Το μυστικό όπλο για την εξάλειψη της φτώχειας
ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
Posted by Youmagazine Staff
Το ποιος θα γίνει πλούσιος και ποιος όχι διαμορφώνεται κατά την παιδική ηλικία και εξαρτάται από τον πλούτο των λέξεων που ακούει το παιδί μέσα στο οικογενειακό περιβάλλον.
Η διαφορά μεταξύ ενός φτωχού και ενός πλούσιου παιδιού είναι 30 εκατομμύρια λέξεις. Image: Supplied
ν
ΓΙΑΤΙ μερικοί άνθρωποι είναι πλούσιοι και άλλοι φτωχοί; Γιατί κάποιοι ευδοκιμούν και κάποιοι άλλοι μόλις επιβιώνουν;
Το ερώτημα αυτό, όσο κι αν φαίνεται περίεργο, δεν έχει απαντηθεί, παρ’ όλο που έχει προκαλέσει ένα σωρό επαναστάσεις και πολέμους. Και δεν έχει απαντηθεί γιατί όλοι θεωρούν ότι η αντιμετώπιση της φτώχειας δεν είναι κάτι εύκολο. Και όμως είναι.
Αυτοί που υποστηρίζουν ότι δεν υπάρχει εύκολη λύση, καταφεύγουν συχνά στην απλοποιημένη θεωρία του Μαρξ, λέγοντας ότι οι πλούσιοι είναι πλούσιοι επειδή κατέχουν τα μέσα παραγωγής και συνεπώς έχουν τον πρώτο λόγο και στα προϊόντα εργασίας, καθώς και στη διανομή των αγαθών. Αντίθετα, οι φτωχοί είναι φτωχοί επειδή δεν έχουν αυτή τη δυνατότητα. Γι’ αυτό και η κοινωνική ανισότητα είναι εξαιρετικά δύσκολο να ανατραπεί χωρίς επανάσταση.
Άλλοι πάλι, όπως Νομπελίστας οικονομολόγος Ντάνιελ ΜακΦάντελ, δίνουν ακόμη πιο απλοϊκές απαντήσεις στο ερώτημα γιατί υπάρχουν πλούσιοι και φτωχοί, λέγοντας ότι είναι απλώς θέμα τύχης. Ένα παιδί που έχει την τύχη να γεννηθεί σε μια πλούσια χώρα, θα ζήσει πολύ καλύτερα από ένα παιδί που γεννήθηκε στην Αφρική.
Όμως τόσο στην περίπτωση του Μαρξ όσο και στην περίπτωση του ΜακΦάντελ γίνεται μια λογική αντιμετάθεση, όπου στη θέση της αιτίας μπαίνει το αποτέλεσμα.
Έτσι το ερώτημα παραμένει: τι είναι αυτό που κάνει εξαρχής τους πλούσιους πλούσιους και τους φτωχούς φτωχούς; Μήπως η κοινωνική ανισότητα δεν είναι κάτι δεδομένο ούτε τυχαίο, αλλά κάτι που μπορεί εύκολα να αλλάξει εδώ και τώρα;
Για να απαντήσουμε στο ερώτημα θα πρέπει να πάμε λίγο πίσω, στη δεκαετία του 1960, στις μέρες των παιδιών των λουλουδιών, όπου υπήρχαν μεγάλες προσδοκίες, υψηλά ιδανικά και ακόμη πιο high χίπις.
ν
Τα παιδιά των λουλουδιών. Λονδίνο 1967. Image: Supplied
ν
Εκείνες τις ημέρες, δύο εκπαιδευτικοί ερευνητές, η Μπέττυ Χαρτ (Betty Hart) και ο Τοντ Ρίσλεϋ (Todd Risley), συμμετείχαν στο κοινωνικό πρόγραμμα που ξεκίνησε το 1964 ο Αμερικανός πρόεδρος Λύντον Τζόνσον, που είναι γνωστό ως “Πόλεμος κατά της Φτώχειας”.
Οι δύο εκπαιδευτικοί σχεδίασαν ένα ειδικό πρόγραμμα για ένα νηπιαγωγείο σε μια φτωχογειτονιά του Κάνσας Σίτυ. Στόχος του προγράμματος να αναπτύξουν τα παιδιά τις γλωσσικές τους δεξιότητες μαθαίνοντας ένα διευρυμένο λεξιλόγιο. Ταυτόχρονα εισήγαγαν το ίδιο πρόγραμμα σε μια τάξη μαθητών που αποτελείτο από παιδιά πανεπιστημιακών καθηγητών.
ν
Οι εκπαιδευτικοί ερευνητές Τοντ Ρίσλεϋ και Μπέττυ Χαρτ. Image: Supplied
ν
Μεγάλες ανακαλύψεις
Όλα τα παιδιά αγκάλιασαν τις νέες δραστηριότητες και άρχισαν να μαθαίνουν τις νέες λέξεις που τους διδάχθηκαν άμεσα. Και στο σημείο αυτό αρχίζουν οι διαφορές. Όταν η ύλη ολοκληρώθηκε και δεν συνέχισαν να κάνουν μαθήματα με νέες λέξεις, το λεξιλόγιο των φτωχών παιδιών σταμάτησε εκεί και δεν διευρύνθηκε. Αντίθετα, το λεξιλόγιο των παιδιών των καθηγητών συνέχισε να διευρύνεται και μάλιστα με ταχύ ρυθμό, αν και δεν τους μοιράστηκε νέα ύλη. Γιατί συνέβη αυτό;
Οι δύο ερευνητές αρνήθηκαν να δεχτούν ότι η νοημοσύνη είναι κληρονομική κι ότι τα παιδιά των ανώτερων κοινωνικά τάξεων είναι πιο έξυπνα από τα άλλα. Σύντομα επίσης κατάλαβαν πως ούτε το σχολικό περιβάλλον παίζει κάποιο ρόλο. Αντίθετα, αντιλήφθησαν πως αν ήθελαν να εξηγήσουν αυτό το παράδοξο φαινόμενο έπρεπε να πάνε στα σπίτια των παιδιών. Και πήγαν.
Τρεις δεκαετίες αργότερα, οι Χαρτ και Ρίσλεϋ είχαν συγκεντρώσει εκπληκτικά στοιχεία διεξάγοντας μια σε βάθος μελέτη, η οποία περιλάμβανε τα στοιχεία από την παρακολούθηση των παιδιών 42 οικογενειών που ανήκαν σε τρεις διαφορετικές κοινωνικοοικονομικές ομάδες: την επιστημονική κοινότητα, την εργατική τάξη και την κοινωνική πρόνοια.
Το σχέδιο των δύο ερευνητών ήταν ταυτόχρονα απλό και ιλιγγιώδες. Θα μαγνητοσκοπούσαν όλα όσα συνέβαιναν στα σπίτια των οικογενειών, πριν ακόμη τα μωρά αρχίσουν να μιλούν, μέχρι αυτά να φτάσουν στην ηλικία μεταξύ τριών και τεσσάρων ετών. Για μια ώρα το μήνα, κάθε μήνα επί δυόμισι χρόνια, κατέγραφαν τι λεγόταν μέσα στο σπίτι κάθε οικογένειας.
ν
Ο Αμερικανός πρόεδρος Λύντον Τζόνσον κηρύσσει την έναρξη του πολέμου κατά της φτώχειας στα μέσα της δεκαετίας του ’60. Δυστυχώς τον έχασε. Photo: UPI. Πηγή: Supplied
ν
Σύντομα οι δύο ερευνητές οδηγήθηκαν σε μια εκπληκτική ανακάλυψη. Φτάνοντας στην ηλικία των τριών ετών, τα παιδιά των επιστημόνων είχαν ακούσει 45 εκατομμύρια λέξεις, τα παιδιά των εργατικών οικογενειών μόλις 26 εκατομμύρια, ενώ τα παιδιά των οικογενειών που ζούσαν με επιδόματα πρόνοιας είχαν ακούσει μόνο 13 εκατομμύρια λέξεις.
ν
Το χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών
Με άλλα λόγια, υπήρχε ένα τεράστιο χάσμα άνω των 30 εκατομμυρίων λέξεων μεταξύ των πλουσιότερων και φτωχότερων παιδιών και αυτό το κενό ήταν το κλειδί για το πόσο ταχύτερα μπορούσαν να μάθουν τα παιδιά, για το πώς να αυξήσουν τις γλωσσικές τους δεξιότητες μόνα τους και φυσικά για το πώς να οικοδομήσουν νέες νευρικές συνάψεις στον εγκέφαλο.
Όσες περισσότερες λέξεις άκουγαν, τόσο περισσότερο οι εγκέφαλοί τους μεγάλωναν στην κυριολεξία.
Αυτό όσον αφορά το γνωσιολογικό μέρος. Όσον αφορά το ψυχολογικό, τα παιδιά των επιστημόνων άκουγαν περισσότερες λέξεις με θετικό περιεχόμενο παρά με αρνητικό, σε σύγκριση με τα παιδιά της ομάδας των εργατών, που άκουγαν με τη σειρά τους περισσότερους θετικούς χαρακτηρισμούς απ’ ότι τα παιδιά της φτωχότερης ομάδας. Όσον αφορά τους αρνητικούς χαρακτηρισμούς, τα αποτελέσματα ήταν αντίστροφα.
Το παιδί μιας οικογένειας επιστημόνων άκουγε έξι θετικές λέξεις έναντι μιας αρνητικής, είχε λιγότερες απαγορεύσεις και περισσότερες επιβραβεύσεις. Στα παιδιά των οικογενειών της εργατικής τάξης ο λόγος ήταν δύο προς ένα. Τέλος, τα παιδιά των οικογενειών που ζούσαν με βοηθήματα κοινωνικής πρόνοιας άκουγαν δύο αρνητικά σχόλια έναντι ενός μόνο θετικού.
Αξιοσημείωτο είναι επίσης το γεγονός ότι η γλώσσα και η συμπεριφορά των παιδιών μιμούνταν τη γλώσσα και τη συμπεριφορά των γονιών τους. Έτσι, όταν άρχισαν να πηγαίνουν σχολείο, η ικανότητα μάθησης των παιδιών των φτωχότερων οικογενειών ήταν περιορισμένη, αφού ήταν περιορισμένο το λεξιλόγιό τους, αναπαράγοντας έτσι τον κύκλο της φτώχειας, ενώ τα εύπορα παιδιά μάθαιναν πιο εύκολα, αναπτύσσοντας τις γλωσσικές δεξιότητες και τα γνωρίσματα εκείνα που είχαν κάνει τους γονείς τους πλούσιους.
ν
Οι Ρώσοι επαναστάτησαν το 1917 για να γλιτώσουν από τη φτώχεια. Θα έπρεπε να είχαν επιχειρήσει να αλλάξουν τα βιβλία των παιδιών. Image: Supplied
ν
Οι δύο ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι αν θέλουμε να έχουμε μια κοινωνία ικανών και προοδευμένων ατόμων θα πρέπει να αναδιαρθρώσουμε το εκπαιδευτικό σύστημα διδάσκοντας όχι μόνο τα παιδιά, αλλά τους γονείς πώς να διδάσκουν τα παιδιά τους.
Οι Χαρτ και Ρίσλεϋ αποκάλεσαν το περιορισμένο σε λέξεις και παραστάσεις περιβάλλον των φτωχότερων οικογενειών «πρώιμη καταστροφή», καθώς έχει μεγάλη επίδραση στη γνωστική διαμόρφωση των παιδιών που μεγαλώνουν σε αυτό. Και συμβουλεύουν τους γονείς, να βελτιώσουν το μορφωτικό τους επίπεδο, ώστε να μιλούν καλύτερα στα παιδιά τους, και να τους διαβάζουν και ν’ ασχολούνται μαζί τους με τον ίδιο τρόπο που το κάνουν οι προνομιούχοι γονείς.
Η έρευνα έδειξε επίσης πως δεν παίζουν κανέναν απολύτως ρόλο οι οικονομικές συνθήκες στις οποίες μεγαλώνει ένα παιδί. Η καλύτερη απόδοση των εύπορων παιδιών δεν οφείλεται στο ότι έχουν πλούσιους γονείς, αλλά στο ότι ακούνε περισσότερες λέξεις και αυτό είναι αναμενόμενο όταν και οι δύο γονείς είναι μορφωμένοι. Παιδιά από φτωχότερα περιβάλλοντα, αλλά με γονείς με υψηλή παιδεία, έδειξαν ότι τα κατάφερναν εξίσου καλά με τα παιδιά των επιστημόνων.
Με άλλα λόγια, δεν κοστίζει τίποτα αν θέλετε να παράσχετε στα παιδιά σας τα ίδια εφόδια που έχουν τα πλούσια παιδιά. Απλά πρέπει να αρχίσετε να τους μιλάτε θετικά, υποστηρικτικά και ενθαρρυντικά από νωρίς, από τη νηπιακή ηλικία, και να τους λέτε πολλά λόγια με πολλές νέες λέξεις ώστε να διαμορφώσουν από νωρίς πλούσιες παραστάσεις.
Αυτό είναι το μυστικό όπλο για την καταπολέμηση της φτώχειας και την εξάλειψη των κοινωνικών ανισοτήτων: το κλείσιμο του χάσματος των 30 εκατομμυρίων λέξεων μεταξύ πλουσίων και φτωχών. Η επιλογή είναι δική μας.
