27 Σεπτεμβρίου 1941: Ιδρύεται το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο

ΙΣΤΟΡΙΑ

Youmagazine Newsroom

 

Το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο (ΕΑΜ) ιδρύθηκε στις 27 Σεπτεμβρίου 1941 στην κατεχόμενη τότε Αθήνα, με πρωτοβουλία του ΚΚΕ.

Την εποχή εκείνη υπήρχαν πραγματικοί πατριώτες που βγήκαν στο βουνό και αντιστάθηκαν στον κατακτητή. Πηγή: YouTube

ν

ΤΟ Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο (ΕΑΜ) ιδρύθηκε στις 27 Σεπτεμβρίου 1941 στην κατεχόμενη τότε Αθήνα, με πρωτοβουλία του ΚΚΕ και αποτέλεσε το μεγαλύτερο αντιστασιακό μέτωπο κατά τη διάρκεια της Κατοχής.

Κατά τη διάρκεια του καθεστώτος Μεταξά, το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας τέθηκε εκτός νόμου και τα μέλη του διώκονταν. Η ιεραρχία και η οργάνωσή του υπέστησαν ισχυρά χτυπήματα από τις δυνάμεις ασφαλείας του Μεταξά (Μανιαδάκης) και περισσότεροι από 2.000 κομμουνιστές φυλακίστηκαν ή απεστάλησαν σε εξορία.

Με τη Γερμανική εισβολή και κατοχή της χώρας τον Απρίλιο-Μάιο του 1941, αρκετές εκατοντάδες μέλη κατάφεραν να ξεφύγουν.

Μετά τη γερμανική επίθεση κατά της Σοβιετικής Ένωσης στις 22 Ιουνίου, το πρόσφατα ανασυσταθέν Κομμουνιστικό Κόμμα βρέθηκε σταθερά στο στρατόπεδο κατά του Άξονα, μια γραμμή που επιβεβαιώθηκε από την 6η Ολομέλεια του Κόμματος κατά τις 1-3 Ιουλίου. Οι κομμουνιστές δεσμεύτηκαν για μια τακτική «λαϊκού μετώπου» και προσπάθησαν να συσπειρώσουν και άλλα κόμματα τόσο από την αριστερά όσο και από το Κέντρο.
ν

Ίδρυση του ΕΑΜ

Οι κινήσεις για την ίδρυση του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου είχαν αρχίσει πολύ νωρίτερα από την 27 Σεπτεμβρίου. Στις 1-3 Ιουλίου του 1941 συνήλθε στην Αθήνα η 6η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ στην οποία συμμετείχαν ο Πέτρος Ρούσος, η Χρύσα Χατζηβασιλείου, ο Παντελής Καραγκίτσης, ο Ανδρέας Τσίπας, ο Ανδρέας Τζήμας και ο Κώστας Λαζαρίδης και συγκρότησαν τη λεγόμενη Νέα Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΕ.

Μια από τις αποφάσεις αυτής της Ολομέλειας ήταν «…να οργανώσει τις δυνάμεις της λαϊκής εξέγερσης για την εθνική και κοινωνική απελευθέρωση της Ελλάδας».

Με βάση αυτή την απόφαση της Ολομέλειας, το ΚΚΕ εξέδωσε ανακοίνωση στην οποία μεταξύ των άλλων έγραφε ότι «…καλεί τον ελληνικό λαό, όλα τα κόμματα και τις οργανώσεις του σ’ ένα εθνικό μέτωπο της απελευθέρωσης».

Μετά από αυτή την απόφαση, η ηγεσία του ΚΚΕ άρχισε τις επαφές με τους αρχηγούς των υπολοίπων κομμάτων. Η αρχική όμως προσπάθεια δεν έφερε καμιά θετική ανταπόκριση.

Όλοι έκριναν ως μη απαραίτητη, ως και μάταιη (λόγω της στρατιωτικής δύναμης της Ναζιστικής Γερμανίας) μια τέτοια αντιστασιακή κίνηση. Η ηττοπάθεια, με κάποιες εξαιρέσεις, και η άρνηση να προχωρήσουν σε οργανωμένη αντίσταση ήταν το συναίσθημα που διακατείχε τότε τους αρχηγούς όλων των κομμάτων.
ν

Ο αντιστράτηγος Γεώργιος Τσολάκογλου (καθιστός δεξιά) συζητά με τον Γερμανό στρατηγό Άλφρεντ Γιοντλ (καθιστός δεύτερος από αριστερά) και τον Ιταλό στρατηγό Φερρέρο (με την πλάτη στο φακό) το τρίτο και οριστικό πρωτόκολλο παράδοσης της Ελλάδας στη ναζιστική Γερμανία και τη φασιστική Ιταλία. Θεσσαλονίκη, 23 Απριλίου 1941. Πηγή: Wikimedia Commons
ν

Χαρακτηριστική είναι η συνομιλία που είχε ο Θανάσης Χατζής μαζί με τον δημοσιογράφο του Ριζοσπάστη Κώστα Βιδάλη, με τον αρχηγό του κόμματος των Συντηρητικών Φιλελευθέρων, Στυλιανό Γονατά, όπως αναφέρεται στο τετράτομο έργο του πρώτου Η νικηφόρα επανάσταση που χάθηκε: ο Γονατάς φέρεται να τους είπε ότι «…αυτό είναι καθαρή τρέλα» και τους προειδοποίησε ότι αν προχωρήσουν στην ίδρυση αυτής της οργάνωσης, θα καλέσει τους αξιωματικούς να οργανώσουν στρατιωτικά τμήματα, κάτω από τον Τσολάκογλου (τον κατοχικό πρωθυπουργό), για να συντρίψουν την «ανταρσία» αυτή, όπως τη χαρακτήρισε.

Στα μέσα του Ιουλίου του 1941, το ΚΚΕ έκανε μια δεύτερη προσπάθεια επαφών. Η Κεντρική Επιτροπή του κόμματος συναντήθηκε με όλους τους πολιτικούς αρχηγούς και συζήτησε μαζί τους. Το αποτέλεσμα ήταν το ίδιο, με εξαίρεση τρία μικρά κόμματα που δέχθηκαν να συμπορευτούν με την απόφαση του ΚΚΕ: το Σοσιαλιστικό Κόμμα Ελλάδας (ΣΚΕ), το Αγροτικό Κόμμα Ελλάδας (ΑΚΕ) και η Ένωση Λαϊκής Δημοκρατίας (ΕΛΔ).

Οι αντιπρόσωποι των τεσσάρων αυτών κομμάτων αποφάσισαν να προχωρήσουν στην ίδρυση του «Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου».

Στις 27 Σεπτεμβρίου του 1941 σε μια μικρή οικία, λίγο πριν από το τέρμα της οδού Ιπποκράτους, οι τέσσερις αντιπρόσωποι συναντήθηκαν μυστικά και υπέγραψαν το Ιδρυτικό της οργάνωσης.

Οι υπογράψαντες το Ιδρυτικό ήταν ο Λευτέρης Αποστόλου για το ΚΚΕ, ο Χρήστος Χωμενίδης για το Σοσιαλιστικό Κόμμα Ελλάδας, ο Ηλίας Τσιριμώκος για την Ένωση Λαϊκής Δημοκρατίας και ο Απόστολος Βογιατζής για το Αγροτικό Κόμμα Ελλάδας.

Όπως αναφέρεται στο Ιδρυτικό κείμενο, σκοπός του ΕΑΜ ήταν «…η απελευθέρωση του Έθνους από τον ξένο ζυγό...» και «…η κατοχύρωση του κυριαρχικού δικαιώματος του ελληνικού λαού, όπως αποφανθεί περί του τρόπου της διακυβερνήσεώς του…»

Την εποχή εκείνη η Ελλάδα είχε βασιλευόμενη δημοκρατία…
ν

Συνεδρίαση του ΕΑΜ στην Καστανιά. Πηγή: Wikimedia Commons
ν

Η δράση του ΕΑΜ

Στις 10 Οκτωβρίου του 1941 έκανε την επίσημη εμφάνισή του με ένα Διάγγελμα-Μανιφέστο «προς τον ελληνικό λαό, προς όλους τους Έλληνες που η καρδιά τους χτυπάει για το ξεσκλάβωμα της πατρίδας…», όπως έγραφε. Καλούσε σε ξεσηκωμό, ένταξη στο ΕΑΜ και πόλεμο εναντίον του στρατού κατοχής:

«…Ο αγώνας δεν θα είναι εύκολος, μα το έπαθλό του αξίζει κάθε θυσία. Και το έπαθλο αυτό θα είναι μια Νέα Ελλάδα, ελεύθερη και ανεξάρτητη, κτήμα του λαού της…»

Πολύ σύντομα κάτω από τις τάξεις του ΕΑΜ θα βρεθεί το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού της Ελλάδας.

Στις 28 Οκτωβρίου του 1941 με εντολή του ΕΑΜ ο λαός της Αθήνας, ο οποίος ήταν και εξαθλιωμένος από την κατοχική πείνα, βγήκε στους δρόμους για να πανηγυρίσει το έπος του ελληνικού λαού στα βουνά της Αλβανίας.

Ακολούθησαν απεργίες και άλλες κινητοποιήσεις που έκαναν τους κατακτητές να καταλάβουν ότι απέναντί τους πλέον είχαν ένα ξεσηκωμένο έθνος.

Ο χειμώνας του 1942 σκότωσε στους δρόμους της Αθήνας πάνω από 250 χιλιάδες ανθρώπους από την πείνα, εξαιτίας της δέσμευσης προμηθειών από τον κατοχικό στρατό. Το ΕΑΜ συνέχισε και άπλωσε τη δράση του σε όλη την Ελλάδα, προχωρώντας επίσης στον ένοπλο πλέον αγώνα με τον κλάδο του ΕΛΑΣ υπό τον Άρη Βελουχιώτη.

Τα υπόλοιπα είναι ιστορία…
ν

Το κατοχικό σήμερα

Ασχέτως εάν το ΕΑΜ δημιουργήθηκε με εντολή των Σοβιετικών, κατάφερε και συσπείρωσε τους Έλληνες κατά του στρατού κατοχής των Γερμανών. Ήταν η πρώτη φορά που οι Έλληνες έδρασαν μονιασμένοι κάτω από τη σημαία του –δεξιοί, αριστεροί, κεντρώοι, πρώην στρατιωτικοί, κληρικοί– εναντίον των Γερμανών, των Ιταλών και των Βουλγάρων που είχαν εισβάλει στη χώρα και ήθελαν να τη διαμελίσουν.

Η επόμενη φορά που υπήρξε τέτοια εθνική ομοψυχία ήταν με την εξέγερση στο Πολυτεχνείο τον Νοέμβριο του 1973, εναντίον της χούντας των συνταγματαρχών που είχαν επιβάλει στη χώρα δικτατορία με εντολή των Αμερικανών. Στην εξέγερση εναντίον της χούντας συμμετείχαν και πολλοί Κύπριοι αγωνιστές.

Άραγε θα υπάρξει ανάλογος ξεσηκωμός και αντίσταση σήμερα που η Ελλάδα δυστυχεί και πένεται κατακτημένη για δεύτερη φορά από τους Γερμανούς; Η χώρα κατακτήθηκε το 2010 και έκτοτε διοικείται από δοσιλογικές κυβερνήσεις τύπου Τσολάκογλου υποταγμένες στο Βερολίνο.

Η μόνη διαφορά είναι ότι αυτή το φορά οι Γερμανοί δεν χρησιμοποίησαν Panzer για να την κατακτήσουν αλλά το όπλο που λέγεται “Χρέος”.

ν

ν

Στίχοι: Βασίλης Ρώτας

Τρία γράμματα μόνο φωτίζουν την ελληνική μας την γενιά
και μας δείχνουν φωτεινό τον δρόμο για να φέρουμε την λευτεριά 

Είναι του αγώνα μας τα φώτα κι ο λαός ακολουθεί πιστά, 
νέοι, γέροι, όλοι μαζί φωνάζουν: ζήτω, ζήτω, ζήτω το ΕΑΜ 

Το ΕΑΜ μας έσωσε απ’ την πείνα θα μας σώσει και πάλι απ’ την σκλαβιά
κι έχει πρόγραμμα λαοκρατία˙ ζήτω ζήτω, ζήτω το ΕΑΜ 

Έχει ενώσει όλο τον λαό μας, έχει την ΕΠΟΝ και τον ΕΛΑΣ, 
κι έχει πρόγραμμα λαοκρατία˙ ζήτω ζήτω, ζήτω το ΕΑΜ

 

---