Μύθοι και θρύλοι της Ματωμένης Σελήνης (vid)
ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑ
Από τον Αντώνη Κυριαζή
Για εμάς μια έκλειψη Σελήνης είναι κάτι σύνηθες, έστω κι αν είναι μεγάλης διάρκειας. Για τους αρχαίους λαούς, όμως, οι σεληνιακές εκλείψεις ήταν προάγγελοι μεγάλων καταστροφών. Και όχι άδικα.
Η ολική έκλειψη της Σελήνης στις 27 προς 28 Ιουλίου θα είναι η μεγαλύτερη σε διάρκεια σε ολόκληρο τον 21ο αιώνα. Image: Supplied
ν
Η “ΕΚΛΕΙΨΗ ΤΟΥ ΑΙΩΝΑ”, όπως ονομάζεται, θα αρχίσει στις 20:14 το βράδυ της Παρασκευής 27 Ιουλίου και θα ολοκληρωθεί στις 2:28 το πρωί του Σαββάτου 28 Ιουλίου 2018. Η έκλειψη θα είναι ορατή στην Ελλάδα από τις 21:24.
Πρόκειται για τη μεγαλύτερη σε διάρκεια έκλειψη του 21ου αιώνα. Συνολικά η έκλειψη θα διαρκέσει περίπου έξι ώρες, ενώ η πλήρης σκίαση του ματωμένου φεγγαριού θα διαρκέσει περίπου δύο ώρες, ανάλογα με το γεωγραφικό πλάτος στο οποίο θα βρίσκεται κάποιος.
Λίγο πριν τα μεσάνυχτα της Παρασκευής, στις 23:21, η έκλειψη θα βρίσκεται στο μέγιστο σημείο της. (Δείτε τον πίνακα των ωρών πιο κάτω).
Έκλειψη Σελήνης έχουμε όταν ανάμεσα στον Ήλιο και τη Σελήνη παρεμβάλλεται η Γη και καλύπτει με τη σκιά της το φεγγάρι. Κάτι τέτοιο είναι δυνατόν μονάχα σε νύχτα με Πανσέληνο.
Το χρώμα της Σελήνης θα γίνει σταδιακά κόκκινο αιματώδες, και επειδή το κόκκινο προσιδιάζει στη φύση του Άρη, σημαίνει εντάσεις και αναστατώσεις, πολέμους και διαμάχες για τους επόμενους έξι μήνες στις χώρες της Μέσης Ανατολής (Τουρκία, Συρία, Αραβία, Παλαιστίνη, Ιράν κτλ.) καθώς και στις χώρες της Ανατολικής Αφρικής.
Στο βίντεο που ακολουθεί μπορείτε να δείτε ποιες περιοχές θα επηρεάσει η έκλειψη.
ν
ν
* Έως τις 21:24 η Σελήνη δεν θα είναι ορατή, γιατί θα βρίσκεται κάτω από τον ορίζοντα.
Στην ολική έκλειψη η φωτεινότητα της Σελήνης αρχίζει σταδιακά να μειώνεται, έτσι που η Σελήνη μοιάζει να έχει καλυφθεί από μαύρα σύννεφα. Αυτό συμβαίνει όταν η Σελήνη βυθιστεί στη σκιά της Γης, οπότε δεν δέχεται καθόλου ηλιακό φως απευθείας. Στην παρασκιά φθάνει ηλιακό φως, διότι περιορίζεται μονάχα εν μέρει από την Γη που παρεμβάλλεται ανάμεσα στον Ήλιο και τη Σελήνη.
ν
Διάγραμμα του μονοπατιού της σεληνιακής έκλειψης τον Ιούλιο του 2018. Πηγή: Wikimedia Commons
ν
Κατά τη χρονική διάρκεια που η Σελήνη διασχίζει την σκιά και την παρασκιά της Γης, αρχίζει και αλλάζει χρώματα, κάτι που προκαλεί μια έντονη αίσθηση μυστηρίου.
Δεν είναι λοιπόν περίεργο, από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, που οι εκλείψεις προκαλούν δέος και ξυπνούν φόβους ότι κάτι τρομερό θα συμβεί, αφού ο άνθρωπος αισθάνεται μικρός και ασήμαντος μπροστά σε τέτοια μεγαλειώδη ουράνια συμβάντα, τα οποία δεν μπορεί να επηρεάσει.
Και ευτυχώς. Για σκεφτείτε να μπορούσαμε να επηρεάσουμε τα άστρα, τον Ήλιο, τη Σελήνη και τους άλλους πλανήτες με τον ίδιο τρόπο που επηρεάζουμε το περιβάλλον της Γης. Μόνο καταστροφή θα προκαλούσαμε και διατάραξη της κοσμικής αρμονίας.
Μόνο λίγο έξω από τη Γη βγήκαμε κι έχουμε γεμίσει τον περιβάλλοντα διαστημικό χώρο με σκουπίδια.
ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Η ΕΚΛΕΙΨΗ ΤΟΥ ΑΙΩΝΑ
Αντί να έχουμε μια στάση ταπεινότητας, είμαστε τόσο υπερφίαλοι και αλαζόνες που νομίζουμε ότι έχουμε αποκρυπτογραφήσει όλα τα μυστικά του σύμπαντος!
Παρά την τυφλότητα όμως του ανθρώπινου γένους, τα ουράνια σώματα προσπαθούν με τις κινήσεις και τις τροχιές τους να μας διδάξουν. Τι μας διδάσκουν; Κατ’ αρχήν, με την περιοδικότητα των κινήσεων του Ήλιου και της Σελήνης, τους αριθμούς∙ κατά δεύτερον τον κύκλο των εποχών∙ κατά τρίτον τους κύκλους του χρόνου∙ κατά τέταρτον τους νόμους και τη δικαιοσύνη∙ κατά πέμπτον τα ζεύγη των αντιθέτων, τη μέρα και τη νύχτα, την άμπωτη και την παλίρροια – και πολλές ακόμη τέχνες και επιστήμες που ήταν απαραίτητες για την επιβίωση και ανάπτυξη του ανθρώπινου είδους.
Γι’ αυτό και όταν ρώτησαν τον Αναξαγόρα γιατί αξίζει να ζει κανείς, απάντησε: «Για να μπορεί να θαυμάζει τον ουρανό και την τάξη που υπάρχει στο σύμπαν».
Απαντώντας έτσι, ο φιλόσοφος εννοούσε «και να προσπαθεί ο άνθρωπος, έχοντάς την ως πρότυπο, να τη μιμηθεί».
ν
ν
Γι’ αυτό και σήμερα απορούμε πώς κατάφεραν οι αρχαίοι λαοί –Αιγύπτιοι, Ινδοί, Βαβυλώνιοι, Έλληνες και Μάγια– να έχουν τόσο υψηλές αστρονομικές γνώσεις ενώ δεν είχαν ατομικά ρολόγια, τηλεσκόπια ή διαστημόπλοια.
Για παράδειγμα, οι Βαβυλώνιοι μαθηματικοί κατάφεραν να υπολογίσουν ότι σε διάστημα 223 μηνών δημιουργούνται περίπου 38 εκλείψεις. Αν και αυτό δεν είναι απόλυτα ακριβές, η κατανόηση των κύκλων της Σελήνης τους έδινε τη δυνατότητα να προβλέπουν την ημερομηνία και τη φύση των επερχόμενων εκλείψεων.
Ίσως επειδή διέθεταν υψηλές αστρονομικές γνώσεις, είχαν βρει δεσμούς ανάμεσα στα ουράνια φαινόμενα και τις ανθρώπινες υποθέσεις.
ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: ΕΡΧΕΤΑΙ Ο ΠΡΑΣΙΝΟΣ ΚΟΜΗΤΗΣ
Την εποχή εκείνη, 4.000 χρόνια πριν, η γνώση τέτοιων ουράνιων συμβάντων και η ερμηνεία τους καθόριζε τη διαφορά μεταξύ ζωής και θανάτου.
Οι Βαβυλώνιοι ιερείς πίστευαν ότι η χρονική διάρκεια μιας έκλειψης θα μπορούσε να επηρεάσει την τύχη των κυβερνητών του κράτους, από τους οποίους εξαρτάτο η ευημερία των πολιτών.
ν
Ένα βαθύ μυστήριο
Σύμφωνα με το ιερό βιβλίο της Βαβυλώνας “Enuma Anu Enlil” (Οι θεοί Άνου και Ενλίλ) η σεληνιακή έκλειψη, όπως αυτή που θα βιώσουμε αυτή την Παρασκευή και το Σάββατο, φανέρωσε το θάνατο ενός βασιλιά.
Κάθε έκλειψη εξεταζόταν σύμφωνα με τη θέση των άλλων αστέρων και πλανητών (ιδιαίτερα του Δία) και τη χρονική διάρκειά της. (Ο Δίας αυτή την περίοδο κινείται ανάδρομα στον Σκορπιό –μια όχι και τόσο ευνοϊκή θέση– ενώ την ώρα της έκλειψης ο Ήλιος θα βρίσκεται σε αντίθεση με την Σελήνη και τον Άρη, ενώ η Σελήνη σε όψη τετραγώνου με τον Ουρανό και τον Δία).
Εάν, όπως συμβαίνει και τώρα, η έκλειψη ήταν εξόχως αρνητική, ο βασιλιάς ζητούσε από τους ευγενείς, άνδρες και γυναίκες, ένα ζευγάρι που θα προσφερόταν εθελοντικά να τον αντικαταστήσει στην εξουσία, την οποία ο ίδιος θα άφηνε.
Πριν βιαστείτε να θέσετε υποψηφιότητα για τη θέση του βασιλιά ή της βασίλισσας, διαβάστε το παρακάτω αρχαίο απόσπασμα από το ιερό βιβλίο της Βαβυλώνας “Enuma Anu Enlil”:
«Εγώ κατέγραψα όσα σημάδια παρουσιάστηκαν, είτε ήταν ουράνια είτε χερσαία είτε οφείλονταν σε ελαττωματικές γεννήσεις, και τα εξιστόρησα μπροστά στον θεό του ήλιου και της δικαιοσύνης Σαμάς, (αυτόν που αποφασίζει για τη μοίρα των νεκρών). Αυτοί (ο αναπληρωτής βασιλιάς και η βασίλισσα) υποβλήθηκαν σε πλύσεις με κρασί και νερό και αλείφθηκαν με λάδι. Είχα τα πτηνά μαγειρεμένα και τους τα έδωσα να τα φάνε. Ο προσωρινός βασιλιάς της γης του Ακκάδ πήρε όλες τις αμαρτίες πάνω του».
Με άλλα λόγια, ο βασιλιάς και η βασίλισσα που είχαν διοριστεί στη θέση του πραγματικού βασιλιά, ήταν νεκροί. Και το αρχαίο κείμενο συνεχίζει:
«Ο βασιλικός του θρόνος, το βασιλικό του τραπέζι, το βασιλικό του όπλο και το βασιλικό σκήπτρο του ρίχτηκαν στη φωτιά για να καθαριστεί η γη».
Ύστερα από την εκτέλεση των δύο εθελοντών, ο παλιός βασιλιάς μπορούσε να ξαναπάρει πίσω την εξουσία που είχε αφήσει, χωρίς να διατρέχει κίνδυνο.
Για εμάς σήμερα μια τέτοια θυσία ισοδυναμεί με πολιτισμικό σοκ. Στα αρχαία χρόνια όμως ήταν κάτι που συνέβαινε από καιρό σε καιρό, όταν τα ουράνια και τα γήινα σημάδια φανέρωναν μεγάλες καταστροφές.
ν
Από τα αρχαία χρόνια μέχρι σήμερα, ο άνθρωπος προσπαθεί να ερμηνεύσει τις φάσεις της Σελήνης και τις κινήσεις των αστεριών για να αφουγκραστεί το μέλλον και να προφυλαχτεί από δυσοίωνες καταστάσεις. Image: Supplied
ν
Ο αίρων την αμαρτίαν του κόσμου
Έπρεπε τότε να βρεθεί κάποιος άνθρωπος με ευγενική καταγωγή, που θα δεχόταν να θυσιαστεί εθελοντικά για να σωθεί ο λαός, παίρνοντας πάνω στους ώμους του, σαν άλλος Άτλαντας, όλες τις αμαρτίες –το κάρμα– που είχε η χώρα. Η εκτέλεση γινόταν συνήθως με αποκεφαλισμό.
Αυτή η συνειδητή και εθελοντική θυσία για την ευημερία των υπολοίπων δεν πρέπει να συγχέεται με τις αποτρόπαιες ανθρωποθυσίες που τελούνταν στο παρελθόν με θύματα σκλάβους ή αιχμαλώτους πολέμου.
Για να έχει αξία μια θυσία πρέπει να γίνεται ελεύθερα και οικειοθελώς. Το να αρπάξεις έναν οποιονδήποτε και να τον θυσιάσεις είναι πράξη εγκληματική και βάρβαρη.
Γιατί τότε δεν διαφέρεις από τους άλλους που διαπράττουν καθημερινά ατιμίες και εγκλήματα, μικρά και μεγάλα, γιατί τέτοια είναι η ανθρώπινη φύση. Και δεν εννοούμε τον αλητάκο που κλέβει το πορτοφόλι της κυρίας ή εκείνον που έχει για οδηγό του την πείνα. Εννοούμε τους πολλούς ανθρώπους που διαπράττουν κάθε είδους «νόμιμα εγκλήματα», απιστίες και απάτες, υπεξαιρέσεις και ληστείες, τους δολοφόνους, τους διεφθαρμένους, τους ακόλαστους, κυρίως όμως τους ισχυρούς και τους εξουσιαστές, τους έχοντες και κατέχοντες, γιατί αυτοί λόγω της δύναμής τους διαπράττουν τα πιο φοβερά και τα πιο μαζικά εγκλήματα. Τέτοια όμως είναι η ανθρώπινη φύση.
Επειδή όλη αυτή η κακία δημιουργεί στη χώρα άγος, που εάν συσσωρευτεί θα ξεσπάσει στα κεφάλια όλων, γεννώντας καταστροφή και παραφροσύνη, υπήρχαν άνθρωποι, οι οποίοι, για δικούς τους εξελικτικούς λόγους, δέχονταν από ευγένεια ψυχής να θυσιαστούν, πληρώνοντας αυτοί το τίμημα των αμαρτιών των άλλων, για να μπορέσουν εκείνοι να συνεχίσουν τη ζωή τους και να μην πνιγούν στον βόρβορο των ανομημάτων τους. Γι’ αυτό και όσοι θυσιάζονται αποκαλούνται Σωτήρες.
Η Ιφιγένεια είναι μια τέτοια περίπτωση∙ ο Αντίνοος, ο Έλληνας νέος που ήταν ευνοούμενος του Ρωμαίου αυτοκράτορα Αδριανού, μια άλλη. Κορυφαίος του χορού «ο αμνός του θεού ο αίρων την αμαρτίαν του κόσμου».
ν
ν
Οι δαίμονες της Σελήνης
Κάθε λαός, με επίκεντρο τη Σελήνη, έχει δημιουργήσει τη δική του μυθολογική ή υπερφυσική παράδοση. Για τους Κινέζους, η έκλειψη ήταν μια δαιμονική οντότητα – ένας ουράνιος δράκοντας έτρωγε τον φωτεινό δίσκο της Σελήνης. Για τους Ινδουιστές, ήταν ο αποκεφαλισμένος Ραχού που κυνηγάει τον Ήλιο και τη Σελήνη επειδή τον πρόδωσαν όταν θέλησε να γίνει αθάνατος. Περιστασιακά, τους πιάνει και τους καταβροχθίζει – έως ότου εμφανιστούν πάλι από τον κομμένο λαιμό του.
Ένας οδηγός υγείας του 1621, συνιστούσε: «Όταν πηγαίνεις στο κρεβάτι σου… κλείσε τις κουρτίνες καλά για να μην μπει το φως του φεγγαριού, γιατί κάνει κακό στον εγκέφαλο, ειδικά σε όσους είναι νωθροί».
Μέχρι τη δεκαετία του 1950, οι Ευρωπαίες μητέρες αρνούνταν να κρεμούν τις πάνες των μωρών κάτω από τη ματωμένη Σελήνη, επειδή φοβούνταν ότι θα έφερνε κακή τύχη στα μωρά τους.
Οι αρχαίοι Έλληνες και Ρωμαίοι συνέδεαν τη Σελήνη με την «ιεράν νόσον», την επιληψία, ενώ οι πρώτοι χριστιανοί –όπως ο ευαγγελιστής Ματθαίος και ο Μέγας Βασίλειος– πίστευαν ότι ο σεληνιασμός, δηλαδή η παραφροσύνη, προκαλείται από τους «σεληναίους δαίμονες».
Τέλος, στις μυστηριακές παραδόσεις της Ελλάδας, η Σελήνη θεωρείτο κατοικία των Μεγάλων Θεών, και από τη σκοπιά αυτή συνδέεται με τα Μυστήρια των Καβείρων της Σαμοθράκης. Αυτές οι θεότητες παρακολουθούν και καταγράφουν τα δρώμενα των εθνών και των λαών και επιβάλλουν ποινές εκεί όπου πρέπει να επιβληθούν.
Έτσι, η Πανσέληνος δεν είναι τίποτε άλλο από τον μεγάλο προβολέα της δικαιοσύνης – έστιν δίκης οφθαλμός ος τα πανθ’ ορά.
ν
