι σε αυτό το πολύ αρχαίο νησί είχε αναπτυχθεί πολιτισμός την ίδια εποχή με την μυθική ήπειρο, ενώ στη συνέχεια, από κάποια ιδιοτροπία της μοίρας, η Θήρα, με την έκρηξη του ηφαιστείου, είχε παρόμοια τύχη με την θρυλική ήπειρο.
v

Τι έδειξαν οι πρόσφατες έρευνες

Οι πρόσφατες έρευνες της κ. Νομικού και των άλλων ερευνητών, που έγιναν στον βυθό γύρω από το νησί, έφεραν στο φως στα βορειοδυτικά της καλντέρας ένα υποθαλάσσιο κανάλι, πλάτους ενός χιλιομέτρου και μήκους τριών χιλιομέτρων, το οποίο συνέδεε την καλντέρα με τη θάλασσα. Αυτό το κανάλι, το οποίο αρχικά είχε κλείσει από την τέφρα και υλικά της έκρηξης, στη συνέχεια –όπως ένα φράγμα που σπάει– υποχώρησε ξαφνικά και έτσι η έως τότε σχεδόν στεγνή καλντέρα γέμισε με θαλασσινό νερό, μέσα σε λιγότερο από δύο ημέρες ή ακόμη και σε λίγες ώρες.
v

Αυτή η ανέμελη και ειδυλλιακή ζωή, αποτυπωμένη σε τοιχογραφία του Ακρωτηρίου της Σαντορίνης, τελείωσε με την έκρηξη του ηφαιστείου.
v

Όταν έγινε η ηφαιστειακή έκρηξη, σύμφωνα με τους επιστήμονες, υπήρχε ελάχιστο έως καθόλου νερό μέσα στην καλντέρα, η οποία ήταν απομονωμένη από τη γύρω θάλασσα. Προ της έκρηξης, στο βόρειο τμήμα του ηφαιστειακού πεδίου, η Σαντορίνη διέθετε, ήδη, μία ρηχή καλντέρα σαν λιμνοθάλασσα, που είχε δημιουργηθεί από προηγούμενη έκρηξη πριν από 18.000 χρόνια.

Η κατοπινή μεγάλη έκρηξη του 1610 π.Χ. βάθυνε και διεύρυνε εκείνη την αρχαιότερη καλντέρα, η οποία τελικά πλημμύρισε με νερό, όταν στη βορειοδυτική περιοχή μεταξύ Οίας-Θηρασίας, που έως τότε ήταν πάνω από το επίπεδο της θάλασσας, άνοιξε ένα κανάλι προς τη θάλασσα. Οι επιστήμονες υπολόγισαν ότι για να γίνει αυτό, εκτοπίσθηκαν από τα εισρέοντα νερά πετρώματα όγκου 2 έως 2,5 κυβικών χιλιομέτρων.

Αυτό το αιφνίδιο πλημμυρικό συμβάν, που έγινε με χρονική υστέρηση σε σχέση με την κυρίως έκρηξη, σταμάτησε όταν το νερό μέσα στην καλντέρα έφθασε στο επίπεδο της θάλασσας. (Κάτι ανάλογο συνέβη με την πλημμύρα που γέμισε με νερό τη Μαύρη Θάλασσα πριν περίπου 8.400 χρόνια). Λίγο μετά, τα νερά της θάλασσας άνοιξαν ακόμη δύο κανάλια στα νοτιοδυτικά της καλντέρας.

Όμως, ενώ αυτή η μαζική πλημμύρα προκάλεσε κύματα μέσα στην ίδια την καλντέρα, δεν θεωρείται ικανή να έχει προκαλέσει μεγάλα κύματα έξω από αυτήν. Συνεπώς, θεωρείται απίθανο να δημιούργησε τσουνάμι, μάλιστα, τόσο μεγάλης κλίμακας. Για να είχε δημιουργηθεί τσουνάμι κατά την κατάρρευση της καλντέρας, θα πρέπει αυτή να ήταν ήδη γεμάτη νερό και να συνδεόταν με την ανοιχτή θάλασσα. Κάτι τέτοιο, όμως, όπως δείχνει η νέα μελέτη, δεν συνέβαινε τότε, αλλά συνέβη αργότερα, καθώς η καλντέρα πλημμύρισε και συνδέθηκε με τη θάλασσα μόνο όταν πια είχε τελειώσει η έκρηξη του ηφαιστείου.

Αντίθετα, οι ερευνητές εντόπισαν στον βυθό, στα ανοιχτά των ακτών της Σαντορίνης, εναποθέσεις πυροκλαστικών υλικών πάχους έως 60 μέτρων, τα οποία –κατά την έκρηξη του ηφαιστείου– εκτινάχθηκαν γρήγορα προς κάθε κατεύθυνση στη θάλασσα γύρω από το νησί. Αυτός ο μεγάλος όγκος των πυροκλαστικών ροών (της τάξης των 30 έως 80 κυβικών χιλιομέτρων) εκτιμάται ότι εκτόπισε, αντίστοιχα, μεγάλες ποσότητες νερού και ήταν ικανός να προκαλέσει το τσουνάμι.
ν

Δείτε επίσης:

Ορείχαλκος από την Ατλαντίδα βρέθηκε σε αρχαίο ναυάγιο Ο Λαέρτιος διαφωνεί με τον «τάφο» του Αριστοτέλη Μηχανισμός των Αντικυθήρων: προέβλεπε το μέλλον Η Μεγάλη Πυραμίδα φαίνεται τέλεια επειδή είναι ατελής Δύο μυστικές αίθουσες στη Μεγάλη Πυραμίδα (βίντεο) Παράξενες μπάλες στο βυθό του Ατλαντικού Ωκεανού