Πόσα από τα γεγονότα που θυμόσαστε είναι αληθινά;
MIND HACKS
Posted by Youmagazine Staff
Μια πρόσφατη έρευνα έδειξε πως το 50 τοις εκατό των ανθρώπων θυμούνται πράγματα που δεν συνέβησαν ποτέ.
Πόσα από τα γεγονότα που θυμόσαστε είναι αληθινά; Πηγή: News media
v
ΜΙΑ πρόσφατη ψυχολογική έρευνα αποκάλυψε ότι δεν είναι ασυνήθιστο για πολλούς ανθρώπους να θυμούνται ανύπαρκτα γεγονότα.
Η έρευνα, στην οποία συμμετείχαν 400 εθελοντές, διεξήχθη από την καθηγήτρια Κίμπερλι Γουέιντ (Kimberley Wade) και τους συνεργάτες της στο Πανεπιστήμιο του Γουόρικ στην Αγγλία.
Η ομάδα επικεντρώθηκε στη διαμόρφωση ψευδών αναμνήσεων, δηλαδή στη δημιουργία παραστάσεων από πράγματα που δεν συνέβησαν ποτέ. Μεταξύ αυτών ήταν ένα ταξίδι με αερόστατο κατά την παιδική ηλικία, μια αταξία στο σχολείο, όπως η τοποθέτηση μιας πινέζας στο κάθισμα του δασκάλου, και διάφορα εμπόδια στην τέλεση ενός γάμου.
Για την εντύπωση στο νου αυτών των ψεύτικων αναμνήσεων, οι ερευνητές μίλησαν σε καθένα από τους συμμετέχοντες σχετικά με τα συγκεκριμένα γεγονότα σαν να είχαν πράγματι συμβεί.
Στη συνέχεια, περίπου το 30% των συμμετεχόντων είχαν ζωηρές αναμνήσεις από τα πλασματικά αυτά περιστατικά, τα οποία ήταν πεπεισμένοι ότι είχαν ζήσει, αναφέροντας μάλιστα συγκεκριμένες λεπτομέρειες από κάθε περιστατικό. Ένα άλλο 23% αποδέχθηκε ως αληθινά τα ψεύτικα περιστατικά που άκουσε, χωρίς όμως να αναφέρει λεπτομέρειες.
Όταν σε άλλη ομάδα, οι ερευνητές αντί να αφηγηθούν την ιστορία, έδειξαν στους συμμετέχοντες στο πείραμα φωτογραφίες π.χ. μιας βόλτας με αερόστατο, η ανταπόκριση υπήρξε μικρή και τα άτομα δυσκολεύτηκαν να αναπτύξουν ψευδείς μνήμες.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, η παρουσίαση φωτογραφιών ως αποδεικτικών στοιχείων για την τεκμηρίωση μιας ψεύτικης ιστορίας ως αληθινής, κάνει το άτομα διαισθητικά να αντιδρά, πράγμα που αποτρέπει τον σχηματισμό ψεύτικων αναμνήσεων. Αντίθετα, ο προφορικός λόγος πείθει το 50% των ατόμων όχι απλώς ότι κάτι είναι αληθινό, αλλά ότι σε αυτό έχουν συμμετάσχει και οι ίδιοι, θεωρώντας το αποκλειστικά δική τους εμπειρία.
Το συμπέρασμα της μελέτης, η οποία δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Memory, είναι ότι «περίπου το ένα τρίτο των συμμετεχόντων έδειξε στοιχεία ενσωμάτωσης μιας ψευδούς μνήμης με τη βεβαιότητα μάλιστα της προσωπικής συμμετοχής, ενώ περισσότεροι από τους μισούς έδειξαν στοιχεία ότι το γεγονός αυτό συνέβη πραγματικά στο παρελθόν».
v
Εγκέφαλος: ένα εύπλαστο εργαλείο
Η έρευνα επιβεβαιώνει την –από αρχαιοτάτων χρόνων– δύναμη του προφορικού λόγου και της ρητορικής, σε αντίθεση με την εικόνα που αντιμετωπίζεται με κάποια δυσπιστία.. Οι λαϊκιστές ηγέτες όλων των εποχών ξεχωρίζουν επειδή γνωρίζουν πώς να εμφυτεύουν ψεύτικες μνήμες στο μυαλό των ακροατών τους. Μπορούν με άνεση να εκτοξεύουν επί ώρες το ένα ψέμα πίσω από το άλλο, αρκεί αυτά να είναι ευχάριστα, γνωρίζοντας ότι το ανθρώπινο μυαλό έχει την τάση να κάνει στην άκρη κάθε πληροφορία που δεν μας αρέσει, αντικαθιστώντας την αλήθεια με καθαρή μυθιστοριογραφία.
v
Για τους ηγέτες είναι εύκολο να αλλάξουν τη μνήμη μας, καθώς πρώτοι το έχουμε κάνει εμείς οι ίδιοι. Πηγή: News media
v
Για ποιο λόγο το κάνει; Η ανθρώπινη φύση έχει την τάση να πλάθει ευχάριστες ιστορίες, όπως μια ιστορία αγάπης, και νιώθει ηδονή όταν τη μοιράζεται με άλλους. Όταν όμως αφηγούμαστε τις αναμνήσεις μας σε άλλους, παραβλέπουμε τα γεγονότα που δεν ταιριάζουν στην πλοκή. Έτσι, με μισές αλήθειες και μισά ψέματα, κατασκευάζουμε την ιστορία που μας αρέσει, και φυσικά, εφόσον είμαστε οι πρωταγωνιστές της, οι πρώτοι που την πιστεύουμε είμαστε εμείς.
Συχνά ο ανθρώπινος εγκέφαλος παρομοιάζεται με τον σκληρό δίσκο ενός υπολογιστή. Στην πραγματικότητα είναι ένα πολύ πιο εύπλαστο εργαλείο. Το ότι η ανθρώπινη μνήμη δεν είναι συμπαγής, αλλά ρευστή όπως το νερό, αποδεικνύεται από τα λεγόμενα των αυτοπτών μαρτύρων σε τροχαία ατυχήματα. Καμία κατάθεση δεν είναι ίδια με τις άλλες.
v
Οι hackers των εγκεφάλων
Για τους ηγέτες, λοιπόν, είναι εύκολο να αλλάξουν τη μνήμη μας, καθώς πρώτοι το έχουμε κάνει εμείς οι ίδιοι. Αυτό το πετυχαίνουν με διάφορους τρόπους. Ένας από αυτούς είναι να εκμεταλλεύονται τους φόβους, τις ανησυχίες και τις προσδοκίες μας, αλλά και να γεμίζουν τα κενά που υπάρχουν στο μυαλό μας.
Η δυνατότητα συμπλήρωσης των κενών, με κατευθυνόμενες πληροφορίες, στηρίζεται στην ανθρώπινη ανάγκη να γίνουμε αποδεκτοί από το κοινωνικό σύνολο. Είμαστε πρόθυμοι να αλλάξουμε τις αναμνήσεις ακόμα και τις ιδέες και τα πιστεύω μας, προκειμένου να κερδίσουμε την κοινωνική αποδοχή και να μην βρεθούμε «απέναντι» στην πλειοψηφία. Και αυτό γιατί δεν έχουμε σταθερές αξίες και αρχές. Είμαστε πρόθυμοι να φερθούμε σαν παιδιά, ακόμη και να μωρολογήσουμε, προκειμένου να γίνουμε πιο συναρπαστικοί και να κερδίσουμε την αποδοχή μιας κοινωνικής ομάδας, από φόβο μήπως διαψευστούμε ή απορριφθούμε.
v
Α. Τσίπρας, Ντ. Τραμπ, Εβίτα Περόν. Οι λαϊκιστές ηγέτες όλων των εποχών γνωρίζουν πώς να εμφυτεύουν ψεύτικες μνήμες στο μυαλό των ακροατών τους. Πηγή: News media
v
Το πρώτο που κάνει ένας λαϊκιστής, είναι να σκορπίσει το χάος στο ήδη χαοτικό μυαλό των ακροατών του, προκαλώντας σύγχυση και, κατά συνέπεια, την ανάγκη για κάτι βέβαιο και σταθερό. Προχωρά με την παράθεση «αποδεικτικών» στοιχείων που επιβεβαιώνουν τους ισχυρισμούς του, ασχέτως αν τα στοιχεία αυτά δεν είναι επαληθεύσιμα.
Το 50 τοις εκατό, όπως έδειξε και η μελέτη που προαναφέραμε, θα πειστεί εύκολα. Αυτό προσφέρει ένα επιπλέον όπλο στον ηγέτη, καθώς όσοι έχουν πειστεί, αναλαμβάνουν να πείσουν και τους υπόλοιπους, οι οποίοι είναι βέβαιο ότι θα παραιτηθούν από τις δικές τους αντιλήψεις, υποκύπτοντας στην πίεση των άλλων.
Τέλος, σημαντικό ρόλο σε όλα αυτά παίζει η σταθερή θέση του μοχλευτή, ο οποίος πρέπει να μείνει πιστός στο ψέμα του και να το υποστηρίζει φανατικά, ακόμη κι αν έρχεται σε καταφανή αντίθεση με την πραγματικότητα, έως ότου αρχίσουν να αμφιβάλλουν ακόμη και εκείνοι που γνωρίζουν πως τα όσα λέει δεν είναι αληθή.
Μάλιστα ο πλέον επιτυχημένος μοχλευτής εγκεφάλων, ή λαϊκιστής ηγέτης, είναι αυτός που καταφέρνει να δημιουργήσει όχι μόνο αμφιβολίες στο μυαλό των ακροατών του, αλλά και να τους κάνει να αισθανθούν ένοχοι για το ότι είχαν τόσο καιρό «λανθασμένη» άποψη για τα πράγματα.
