Παρουσία: η μαγεία της καθημερινής ζωής
ΠΡΩΤΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ
Από τον Ανδρέα Τσάκαλη
Αναζητώντας την μαγεία των παιδικών μας χρόνων, τότε που όχι μόνο βιώναμε το θαύμα της ζωής, αλλά αποτελούσαμε μέρος του.
ν
ΣΑΝ ΠΑΙΔΙΑ όλοι είχαμε νιώσει μερικές φορές την αίσθηση του θαύματος της ζωής σ’ αυτό τον κόσμο. Όμως, μεγαλώνοντας, χάσαμε αυτό το μαγικό αίσθημα. Τώρα έχουμε διάφορες επιδιώξεις και αρκετά ψυχολογικά φορτία, και η ζωή μας έχει γίνει πιο ρουτινιάρικη, ανιαρή και μονότονη. Πού πήγε εκείνη η μαγεία των παιδικών μας χρόνων;
Η μαγεία, για την οποία μιλάμε εδώ, είναι το ξαφνικό άνοιγμα του νου στο θαύμα της ύπαρξης. Αυτή η αίσθηση μας λέει ότι υπάρχει κάτι πολύ περισσότερο στη ζωή από αυτό που συνήθως βλέπουμε∙ ότι δεν χρειάζεται να δρούμε πάντοτε στα πλαίσια του κόσμου που μας έχει επιβάλλει η κοινωνία, η οικογένεια ή οι δικές μας προκαταλήψεις∙ ότι η ζωή περιέχει πολλές διαστάσεις, βάθη, ιδιότητες και νοήματα που εκτείνονται πολύ πέρα από τις προσωπικές σκέψεις και πεποιθήσεις μας.
Η αίσθηση της μαγείας και της ιερότητας της ζωής έχει χαθεί σήμερα από τον κόσμο. Στους παραδοσιακούς πολιτισμούς οι άνθρωποι, ζώντας πιο κοντά στη φύση, είχαν μια πιο άμεση αίσθηση των μεγαλύτερων δυνάμεων που διαμόρφωναν τη ζωή τους. Θεοί και δαίμονες ήταν πολύ πιο κοντά τους
Η κουλτούρα που είχαν τους πρόσφερε τα κατάλληλα τυπικά και σύμβολα που τους βοηθούσαν να θυμούνται την ιερή διάσταση της ζωής, καθώς εκτελούσαν τις καθημερινές δραστηριότητές τους. Ο περίπατος, το φαγητό, ο έρωτας, η εργασία και κάθε άλλη δραστηριότητα γέμιζε με πλούσιο θρησκευτικό και συμβολικό νόημα και αυτό βοηθούσε τα άτομα να έρθουν σ’ επαφή με τις μεγάλες πλανητικές δυνάμεις που διαμόρφωναν τα πεπρωμένα τους.
Σήμερα έχουμε αποσυνδεθεί από τους ρυθμούς της φύσης και γι’ αυτό νιώθουμε συχνά ότι έχουμε χάσει τελείως το νόημα της ύπαρξης, καθώς παρασυρόμαστε από τον στρόβιλο της πολυάσχολης ζωής μας.
Όμως το κύριο πρόβλημα δεν είναι τόσο τα πολλά καθήκοντα που έχουμε να εκπληρώσουμε, όσο η ταχύτητα και η ορμή των σκέψεων που μας περισπούν και μας απομακρύνουν από το σημείο όπου βρισκόμαστε κάθε στιγμή.
ν
Η πληρότητα της “παρουσίας”
Ο όρος περισπασμός είναι ο πλέον εύστοχος. Δείχνει την απώλεια της συγκέντρωσης, την απώλεια του εδάφους κάτω από τα πόδια μας. Γινόμαστε δύσθυμοι, νευρικοί και εριστικοί και με χαμηλή αυτοεκτίμηση, γιατί έχουμε απομακρυνθεί από τον πυρήνα του εαυτού μας κι έχουμε γεμίσει με ξένα υλικά.
Αυτό συμβαίνει όταν παρασυρόμαστε και απομακρυνόμαστε από την “παρουσία”. Μόνο στην ηρεμία και απλότητα της παρουσίας –όταν έχουμε πλήρη επίγνωση αυτού που βιώνουμε και το παρακολουθούμε καθώς ξετυλίγεται– μπορούμε πραγματικά να εκτιμήσουμε τη ζωή και να συνδεθούμε ξανά με τη μαγεία της ύπαρξης.
Η κοινωνία μάς έχει κάνει να πιστεύουμε ότι η εσωτερική ικανοποίηση εξαρτάται από την εξωτερική επιτυχία. Ο αγώνας για να φτάσουμε κάπου, μας κρατάει συνεχώς απασχολημένους, με το δηλητήριο του στρες και το δηλητήριο της κατάθλιψης όταν αποτυγχάνουμε και μένουμε αδρανείς και ανενεργοί.
ν
ν
Η εσωτερική πηγή
Και στις δυο περιπτώσεις είμαστε ξεκομμένοι από εκείνη την ουσιαστική εσωτερική πηγή –την ικανότητα να είμαστε πλήρως παρόντες– η οποία μας δίνει την πραγματική αίσθηση χαράς και εκπλήρωσης. Αισθανόμαστε πικρία και θλίψη, γιατί δεν μπορούμε να νιώσουμε πια το θαύμα της ζωής.
Η ζωή μας γίνεται δυσάρεστη, απλώς επειδή δεν την ζούμε πλήρως, επειδή κυνηγάμε μια ευτυχία που είναι πάντα κάπου αλλού και όχι εκεί όπου βρισκόμαστε τώρα.
Υπάρχουν βέβαια και αυτοί που αποπειρώνται να ξετυλίξουν κάποια πτυχή της ζωής τους, όπου μπορούν να είναι πλήρως παρόντες και να νιώθουν την χαρά της εκπλήρωσης.
Η αλήθεια είναι ότι τα πράγματα που μας θέλγουν περισσότερο –έρωτας, ομορφιά, δημιουργικότητα, αθλητισμός, νέες ή προκλητικές καταστάσεις– είναι αυτά που μας εστιάζουν πλήρως στο εδώ και τώρα.
Οι καλλιτέχνες νιώθουν πιο ζωντανοί όταν το έργο απαιτεί την πλήρη προσήλωσή τους, όπως και οι μεγάλοι αθλητές πετυχαίνουν εξαιρετική αυτοσυγκέντρωση τη στιγμή της άσκησης. Κάθε πραγματική απόλαυση και επιτυχία εξαρτάται από την ικανότητα να είστε εκεί παρόντες εκείνη τη στιγμή, χωρίς περισπάσεις.
Η “παρουσία” είναι σαν τον αέρα που αναπνέουμε, κάτι ουσιαστικό για τη ζωή μας κι όμως διάφανο και ανεπαίσθητο, που σπάνια του δίνουμε ιδιαίτερη προσοχή ή σπουδαιότητα.
ν
Η πραγμάτωση
Μιλώντας πάνω σ’ αυτό, ο Αμερικανός ψυχοθεραπευτής και συγγραφέας δρ. Τζον Γουέλγουντ, δίνει ένα παράδειγμα: «Σαν συγγραφέας, μπορεί εύκολα να παρασυρθώ σκεπτόμενος τα αποτελέσματα και τα κέρδη από το βιβλίο μου και να μην καταφέρω να αντιληφθώ ότι η συγγραφή με βοηθάει να εστιαστώ στον εαυτό μου και να συνδεθώ πλήρως μαζί του στο παρόν. Όμως αν δώσω μεγαλύτερη προσοχή στο βιβλίο που θα κυκλοφορήσει –στο τελικό προϊόν– και όχι στην εμπειρία του εδώ και τώρα που χαρίζει η συγγραφή, χάνω την απόλαυση και εν μέρει την αποτελεσματικότητά μου».
Παρόμοια, αν οι αθλητές καταληφθούν από την ελπίδα της νίκης ή το φόβο της ήττας, χάνουν την ηρεμία τους, την ολοκληρωτική παρουσία τους στον στίβο και ίσως ακόμη και τη νίκη.
Επομένως, η ικανότητα να είμαστε πλήρως παρόντες, άγρυπνοι, προσεκτικοί και υπεύθυνοι σε όλες τις περιστάσεις της ζωής, είναι η ουσία κάθε πνευματικής άσκησης και πραγμάτωσης.
Οι άνθρωποι που έχουν πετύχει την ύψιστη πνευματική αντίληψη και πραγμάτωση, είναι εκείνοι που είναι πάντα στο παρόν με όλη τους τη συνείδηση και δεν παρασύρονται ούτε περισπώνται από καμιά όψη του εαυτού τους (σκέψεις, συναισθήματα, ελπίδες, φοβίες) ή της καθημερινής ζωής.
