Οι ανεμόμυλοι του Λασιθίου έσωσαν ανθρώπινες ζωές
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
Youmagazine Newsroom
Οι ανεμόμυλοι του οροπεδίου του Λασιθίου έσωσαν ανθρώπινες ζωές σε Ινδία, Αιθιοπία και Ονδούρα, και είναι κρίμα που δεν λειτουργούν σήμερα.
Το πιο χαρακτηριστικό ίσως στοιχείου του οροπεδίου του Λασιθίου είναι οι ανεμόμυλοι που κάποτε λειτουργούσαν κατά χιλιάδες και δημιουργούσαν ένα τοπίο εκπληκτικής ομορφιάς. Image: Supplied
ν
ΓΙΑ ΤΗΝ ένταξη των Ανεμόμυλων του Λασιθίου στον εθνικό κατάλογο της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς της Ελλάδας, στην αρμόδια Διεύθυνση Πολιτιστικής Κληρονομιάς του υπουργείου Πολιτισμού, υποβλήθηκε τη Δευτέρα 2 Ιουλίου 2018 το δελτίο της δεύτερης φάσης, από τον δήμαρχο Οροπεδίου Λασιθίου, Γιάννη Στεφανάκη.
Σύμφωνα με τον δήμαρχο, από την πολύμηνη συστηματική έρευνα και τεκμηρίωση που πραγματοποιεί ο Δήμος Οροπεδίου Λασιθίου προέκυψαν σημαντικά στοιχεία για την ιστορία και χρήση του ανεμόμυλων.
Συγκεκριμένα προσδιορίστηκε ο αριθμός τους, η σημερινή κατάσταση και λειτουργία τους, καταγράφηκαν ιστορικές μαρτυρίες, η βιβλιογραφία, οι σύνθετες τεχνικές κατασκευής από τους παλαιούς τεχνίτες (μάστορες), ενώ δημιουργήθηκε σχετικό ντοκιμαντέρ-ντοκουμέντο, όπου διασώζονται οι σχετικές μαρτυρίες των κατοίκων του Λασιθίου, με τίτλο «Γήινος Άνεμος».
Kατά την περίοδο της μεγάλης ξηρασίας σε Αφρική και Ινδία στις αρχές του 1970, ο ΟΗΕ (Unisef) απέστειλε ειδικούς μηχανικούς στην Κρήτη οι οποίοι αντέγραψαν τον λασιθιώτικο ανεμόμυλο, μεταφέροντας την τεχνογνωσία άντλησης νερού και κατασκεύασαν πανομοιότυπους κρητικούς ανεμόμυλους στην Αιθιοπία, την Ινδία και την Αμερική. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να σωθούν χιλιάδες ζωές.
Το βίντεο που ακολουθεί είναι απόσπασμα από την ταινία του Γερμανού σκηνοθέτη Werner Herzo, «Signs of life» του 1968. Δείχνει τους απαράμιλλης ομορφιάς ανεμόμυλους που ήταν ακόμη σε χρήση, πριν εγκαταλειφθούν, όπως και τόσες άλλες παραδόσεις, εξαιτίας της αλόγιστης δυτικοποίησης και του «εκμοντερνισμού», που έφεραν στη χώρα τον παρασιτισμό και την παρακμή.
ν
ν
Ο δήμαρχος του Οροπεδίου Λασιθίου εκφράζει την αισιοδοξία του για την πορεία υλοποίησης του στόχου που είναι η ένταξη των ανεμόμυλων στο καλεντάρι της παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO.
Ο ίδιος δίνει ένα μικρό ιστορικό του λασιθιώτικου ανεμόμυλου.
«Εφευρέτης του ήταν ο ξυλουργός Εμμανουήλ Παπαδάκης. Στη συνέχεια τον ανεμόμυλο ανέπτυξαν και εξέλιξαν οι άλλοι τεχνίτες της περιοχής, ο Μαυροφόρος και ο Μαρκοστεφανής. Ήταν μια μεγάλη καινοτομία της εποχής. Από την έρευνά μας διαπιστώσαμε ότι ο λασιθιώτικος ανεμόμυλος έσωσε την δεκαετία του 1970 στην κυριολεξία ζωές στην Αιθιοπία, την Ινδία και αλλού στον κόσμο, εκατό χρόνια μετά την εφεύρεσή του. Είμαστε για ακόμα μια φορά υπερήφανοι ως Λασιθιώτες, ως Κρητικοί, ως Έλληνες. Η μηχανική τεχνολογία μας, έσωσε ζωές και υιοθετήθηκε ως βέλτιστη από τον ΟΗΕ εκατό χρόνια μετά. Εάν ο Εμμανουήλ Παπαδάκης, ο επιλεγόμενος “Σπιρτοκούτης”, ζούσε την εποχή του Ομήρου, αυτός θα ήταν ο πολυμήχανος Οδυσσέας, ο βασιλιάς της Ιθάκης. Ο μοναδικός πολιτισμός μας, συνεχίζει να διδάσκει σε παγκόσμια κλίμακα. Μόνο μέσα από την έρευνα, την τεκμηρίωση, τις συνεργασίες μπορούμε να βλέπουμε με αισιοδοξία το μέλλον. Οι πρόγονοί μας απέδειξαν ότι τα κατάφεραν επάξια. Στο χέρι μας είναι να τους δικαιώσουμε στο παρόν αλλά και στο μέλλον με συνεχή και επίπονη δουλειά».
ν
Σήμερα οι περισσότεροι ανεμόμυλοι είναι ερειπωμένοι και μόνο τρεις από αυτούς έχουν ανακατασκευαστεί. Image: Supplied
ν
Τους πρώτους μύλους τους συναντάμε μπαίνοντας στην κύρια είσοδο του Λασιθίου, από την πλευρά της Αμπέλου. Πρόκειται για 26 αλευρόμυλους σε πέτρινο πύργο και είναι κτισμένοι στη γραμμή του αυχένα δεξιά και αριστερά της εισόδου.
Κατασκευάστηκαν μετά τη μεγάλη Κρητική Επανάσταση του 1866-1869 και μέχρι το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν οι μοναδικές αλευροβιομηχανίες της περιοχής. Σήμερα οι περισσότεροι είναι ερειπωμένοι και μόνο τρεις από αυτούς έχουν ανακατασκευαστεί. Ορισμένοι παλαιότεροι μύλοι σχεδόν κατεστραμμένοι σήμερα, βρίσκονται στο βόρειο-ανατολικό τμήμα του Οροπεδίου στη θέση «Ζάρωμα».
Όσοι ενδιαφέρονται μπορούν να αντλήσουν πληροφορίες από τη σχετική βιβλιογραφία την οποία ο Γιάννης Στεφανάκης κοινοποιεί με στόχο όπως ανέφερε και στο ΑΠΕ-ΜΠΕ «να υπάρχει το ενδιαφέρον εκείνο που θα αναδείξει αφενός την πολιτιστική κληρονομιά του Οροπεδίου αλλά και την ανθρώπινη και διεθνή διάσταση τους στο πέρασμα των χρόνων κυρίως σε ότι αφορά το γεγονός πως οι Ανεμόμυλοι του Οροπεδίου έσωσαν ανθρώπινες ζωές».
Η βιβλιογραφία είναι διαθέσιμη στο νεοζηλανδικό site Humanity Development Library 2.0 στη διεύθυνση: https://bit.ly/2yWjrV2
