Ασκληπιός – Θεραπείες με όνειρα
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ 2|4
Από τον Αναστάσιο Ν. Πανά
ΑΣΚΛΗΠΙΟΣ
ΣΩΤΗΡΑΣ
ν
Στον ελληνικό κόσμο υπήρχαν 300 Ασκληπιεία, όπως μπορούμε να συνάγουμε από τις μαρτυρίες και τις επιγραφές. Τα σημαντικότερα ήταν της Επιδαύρου και της νήσου Κω, όπου υπήρχε ιατρική σχολή των Ασκληπιάδων. Στην Αθήνα το πρώτο Ασκληπιείο ιδρύθηκε το 429 π.Χ.
Ένα άρρωστο παιδί μεταφέρεται από τη μητέρα του στο Ασκληπιείο. Πίνακας του John Waterhouse 1877. Πηγή: News Media
ν
ΤΟ ΠΡΩΤΟ Ασκληπιείο ιδρύθηκε στην Τρίκκη της Θεσσαλίας. Εκεί γεννήθηκαν οι δύο γιοι του Ασκληπιού, ο Μαχάων και ο Ποδαλείριος. Ο Ιπποκράτης, ο πατέρας της Ιατρικής, όταν αισθάνθηκε ότι πλησιάζει το τέλος του, πήγε στη Θεσσαλία και πέθανε εκεί, έτσι ώστε το σκήνωμά του να βρίσκεται κοντά στους αθάνατους προγόνους του.
Τα Ασκληπιεία χτίζονταν σε τόπους υγιεινούς, με ευρύ ορίζοντα και κοντά σε πηγές με διαυγή ύδατα, είχαν δε απαράβατο νόμο την καθαριότητα των ασθενών με θερμά ή ψυχρά λουτρά, και την επάνοδο της υγείας με κατάλληλες δίαιτες, ελαφρές ασκήσεις και μαλάξεις. Στόχος ήταν να επιτευχθεί διπλή κάθαρση, εξωτερική και εσωτερική. Ύστερα από κάποιο διάστημα, ο ασθενής λάμβανε σε όνειρο τον τρόπο θεραπείας του και βγαίνοντας από το ναό έγραφε, σε μαρμάρινη στήλη που βρισκόταν εκτός του Ασκληπιείου, το νόσημά του, καθώς και την υποδειχθείσα θεραπεία.
ν
«Στον Σωτήρα Ασκληπιό». Ανάθημα του Αμινίκιου Ατάλιου,
πρώην ανθύπατου της Λιβύης, πρεσβευτή του Αυγούστου και αντιστράτηγου
στην Κάτω Μυσία, ύστερα από τη θεραπεία του σε Ασκληπιείο της Μ. Ασίας.
ν
Ένας άψογος γιατρός
Ο Ασκληπιός πήρε μέρος στην Αργοναυτική εκστρατεία ως αμύμων ιητήρ (άψογος γιατρός), θεραπεύοντας τους Αργοναύτες από ποικίλα νοσήματα. Αλλά και οι γιοι του, Μαχάων και Ποδαλείριος, που μνημονεύονται ως ήρωες ιατροί από τον Όμηρο, διέπρεψαν ως στρατηγοί των Ελλήνων κατά τον Τρωικό Πόλεμο. Αυτό δείχνει ότι η γνώση της ιατρικής εθεωρείτο πλέον ιερό μυστήριο και μεταδιδόταν από τον πατέρα στο γιο μέσω μυσταγωγίας.
Ο Ασκληπιός παντρεύτηκε την Ηπιόνη, με την οποία, εκτός του Μαχάονος και του Ποδαλείριου, απέκτησε πολλά παιδιά – τις γνωστές μας Ιασώ, Υγεία και Πανάκεια, την Ακεσώ, τον Τελεσφόρο (αυτός που στο τέλος φέρνει την ίαση), τον Άκεσι (από το ακέομαι = θεραπεύω), τον Ευμαρίωνα (ή Ευήμερο, απ’ όπου και οι λέξεις ευμάρεια και ευημερία), τον Ιανίσκο (από το ιώμαι = γίνομαι καλά) και τον Αλεξήνορα (από το αλέξω = αποτρέπω, προφυλάσσω).
Επειδή, όπως είπαμε, ο Ασκληπιός ανάσταινε νεκρούς, διαταράσσοντας έτσι τους φυσικούς νόμους, ο Δίας τον κατακεραύνωσε. Όμως τον καταστέρισε, τον έκανε δηλαδή αστερισμό του ουρανού. Πρόκειται για τον γνωστό αστερισμό του Οφιούχου, μεταξύ Σκορπιού και Τοξότη, επειδή ιερό ερπετό και σύμβολο του Ασκληπιού ήταν ο όφις.
Μακροκοσμικά ο όφις αντιπροσωπεύει την κοσμική δύναμη που εμψυχώνει τα πάντα στο σύμπαν. Μικροκοσμικά την ζωτική δύναμη του ανθρώπου.
Ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς πιστεύει ότι η αποθέωση του Ασκληπιού έγινε πενήντα δύο χρόνια πριν από την άλωση της Τροίας, το 1236 π.Χ.
Στα αρχαία χρόνια ο όφις συμβόλιζε την ουράνια σοφία ή “Σοφία στην Αιωνιότητα” και κατά την αλεξανδρινή περίοδο είναι γνωστή η ύπαρξη μιας Αδελφότητας Γνωστικών στην Αίγυπτο, με το όνομα Οφίτες. Η Αδελφότητα του Όφεως άκμασε στις αρχές του δεύτερου αιώνα και είχε τις δικές της απόκρυφες τελετές και συμβολισμό. Ένα ζωντανό φίδι, που αντιπροσώπευε τον Χριστό –έναν από τους τρεις βαθμούς των Δελφικών Μυστηρίων– παρουσιαζόταν στα μυστήρια και το τιμούσαν ως σύμβολο της Σοφίας, τύπο κάθε αγαθότητας και γνώσης. Ο Χριστός της προ-χριστιανικής σκέψης είναι το θείο Εγώ που ενυπάρχει σε κάθε άνθρωπο.
Ο Ασκληπιός δεν πέθανε ποτέ, αφενός γιατί η τέχνη του συνεχίζεται μέχρι σήμερα, αφετέρου γιατί μετά το θάνατό του μυήθηκε στα Ελευσίνια Μυστήρια. Αλλά και στα μεταγενέστερα χρόνια έκανε αισθητή την παρουσία του. Όταν το 294 π.Χ. η Ρώμη μαστιζόταν από λοιμό, παρακάλεσαν τον θεό να έρθει σε βοήθεια της πόλης.
Πράγματι, έχοντας μεταμορφωθεί σε φίδι, ο Ασκληπιός έσπευσε στη Ρώμη και θεράπευσε τον δεινώς πάσχοντα πληθυσμό, αποκτώντας το προσωνύμιο Σωτήρ.
ν
Ο Ασκληπιός με τη μυητική ράβδο, γύρω από την οποία είναι
τυλιγμένος ο ιερός όφις. Πηγή: News Media
ν
Επόμενο: Από την Ιασώ στον Ιησού >