O θρύλος του καθολικού αγίου Βαλεντίνου (vid)
ΠΡΩΤΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ
Posted by Youmagazine Staff
Ποιος ήταν ο άγιος Βαλεντίνος το όνομα του οποίου συνδέθηκε με την Ημέρα των Ερωτευμένων; Κανείς δεν γνωρίζει με βεβαιότητα. Υπάρχουν πολλές παραλλαγές, τις οποίες ερευνήσαμε και σας παρουσιάζουμε την πιο αξιόπιστη.
Έτσι κι αλλιώς, είναι απλά ένα παραμύθι…
Ψυχή και Έρωτας. Έργο του William Bouguereau (1889). Image: Supplied
ν
H ΠΡΩΤΗ εμφάνιση του αγίου Βαλεντίνου, που εορτάζεται από την Καθολική Eκκλησία στις 14 Φεβρουαρίου, γίνεται σε ένα έργο με τίτλο Το χρονικό της Νυρεμβέργης. Πρόκειται ένα μεγάλων διαστάσεων εικονογραφημένο βιβλίο, το οποίο εκδόθηκε το 1493. Το κείμενο που συνοδεύει την ξυλογραφία του αγίου Βαλεντίνου αναφέρει ότι ήταν ένας χριστιανός ιερωμένος που μαρτύρησε το 273 στη Ρώμη επί βασιλείας Κλαυδίου Β΄. Η λατινική έκδοση του βιβλίου αναφέρει ως ημερομηνία θανάτου του αγίου την 15η Μαρτίου· η γερμανική όμως έκδοση λέει πως ήταν η 14η Φεβρουαρίου.
Το κείμενο αυτό μας πηγαίνει πίσω στην εποχή που ήταν της μόδας –επειδή ήταν απαγορευμένο και καθετί απαγορευμένο έλκει– όχι απλώς να είσαι χριστιανός, αλλά να ψάχνεις τρόπους για να γίνεις μάρτυρας, θέτοντας έτσι σοβαρή υποψηφιότητα να γίνεις κάποια στιγμή άγιος, ώστε να ξεχωρίζεις στον παράδεισο από τα πλήθη των απλών πιστών.
O Βαλεντίνος, σύμφωνα με την παράδοση, έδειξε ιδιαίτερο σθένος βοηθώντας τους χριστιανούς μάρτυρες που διώκονταν από τον αυτοκράτορα της Ρώμης Κλαύδιο Β΄ τον Γοτθικό, έναν βάρβαρο στρατιωτικό από τα Βαλκάνια που ανακήρυξαν αυτοκράτορα οι λεγεώνες. Ήταν η εποχή που η ρωμαϊκή ηγεμονία, έχοντας παρακμάσει, κλυδωνιζόταν από τη λεγόμενη κρίση του τρίτου αιώνα και όδευε ολοταχώς προς τη διάλυσή της.
Την εποχή εκείνη το να είσαι χριστιανός ή να παρέχεις βοήθεια σε χριστιανούς ήταν ποινικό αδίκημα, αφού σύμφωνα με τον ρωμαϊκό νόμο ο χριστιανισμός θεωρείτο «ολέθρια δεισιδαιμονία» (exitiabilis superstitio, Τάκιτος), και «φαύλη και χωρίς μέτρο δεισιδαιμονία» (superstitio prava et immodica, Πλίνιος).
ν
Τζάκοπο Μπασσάνο: Ο Άγιος Βαλεντίνος βαφτίζει την Αγία Λουκίλλα (1575). Πηγή: Wikimedia Commons
ν
O Βαλεντίνος, λοιπόν, επειδή τελούσε τα χριστιανικά μυστήρια (γάμους, βαπτίσεις κτλ.) συνελήφθη και φυλακίστηκε ως παραβάτης του νόμου. Λέγεται ότι ένα χρόνο μετά τη φυλάκισή του παρουσιάστηκε μπροστά στον αυτοκράτορα και προσπάθησε να τον προσηλυτίσει στον χριστιανισμό.
O αυτοκράτορας εντυπωσιάστηκε τόσο από την αξιοπρέπεια και το θάρρος του Βαλεντίνου που προσπάθησε να τον σώσει κάνοντας μια απόπειρα να τον προσηλυτίσει με τη σειρά του στη λατρεία των ρωμαϊκών θεών. O Βαλεντίνος όμως αρνήθηκε και καταδικάστηκε σε θάνατο. Τον χτύπησαν με ραβδιά, τον λιθοβόλησαν και τέλος τον αποκεφάλισαν μπροστά από την Πύλη του Φλαμινιανού.
Μετά το θάνατό του, η πύλη έμεινε στην ιστορία με το όνομα «Πύλη του Βαλεντίνου» (Porta Valentini), ενώ αργότερα μετονομάστηκε σε «Πύλη του Λαού» (Porta del Popolo).
ν
Η θεραπεία της αόμματης κόρης
Υπάρχει ένας θρύλος σύμφωνα με τον οποίο ενόσω ο Βαλεντίνος περίμενε την εκτέλεσή του, έγινε φίλος με την τυφλή κόρη του δεσμοφύλακά του, της οποίας αποκατέστησε την όραση. Μόλις η κόρη ανέβλεψε, είδε τον σωτήρα της και τον ερωτεύτηκε παράφορα. Ο Βαλεντίνος δεν έμεινε ασυγκίνητος.
Σύμφωνα με τον Αλφόνσο Βιλιέγκας και το βιβλίο του Βίοι Αγίων, δεσμοφύλακας ήταν ο Αστέριος, ένας από τους υπολοχαγούς του αυτοκράτορα. Αυτός και η οικογένειά του προσηλυτίστηκαν στον χριστιανισμό από τον Βαλεντίνο και με τη σειρά τους καταδικάστηκαν και αυτοί σε θάνατο. (Οπότε πήγε στράφι η ανάκτηση της χαμένης όρασης). Σύμφωνα πάλι με το θρύλο, την παραμονή του θανάτου του, ο Βαλεντίνος έγραψε ένα αποχαιρετιστήριο μήνυμα στην κόρη του δεσμοφύλακα υπογράφοντας: “O Βαλεντίνος σου”. Έτσι έμεινε η έκφραση “my Valentine”.
ν
ν
Τα Λουπερκάλια
Πώς όμως η 14η Φεβρουαρίου έφτασε να γίνει η μέρα του αγίου Βαλεντίνου και ταυτόχρονα Ημέρα των Ερωτευμένων; Αφήστε τη φαντασία σας ελεύθερη κι ακολουθήστε μας…
Στους αρχαίους χρόνους, λύκοι ζούσαν γύρω από τη Ρώμη. Οι λύκοι σκότωναν τα πρόβατα έξω από τα τείχη της πόλης και μαζί μ’ αυτά και αρκετούς ανθρώπους. Οι Ρωμαίοι λοιπόν προσευχήθηκαν στον θεό Λούπερκους (Lupercus), προστάτη των βοσκών και των κοπαδιών από τα άγρια ζώα, ζητώντας να τους βοηθήσει.
Η γιορτή, λοιπόν, αυτή ξεκίνησε ως ημέρα λατρείας και απόδοσης τιμών στον Λούπερκους – τα γνωστά Λουπερκάλια. Στη διάρκεια της γιορτής, όπου έρρεε άφθονος οίνος, οι νέοι έπαιρναν τα δέρματα των ζώων που είχαν θυσιαστεί, τα φορούσαν ως ενδύματα που κάλυπταν το μισό τους σώμα και έτρεχαν ημίγυμνοι στην πόλη κρατώντας λουριά από το δέρμα των θυσιασμένων ζώων και χτυπούσαν στα χέρια όσους κατοίκους συναντούσαν, ιδίως γυναίκες, καθώς πίστευαν ότι αυτό συνέβαλε στη γονιμότητα και στην ευτοκία.
ν
Λουπερκάλια. Πίνακας του Andrea Camassei (1635), Μουσείο του Πράδο, Μαδρίτη. Πηγή: Wikimedia Commons
ν
Στο πέρασμα των χρόνων ο Λούπερκους έχασε τη σπουδαιότητά του σαν θεός και η μέρα αυτή μετατράπηκε σε μέρα εορτασμού της Τζούνο (Juno), της Ήρας των Ρωμαίων και βασίλισσας των ρωμαϊκών θεών.
Η Τζούνο ήταν προστάτιδα του γάμου, γι’ αυτό και η ημέρα λατρείας της ονομάστηκε «γιορτή του έρωτα». Τη μέρα αυτή ήταν έθιμο οι κοπέλες να γράφουν σε ένα χαρτάκι το όνομά τους και να το βάζουν σε ένα κουτί, απ’ όπου αργότερα κάθε νεαρός τράβαγε ένα στην τύχη. H κοπέλα με αυτό το όνομα θα ήταν η σύντροφός του στη διάρκεια της γιορτής. Άλλοι λένε πως το ζευγάρι έπρεπε να μείνει μαζί ολόκληρο τον επόμενο χρόνο.
Το 496, όταν ο χριστιανισμός είχε πλέον εδραιωθεί, ο Πάπας Γελάσιος μετέτρεψε τη γιορτή του έρωτα (τα πρώην Λουπερκάλια) σε γιορτή της Εκκλησίας, αποφασίζοντας ότι εκείνη τη μέρα θα εορταζόταν ο μαρτυρικός θάνατος του Βαλεντίνου. Τα παγανιστικά στοιχεία όμως της γιορτής παρέμειναν.
Στη μεσαιωνική Αγγλία τη μέρα εκείνη ο νέος εξέλεγε με κλήρο τη νέα που θα γινόταν η Βαλεντίνη του και εκείνος ο Βαλεντίνος της, δηλαδή θεράπων ιππότης καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Όταν αργότερα οι Άγγλοι πήγαν στην Αμερική μετέφεραν τη γιορτή στο Νέο Κόσμο. Εμείς και ο υπόλοιπος κόσμος τη δανειστήκαμε μάλλον από το Χόλιγουντ…
ν
Λουπερκάλια. Σκίτσο του Adam Elsheimer (1578-1610). Ένας μικρός Έρωτας και τέσσερις κοπέλες που κρατούν σύμβολα γονιμότητας συναντούν δύο άνδρες μεταμφιεσμένους σε σκύλο και τράγο. Πηγή: Wikimedia Commons
ν
