Γκιομπεκλί Τεπέ: κομήτης χτύπησε τη Γη το 10950 π.Χ.

ΑΡΧΑΙΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ

Από τον Νίκο Κατσινόπουλο

Ο μυστηριώδης οικισμός του Γκιομπεκλί Τεπέ θεωρείται ο αρχαιότερος και ο πιο αινιγματικός σε όλο τον κόσμο.

Ένα από τα μυστηριώδη πέτρινα γλυπτά του Γκιομπεκλί Τεπέ που έχει επονομαστεί «Στόουνχεντς της Ερήμου». Photo: News media
ν

ΤΟ Γκιομπεκλί Τεπέ είναι ένα ύψωμα (τεπέ) 760 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, που βρίσκεται στη Νοτιοανατολική Τουρκία, κοντά στα σύνορα με τη Συρία και απέχει 12 χιλιόμετρα από την πόλη Ούρφα (αρχ. Έδεσσα). Σε αυτή την περιοχή έχουν βρεθεί προϊστορικοί ναοί της νεολιθικής εποχής που έχουν χρονολογηθεί γύρω στο 11.500 π.Χ. και είναι οι αρχαιότεροι στον κόσμο.

Φαίνεται πως οι ναοί αυτοί, μεταξύ άλλων, ήταν παρατηρητήρια παρακολούθησης του νυχτερινού ουρανού.

Έως τώρα έχει ανασκαφεί το 50% του αρχαιολογικού χώρου, που προβληματίζει τους ερευνητές, γιατί υποτίθεται ότι ανήκει στη λεγόμενη τροφοσυλλεκτική περίοδο, όπου επικρατούσαν οι νομαδικοί πληθυσμοί, ενώ εδώ συναντάμε μεγαλιθικές κατασκευές που φανερώνουν έξοχες αρχιτεκτονικές γνώσεις.

Ο ναός του Γκιομπεκλί Τεπέ είναι μια θαυμάσια κατασκευή, που αψηφά τις γνώσεις μας για το παρελθόν. Οι κάτοικοι του οικισμού ήταν ειδικευμένοι, όχι μόνο ως κυνηγοί, αλλά και ως κατασκευαστές και καλλιτέχνες.
ν

Ο ναός του Γκιομπεκλί Τεπέ υπήρξε αστρονομικό παρατηρητήριο χιλιάδες χρόνια πριν από
το Στόουνχεντς. Photo: News media
ν

Ο ναός αποτελείται από μεγάλιθους σε κυκλικό σχήμα, οι οποίοι δεν ξεπερνούν τα 30 μέτρα, οι πέτρινοι στύλοι έχουν σχήμα Τ και επάνω τους έχουν χαραχθεί ανάγλυφες μορφές ζώων όπως αλεπούδες, σκορπιοί, φίδια κ.ά. Στο κέντρο κάθε κύκλου υπάρχουν δύο μεγάλιθοι. Οι τοίχοι είναι κατασκευασμένοι από ακατέργαστη ξηρή πέτρα, ενώ το δάπεδο από ασβεστολιθικές πέτρες.

Στο χώρο έχουν βρεθεί εργαλεία από γυαλί και οστά ζώων. Παρ’ όλα αυτά, δεν υπάρχει απόδειξη κατοικιών, καθώς δεν έχουν βρεθεί καθόλου ίχνη οικόσιτων φυτών και ζώων, και η ερμηνεία που έχει δοθεί στα κτίρια είναι ότι ήταν ναοί.
ν

Αριστερά: αγαλματίδιο κατοίκου του Γκιομπεκλί Τεπέ. Σε όσες ανθρώπινες παραστάσεις έχουν βρεθεί, από το πρόσωπο απουσιάζει το στόμα. Από την άλλη μεριά, στο πίσω μέρος κάθε κρανίου υπάρχει πάντα ένα φίδι που αναρριχάται στην κορυφή. Photo: Vincent J. Musi. Πηγή: Supplied
ν

Ένας Έλληνας και ένας Βρετανός ερευνητής, οι οποίοι μελέτησαν τα μυστηριώδη σχέδια ζώων που είναι χαραγμένα στους πέτρινους στύλους που έχουν βρεθεί στην περιοχή Γκιομπεκλί Τεπέ της νότιας Τουρκίας, πιστεύουν ότι αυτά όχι μόνο αντιστοιχούν σε αστερισμούς, αλλά δείχνουν ότι πριν από περίπου 13.000 χρόνια –πιθανώς το 10950 π.Χ.– ένας κομήτης έπεσε στη Γη.

Η πτώση είχε ως συνέπεια να σκεπαστεί ο πλανήτης μας από νέφη σωματιδίων και σκόνης που μπλόκαραν τον ήλιο, με αποτέλεσμα να πέσει η θερμοκρασία, να επεκταθούν οι πάγοι και να επικρατήσει η λεγόμενη περίοδος της Νεότερης Δρυάδος.

Οι περιβαλλοντικές αυτές επιπτώσεις θεωρείται ότι οδήγησαν στην εξαφάνιση των μαμούθ και άλλων μεγάλων ζώων, αλλά και στη διευκόλυνση της ανάδυσης των κατοπινών πρώτων μεγάλων αγροτικών νεολιθικών πολιτισμών, που αντικατέστησαν τους νομάδες της τροφοσυλλεκτικής περιόδου.
ν

Σκορπιοί, φίδια, γύπες, σαύρες και άλλα ζώα που «αφηγούνται» ιστορίες, κοσμούν
τις περίτεχνα διακοσμημένες στήλες. Photo: Vincent J. Musi. Πηγή: Supplied
ν

Οι ερευνητές Δημήτρης Τσικριτσής και Μάρτιν Σουίτμαν της Σχολής Μηχανικής του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου, έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό Mediterranean Archaeology and Archaeometry (Μεσογειακή Αρχαιολογία και Αρχαιομετρία), που εκδίδει το Πανεπιστήμιο του Αιγαίου.

Χρησιμοποιώντας ένα πρόγραμμα ηλεκτρονικού υπολογιστή που έδειχνε πώς φαίνονταν οι αστερισμοί πάνω από την Τουρκία κατά την περίοδο της κατασκευής των γλυπτών, οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι τα σύμβολα φαίνεται να επιβεβαιώνουν ότι ένα σμήνος από τα θραύσματα ενός κομήτη –ο οποίος είχε διασπασθεί στον αέρα– έπεσαν στη Γη, συμβάλλοντας καθοριστικά στην απότομη πτώση της θερμοκρασίας.

Την ιδέα αυτή είχε προηγουμένως προτείνει ο Γκράχαμ Χάνκοκ στο βιβλίο του “Οι Μάγοι των Θεών”.
ν

Το Γκιομπεκλί Τεπέ, που χρονολογείται περίπου στο 11500 π.Χ. (7.000 χρόνια πριν από το Στόουνχεντς), θεωρείται ο αρχαιότερος γνωστός ναός. Πιθανώς, μεταξύ άλλων, εκτελούσε καθήκοντα παρατήρησης του νυχτερινού ουρανού και προφανώς των κομητών. Photo: News media
ν

Οι παλαιοκλιματολόγοι έχουν επιβεβαιώσει ότι η Γη είχε σχετικά πρόσφατα βγει από την τελευταία εποχή των παγετώνων και η θερμοκρασία βρισκόταν πλέον σε ανοδική πορεία. Όμως, για κάποιο μυστηριώδη λόγο η τάση αυτή ανακόπηκε και ο πλανήτης βίωσε ξανά μια μίνι-εποχή πάγων, που ονομάσθηκε «Νεότερη Δρυάς» και η οποία διήρκεσε πάνω από 1.000 χρόνια.

Επειδή με βάση λήψεις πυρήνων αρχαίου πάγου από τη Γροιλανδία, ως πιθανότερη εποχή εκκίνησης αυτής της εποχής θεωρείται το 10890 π.Χ., οι ερευνητές θεωρούν πιθανό ότι τότε περίπου έπεσε ο κομήτης.

Οι δύο ερευνητές χρησιμοποίησαν ένα πρόγραμμα αστρονομικού λογισμικού για να υπολογίσουν ποιες θα ήταν οι θέσεις των αστερισμών στον ουρανό της Τουρκίας εκείνη την εποχή. Πιστεύουν ότι έχουν πλέον σοβαρές ενδείξεις πως τα χαραγμένα σύμβολα του Γκιομπεκλί Τεπέ αντιστοιχούν στον ουρανό του 10950 π.Χ. (συν/πλην 250 χρόνια) και «προδίδουν» έτσι το χτύπημα του κομήτη σε μια εποχή που σχεδόν συμπίπτει με τις εκτιμήσεις για το ξεκίνημα της Νεότερης Δρυάδος (12800 π.Χ.).
ν

Τα αρχαία ανάγλυφα, όπως αυτά της πέτρινης στήλης των Όρνεων (ταύρος, αλεπού και γερανός), επιβεβαιώνουν πως ένας κομήτης έπληξε τη Γη το 10950 π.Χ. Photo: News media
ν

Σύμφωνα με τους ερευνητές, μια λίθινη στήλη, «των Όρνεων», φαίνεται να είναι αναμνηστική για το συγκεκριμένο καταστροφικό -ίσως και κατακλυσμικό- συμβάν. Πιθανώς, επρόκειτο για τη χειρότερη μέρα στην ιστορία της Γης μετά το τέλος της εποχής των πάγων, η οποία θα προκάλεσε το θάνατο χιλιάδων ανθρώπων και γι’ αυτό ίσως μια άλλη στήλη του Γκιομπεκλί Τεπέ απεικονίζει έναν ακέφαλο άνθρωπο.

Οι αντίξοες κλιματικές συνθήκες που ακολούθησαν, σύμφωνα με αυτό το σενάριο, ανάγκασαν τους ανθρώπους να συνεργασθούν για την καλλιέργεια της γης και για την εκτροφή ζώων, «πυροδοτώντας» πιο εξελιγμένες μορφές πολιτισμού.

Όπως και να ’χει, η έρευνα αυτή, σε συνδυασμό με τα πρόσφατα ευρήματα μιας εκτεταμένης ανωμαλίας του χημικού στοιχείου της πλατίνας σε ολόκληρη τη βορειοαμερικανική ήπειρο και στους πάγους της Γροιλανδίας, ουσιαστικά σφραγίζει την υπόθεση υπέρ μιας μικρότερης καταστροφή που προκλήθηκε από κομήτη την περίοδο της Νεότερης Δρυάδος (12800 π.Χ.).

Δείτε επίσης:

Ο Λαέρτιος διαφωνεί με τον «τάφο» του Αριστοτέλη Η υποβρύχια χαμένη πολιτεία της Ζακύνθου (βίντεο) Δύο μυστικές αίθουσες στη Μεγάλη Πυραμίδα (βίντεο) Ανακαλύφθηκε χάρτης της αρχαίας Ατλαντίδας! (vid) Τουταγχαμών: άτυχος στη ζωή, άτυχος και στο θάνατο (vid) Τα μυστηριώδη Χόμπιτ είναι προγενέστερα του ανθρώπου