Ο γαλαξίας μας έχει σχήμα θεσσαλικού πέτασου (vid)

ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑ

Posted by Youmagazine Staff

 

Ο πιο σύγχρονος τρισδιάστατος χάρτης που δημιουργήθηκε ποτέ από αστρονόμους δείχνει ότι ο γαλαξίας μας δεν είναι επίπεδος, αλλά κυρτός και στρεβλωμένος, σαν θεσσαλικός πέτασος.

Αυτός ο 3D χάρτης αποκαλύπτει το μυστικό σχήμα του Γαλαξία μας. (Skowron et al., 2019, Science) / OGLE (Astronomical Observatory, University of Warsaw)

ν

Ο ΓΑΛΑΞΙΑΣ μας δεν είναι ένας επίπεδος δίσκος, όπως πιστεύαμε έως τώρα, αλλά έχει σχήμα θεσσαλικού πέτασου. Είναι δηλαδή σαν το φημισμένο καπέλο της αρχαιότητας με τις γυριστές άκρες που φορούσαν όχι μόνο άνθρωποι αλλά και θεοί, όπως ο Ερμής, για να προστατεύονται από τις διάφορες καιρικές συνθήκες.

Ο πέτασος ήταν πλατύγυρο καπέλο φτιαγμένο από μάλλινο κετσέ ή από ψάθα με ένα λουράκι για το πηγούνι, ώστε όταν δεν ήταν σε χρήση να μπορεί να κρέμεται πίσω στην πλάτη. Το καπέλο με φτερά του θεού Ερμή ονομαζόταν επίσης πέτασος. Η άλλη ονομασία του πέτασου ήταν ηλιοστερής, έκρυβε δηλαδή τον ήλιο.
ν

ν

Όπως λοιπόν δεν είναι επίπεδη η Γη, έτσι δεν είναι επίπεδος και ο γαλαξίας μας, ο οποίος φιλοξενεί πάνω από 100 δισεκατομμύρια άστρα, συμπεριλαμβανομένου του Ήλιου. Συνολικά στο σύμπαν υπολογίζεται ότι υπάρχουν 100 έως 200 δισεκατομμύρια γαλαξίες.

Αστρονόμοι από το Πανεπιστήμιο της Βαρσοβίας, χρησιμοποιώντας ένα τηλεσκόπιο στις χιλιανές Άνδεις, μέτρησαν την απόσταση μεταξύ του Ήλιου και 2.400 μεγάλων παλλόμενων άστρων και συνέθεσαν έναν ακριβή τρισδιάστατο χάρτη της λεγόμενης γαλακτικής ή γαλαξιακής οδού, που σύμφωνα με το μύθο, σχηματίστηκε από το γάλα της Ήρας που εκτινάχτηκε στον ουρανό, όταν θήλασε τον Ηρακλή παρά τη θέλησή της.
ν

ν

Ο νέος χάρτης δείχνει ότι ο γαλαξιακός δίσκος δεν είναι επίπεδος, αλλά στρεβλός, όπως οι άκρες ενός καπέλου, και ότι το πάχος του ποικίλλει σημαντικά από τόπο σε τόπο, ενώ είναι σημαντικά αυξημένο γύρω από το κέντρο του γαλαξία.
ν

Η 3D απεικόνιση αποκαλύπτει ότι ο γαλαξίας είναι «στρεβλωμένος και κυρτός». (Skowron et al., 2019, Science) / OGLE (Astronomical Observatory, University of Warsaw)
ν

Ο γαλαξίας μας αποτελείται από τέσσερις μεγάλους σπειροειδείς βραχίονες που φιλοξενούν πάνω από 100 δισεκατομμύρια αστέρια συμπεριλαμβανομένου του ήλιου μας, Είναι η πρώτη φορά που χαρτογραφήθηκε λεπτομερώς με πραγματικές και ακριβείς διαστάσεις. (Skowron et al., 2019, Science) / OGLE (Astronomical Observatory, University of Warsaw)
ν

Πιο συγκεκριμένα, ο δίσκος του γαλαξία που αποτελείται από μυριάδες άστρα είναι ιδιαίτερα στρεβλωμένος και μοιάζει σαν να περιστρέφεται.

Οι ερευνητές έφεραν στο φως τον τρισδιάστατο χάρτη την Πέμπτη 1 Αυγούστου, ο οποίος δείχνει έναν αστρικό δίσκο που αποτελείται από τέσσερις μεγάλους σπειροειδείς βραχίονες και έναν πυρήνα που μοιάζει με κουκούτσι ροδάκινου.

«Για πρώτη φορά, ολόκληρος ο γαλαξίας μας ‒από το ένα άκρο έως το άλλο του δίσκου‒ χαρτογραφήθηκε με πραγματικές και ακριβείς διαστάσεις» δήλωσε ο αστρονόμος του Πανεπιστημίου της Βαρσοβίας Andrzej Udalski (Άντρεϊ Ουντάλσκι), ένας από τους συγγραφείς της μελέτης που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Science.
ν

ΟΙ ΚΗΦΕΙΔΕΣ ΩΣ ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΜΕΤΡΗΣΗΣ

Μέχρι τώρα, η κατανόηση του σχήματος του γαλαξία μας βασιζόταν σε έμμεσες μετρήσεις ουράνιων σημείων εντός του γαλαξία και σε συμπεράσματα που έβγαιναν από την παρατήρηση άλλων γαλαξιών.

Ο νέος χάρτης διαμορφώθηκε χρησιμοποιώντας ακριβείς μετρήσεις της απόστασης μεταξύ του Ήλιου και 2.400 άστρων που ονομάζονται Κηφείδες και βρίσκονται διάσπαρτα σε ολόκληρο τον γαλαξία.
ν

Οι Κηφείδες (Cepheidvariable), ένα είδος μεταβλητών αστέρων που πάλλονται ακτινικά, ποικίλλουν τόσο σε διάμετρο όσο και θερμοκρασία και εμφανίζουν αλλαγές στη φωτεινότητα με μια καλά καθορισμένη σταθερή περίοδο και πλάτος. Πηγή: Wikimedia Commons
ν

Η ισχυρή άμεση σχέση μεταξύ της μεταβολής της φωτεινότητας και της περιόδου παλμών καθιέρωσε τους Κηφείδες ως σημαντικούς δείκτες κοσμικού σημείου αναφοράς για την κλίμακα γαλαξιακών και εξωγαλαξιακών αποστάσεων.

«Οι Κηφείδες είναι ιδανικοί για να μελετήσουμε τον γαλαξία για διάφορους λόγους», επισήμανε η αστρονόμος του Πανεπιστημίου της Βαρσοβίας και συν-συγγραφέας της μελέτης Dorota Skowron (Ντορότα Σκόουρον).

«Οι Κηφείδες είναι υπεργίγαντες και είναι 100 έως 10.000 φορές πιο φωτεινοί από τον Ήλιο, πράγμα που μας διευκολύνει να τους ανιχνεύσουμε έως τις παρυφές του γαλαξία μας. Είναι σχετικά νέοι –η ηλικία τους δεν ξεπερνά τα 400 εκατομμύρια χρόνια– και έτσι τους βρίσκουμε κοντά στις γενέτειρες τους».

Οι υπεργίγαντες είναι οι πλέον ογκώδεις αστέρες στο σύμπαν, καθώς έχουν μάζα από 10 έως 70 ηλιακές μάζες.

Οι Κηφείδες, επειδή πάλλονται σε τακτά χρονικά διαστήματα, αφενός μπορούν να διακριθούν μέσα από τα τεράστια σύννεφα της διαστημικής σκόνης του γαλαξία μας, η οποία συνήθως δυσκολεύει την εντόπιση των αστρικών σωμάτων, αφετέρου μας επιτρέπουν να καθορίσουμε την απόσταση από αυτούς τους αστέρες, συγκρίνοντας τη γνωστή φωτεινότητα σε σχέση με την παρατηρούμενη φωτεινότητα.
ν

Εικόνα του γαλαξιακού κύκλου που περιβάλλει τον νυχτερινό ουρανό, έχοντας ληφθεί με τη μέθοδο της βαθμιαίας παρέλευσης χρόνου (timelapse). Image: Supplied

ν

ΟΙ ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΤΟΥ ΧΑΡΤΗ

Ο νέος χάρτης έδειξε ότι ο δίσκος του γαλαξία σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να χαρακτηριστεί επίπεδος, καθώς είναι σημαντικά στρεβλωμένος και ποικίλλει σε πάχος από περιοχή σε περιοχή. Επίσης, το πάχος του μειώνεται σημαντικά όσο απομακρυνόμαστε από το γαλαξιακό κέντρο.

Ο γαλαξίας έχει διάμετρο μεταξύ 100.000 και 200.000 ετών φωτός, με κάθε έτος φωτός να είναι περίπου 9 τρισεκατομμύρια χιλιόμετρα (6 τρισεκατομμύρια μίλια). Εκτιμάται ότι περιέχει 100 έως 400 δισεκατομμύρια άστρα και πάνω από 100 δισεκατομμύρια πλανήτες. Η Γη, όπου κατοικούμε υπολογίζεται ότι απέχει από το κουκούτσι που αποτελεί το γαλαξιακό κέντρο, κάπου 26.000 έτη φωτός.
ν

Το ηλιακό σύστημα απέχει περίπου 26.000 έτη φωτός από το κέντρο του Γαλαξία. Image: Supplied

ν

Συγκεκριμένα η Γη βρίσκεται στην άκρη του «βραχίονα του Ωρίωνα», ενός μικρού σπειροειδή βραχίονα του Γαλαξία ο οποίος έχει πλάτος 3.500 ετών φωτός (1.100 παρσέκ) και μάκρος 10.000 ετών φωτός.

Ο Γαλαξίας άρχισε να διαμορφώνεται σχετικά σύντομα μετά την Μεγάλη Έκρηξη (Big Bang) που λέγεται ότι γέννησε τον ορατό κόσμο. Ωστόσο, αν και είναι δύσκολο να καθοριστεί η ηλικία του, καθώς δεν υπάρχει κάποιο σημείο αναφοράς, υπολογίζεται ότι γεννήθηκε πριν από περίπου 13,8 δισεκατομμύρια χρόνια, δηλαδή πολύ κοντά στην ηλικία του σύμπαντος.

Το ηλιακό σύστημα, που απέχει περίπου 26.000 έτη φωτός από την υπερμεγέθη μαύρη τρύπα που βρίσκεται στο κέντρο του γαλαξία, σχηματίστηκε πριν περίπου 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια, το ίδιο και η Γη και οι άλλοι πλανήτες, με τη Σελήνη όμως να είναι 100 εκατομμύρια χρόνια μεγαλύτερη σε ηλικία από τη Γη.
ν

TIME LAPSE: PHOTOGRAPHER CAPTURES MILKY WAY AND NORTHERN LIGHTS
ν

ν

 

---