Γιατί ο θάνατος αγαπάει τον αριθμό οκτώ

ΠΡΩΤΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ

Από τον Αντώνη Κυριαζή

 

Άραγε θα πεθάνω αυτή τη χρονιά; Εξαρτάται από τον αριθμό οκτώ. Ο φυσικός Μπράιαν Σκίνερ, μελετώντας στατιστικές με τους δείκτες θνησιμότητας, αποφαίνεται ότι ο θάνατος αγαπάει αυτόν τον αριθμό.

v

ΠΡΙΝ από μερικά χρόνια, ο φυσικός Μπράιαν Σκίνερ αναρωτήθηκε: «Ποιες είναι οι πιθανότητες να πεθάνω το επόμενο έτος;» Ήταν τότε 25 ετών. Αυτή είναι μια ηλικία κατά την οποία αντιμετωπίζει κανείς άφοβα τη ζωή, όπως και τον θάνατο, και έχει την περιέργεια να μάθει πόσο μακρύ είναι το νήμα της ζωής του.

Ο Μπράιαν άρχισε να ψάχνει για απαντήσεις και αυτό που ανακάλυψε ήταν εξαιρετικά ενδιαφέρον, για να μην πούμε αναπάντεχο και μυστηριώδες. Ίσως πιο πολύ μυστηριώδες, αφού δείχνει ότι ο θάνατος δεν έρχεται τυχαία, αλλά ακολουθεί ένα συγκεκριμένο μαθηματικό πρότυπο.

Σύμφωνα με τις στατιστικές (και εξαιρουμένης της πρώιμης βρεφικής ηλικίας που είναι πολύ επικίνδυνη) οι πιθανότητες να πεθάνει κανείς το επόμενο έτος, όταν είναι 25 ετών, είναι πολύ μικρές, σχεδόν αμελητέες – είναι 1 στις 3.000. (Πρόκειται φυσικά για τον μέσο όρο αυτής της ηλικιακής ομάδας).

Σκίτσο: Robert Krulwich. Πηγή: Supplied

Ωστόσο, οκτώ χρόνια αργότερα, οι πιθανότητες έχουν διπλασιαστεί και, όπως γράφει ο Μπράιαν στο δοκίμιό του “Your body wasn’t built to last”, «όταν είσαι 33 ετών, οι πιθανότητες να σε επισκεφτεί ο Μαύρος Ιππότης είναι 1 στις 1.500».

Σκίτσο: Robert Krulwich. Πηγή: Supplied

Όμως το πράγμα δεν τελειώνει εδώ. Οκτώ χρόνια μετά, οι πιθανότητες έχουν πάλι διπλασιαστεί – σύμφωνα πάντα με τις στατιστικές: τώρα είναι 1 στις 750.

Σκίτσο: Robert Krulwich. Πηγή: Supplied

Και –σωστά μαντέψατε– οκτώ χρόνια αργότερα, οι καταραμένες πιθανότητες έχουν πάλι διπλασιαστεί. Αυτή τη φορά είναι 1 στις 375, στην ηλικία των 49 ετών.
v

Τα μαθηματικά της μεταφυσικής

Τι συμβαίνει με αυτά τα μαθηματικά της μεταφυσικής; Γιατί ο θάνατος πλησιάζει ολοένα και περισσότερο κάθε οκτώ χρόνια; Φταίει μήπως το γεγονός ότι από παλιά ο αριθμός οκτώ έχει συνδεθεί με τον θάνατο και την επαναγέννηση; (Το όγδοο σημείο του Ζωδιακού, ο Σκορπιός, συνδέεται μέσω Πλούτωνα και Άρη με τον θάνατο, ενώ οι κολυμπήθρες της βάφτισης έχουν ως επί το πλείστον οχταγωνικό σχήμα).

Σκίτσο: Robert Krulwich. Πηγή: Supplied

Σύμφωνα με τους στατιστικούς πίνακες, το μοτίβο αυτό διπλασιάζεται κάθε οκτώ χρόνια, και όταν φτάσει κανείς στη ηλικία των 100 ετών, οι πιθανότητες να ζήσει έναν ακόμη χρόνο είναι πλέον 1 στις 2. Με άλλα λόγια, το ποσοστό θνησιμότητας αυξάνεται εκθετικά με την ηλικία.

Ο Μπράιαν Σκίνερ δεν είναι ο πρώτος που έκανε αυτή την ανακάλυψη. Ο Βρετανός μαθηματικός Μπέντζαμιν Γκόμπερτς (Benjamin Gompertz), παρατήρησε αυτό το μοτίβο το 1825, ότι δηλαδή ο θάνατος σέρνεται όλο και πιο κοντά για τα διάφορα είδη, αλλά για τον άνθρωπο σέρνεται όλο και πιο κοντά με ομαλά βήματα – περίπου κάθε οκτώ έτη. Δημοσίευσε μάλιστα και σχετική μελέτη με τίτλο “Ο νόμος της θνησιμότητας” (Gompertz law of human mortality).

Πηγή: News media

Το να αυξάνεται η πιθανότητα του θανάτου εκθετικά, όσο μεγαλώνουμε, φαίνεται τρομακτικό, αλλά ο διπλασιασμός αφορά κάθε χρονικό διάστημα από τη στιγμή που γεννιόμαστε. Απλώς τα περιθώρια στενεύουν στις μεγάλες ηλικίες – έτσι το να φτάσουμε από τα 100 στα 101, οι πιθανότητες είναι περίπου 50%.

Και πότε μηδενίζεται το κοντέρ; Σύμφωνα με τον Μπράιαν: «Μπορώ να πω με βεβαιότητα 99,9 τοις εκατό, ότι κανείς άνθρωπος δεν μπορεί να φτάσει στην ηλικία των 130 ετών». Αυτό είναι και το τελευταίο κουδούνι από τον Άγιο Πέτρο. (Υπό την αίρεση ότι δεν θα έχει γίνει κάποια επαναστατική πρόοδος στους τομείς της βιολογίας και της ιατρικής).

Οι μελέτες του Μπράιαν έδειξαν ότι το μοτίβο του διπλασιασμού δεν αφορά μόνο το άτομο, αλλά και έναν μεγάλο αριθμό χωρών, επίσης ιστορικές χρονικές περιόδους, καθώς και ομάδες έμβιων όντων. Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να μην ισχύει ο αριθμός οκτώ, καθώς η μέση διάρκεια ζωής είναι διαφορετική από χώρα σε χώρα, από περίοδο σε περίοδο και από ζώο σε ζώο, όμως ο γενικός κανόνας ότι «η πιθανότητα θανάτου διπλασιάζεται κάθε Χ χρόνια» ισχύει.

Δυο ερωτήματα μόνο μένουν: Γιατί κατά τακτά χρονικά διαστήματα; Και γιατί οκτώ χρόνια για τους ανθρώπους;

Σκίτσο: Robert Krulwich. Πηγή: News media

Ίσως, γιατί εκτός από αυτό που του δίνει ζωή, ο άνθρωπος σέρνει μαζί του κι εκείνο που τον καταστρέφει.

Ο Μπράιαν, ως φυσικός, ομολογεί ότι δεν γνωρίζει. «Είναι ένα εκπληκτικό φαινόμενο, το οποίο κανείς δεν το καταλαβαίνει».

Δεν θα έπρεπε, όμως, να υπάρχει κάποια προφανής εξήγηση;

Είναι αρκετά προφανές, όσον αφορά τις στατιστικές ενός μεγάλου μέρους του ανθρώπινου πληθυσμού, ότι ο θάνατος δεν εμφανίζεται ούτε τυχαία ούτε απρογραμμάτιστα, σαν κεραυνός εν αιθρία. Αν ήταν έτσι, λέει ο Μπράιαν, ο κεραυνός θα χτυπούσε τυχαία, χωρίς να ακολουθεί κάποιο μαθηματικό μοντέλο, πράγμα που διαψεύδεται από τις στατιστικές.

Σκίτσο: Robert Krulwich. Πηγή: Supplied

Αντίθετα, όπως βλέπουμε να συμβαίνει στον πραγματικό κόσμο, μόλις κάποια προσωπικότητα πεθάνει, είναι σαν να ανοίγει μια πόρτα και δεκάδες, εκατοντάδες ή και χιλιάδες άλλοι άνθρωποι τον ακολουθούν, του ίδιου περίπου γένους και ηλικίας.

Αλλά αυτό δεν συμβαίνει μόνο στους υπερήλικες. Το ίδιο ισχύει και για τα βρέφη, τους νέους και τους μεσήλικες. Όλοι εμφανίζουν ένα συγκεκριμένο μοτίβο – αδιάφορο αν έχουμε πόλεμο ή ειρήνη ή κάποια μεγάλη φυσική καταστροφή.

Το μόνο βέβαιο είναι ότι ο θάνατος δεν εμφανίζεται τυχαία.

Σκίτσο: Robert Krulwich. Πηγή: Supplied

Τι λέει όμως η βιολογία; Μπορεί με το πολυμορφικό πεδίο των γνώσεών της να εξηγήσει το μοτίβο του διπλασιασμού των οκτώ ετών; Ο Μπράιαν θέτει το ερώτημα, παραπέμποντας στο σύντομο δοκίμιο του διάσημου θεωρητικού φυσικού Μπόρις Σκλόφσκιι, με τίτλο “Μπάτσοι και εγκληματίες” (Cops and criminals theory):

Φανταστείτε ότι μέσα στο σώμα σας γίνεται μια συνεχής μάχη ανάμεσα σε αστυνομικούς και εγκληματίες. Οι αστυνομικοί σας προστατεύουν. Περιπολούν μέσα στο σώμα σας και μόλις δουν έναν εγκληματία, τον συλλαμβάνουν και τον απομακρύνουν. Οι αστυνομικοί συνήθως νικούν, εκτός κι αν ο εγκληματίας έχει τη δυνατότητα να καθίσει στο ίδιο σημείο για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Ένας εγκληματίας που μένει στο ίδιο σημείο για καιρό (για παράδειγμα, μια μέρα), μπορεί να χτίσει ένα «κάστρο» και να οχυρωθεί – κάτι που δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν οι δυνάμεις καταστολής. Αν συμβεί αυτό, επέρχεται ο θάνατος.

Ευτυχώς, όμως, οι αστυνομικές δυνάμεις είναι άφθονες και περνούν από το ίδιο σημείο 14 φορές τη μέρα…

Τι θα συμβεί, όμως, αν η εσωτερική αστυνομική δύναμη αρχίσει να μειώνεται; Ας υποθέσουμε ότι, καθώς μεγαλώνουμε, γίνονται κάποιες απολύσεις και η Αστυνομία υπόκειται σε μια ελαφρά μείωση του προσωπικού – και του μισθολογίου του. Τώρα μπορούν να περνούν από το ίδιο σημείο 12 φορές τη μέρα… Η διαφορά μεταξύ 14 και 12 δεν φαίνεται σημαντική, οι πιθανότητες όμως να πεθάνουμε κατά τη διάρκεια μιας συγκεκριμένης μέρας αυξήθηκαν κατά επτά φορές! Και αν η δύναμη της Αστυνομίας συνεχίσει να μειώνεται γραμμικά στο χρόνο, το ποσοστό θνησιμότητας θα αυξηθεί εκθετικά.

Αυτός είναι με απλά λόγια ο “νόμος θνησιμότητας του Γκόμπερτς”. Το σώμα σας χάνει με την πάροδο του χρόνου δυνάμεις με έναν συγκεκριμένο ρυθμό. Όταν η εσωτερική Αστυνομία μπορεί να ελέγχει κάθε σημείο όπου μπορεί να εμφανιστεί ένας ποινικός, 14 φορές τη μέρα, τότε το σώμα σας έχει την ηλικία 25άρη και 0,03 τοις εκατό πιθανότητες να πεθάνετε εφέτος. Αλλά από τη στιγμή που η αστυνομική δύναμή σας μπορεί να περιπολεί σε κάθε σημείο επτά φορές τη μέρα, έχετε το σώμα 95άρη και 2 στις 3 πιθανότητες να μετοικίσετε μέσα στο έτος.

Αυτό που λέει ο Μπράιαν είναι ότι το ανοσοποιητικό μας σύστημα φθίνει με σταθερό ρυθμό, καθώς αποβάλλουμε ενέργεια, αφήνοντάς μας με ολοένα και λιγότερους «μπάτσους» για να καταστείλουν τους ταραξίες στο σώμα μας. Ως μεταφορά, είναι κατανοητή. Αλλά, όπως σημειώνει ο Μπράιαν, «η πολυπλοκότητα της ανθρώπινης βιολογίας είναι τέτοια που δεν εξηγείται εύκολα με σκίτσα για μπάτσους και εγκληματίες».

Έως τώρα δεν υπάρχει βιολογική ανακάλυψη που να εξηγεί το πρότυπο των οκτώ ετών που κυριαρχεί στους δείκτες θνησιμότητας. Ως μυστήριο είναι ελκυστικό, αλλά ως εκθετική συνάρτηση δεν έχει λογική, δεν επιδέχεται εξήγηση.

Είναι, λοιπόν, κάτι ανεξήγητο; Προς ώρας, ναι. Γνωρίζουμε ότι ο θάνατος πλησιάζει, αλλά δεν γνωρίζουμε γιατί του αρέσει ο αριθμός οκτώ…

Υπάρχει μια τελευταία εξήγηση, κάπως φιλοσοφική. Ο αριθμός 8 αν πλαγιάσει, μας δίνει το σημείο του απείρου, το οποίο δεν είναι παρά η σύγχρονη απεικόνιση του ουροβόρου όφεως των αλχημιστών της Αλεξάνδρειας – σύμβολο του αιώνιου κύκλου της γέννησης, του θανάτου και της επαναγέννησης.

Πηγή: News media

Τι συμβολίζει όμως το φίδι που τρώει την ουρά του; Την αθανασία. Κρύβεται εδώ κάποιο μυστήριο; Πιθανώς. Ο Αλκμαίων ο Κροτωνιάτης (5ος π.Χ. αιώνας), πυθαγόρειος φιλόσοφος και γιατρός, έλεγε ότι οι «άνθρωποι πεθαίνουν επειδή δεν μπορούν να ενώσουν την αρχή με το τέλος».

Πιθανώς να εννοούσε τη μετενσάρκωση. Ένας άνθρωπος δεν μπορεί να γίνει από γέρος μωρό («δεν μπορεί να ενώσει την αρχή με το τέλος»), όσο είναι κλεισμένος στο ίδιο σώμα. Εφόσον όμως η ψυχή του είναι αθάνατη, πρέπει να υποστεί φυσικό θάνατο και να ακολουθήσει η μετενσάρκωσή του σε ένα νέο σώμα.

Πιθανώς όμως να εννοούσε κάτι άλλο. Γιατί, ας μην ξεχνάμε, πώς το αντίθετο του απείρου είναι το πέρας, το τέλος.
v

© 2016 Youmagazine.gr

 

---