Παράλληλο σύμπαν: Μήπως βρίσκεται εκεί ο άλλος μας εαυτός; (vid)
CONSCIOUSNESS | Ενημ. 10:37
Από τον Αναστάσιο Ν. Πανά
Μήπως το μέρος του εαυτού μας που αισθανόμαστε ότι «λείπει», βρίσκεται σε έναν άλλον κόσμο, παράλληλο με τον δικό μας;
Ο αληθινός εαυτός μας πιθανόν να βρίσκεται σε ένα παράλληλο σύμπαν. Image: Supplied
ν
ΠΟΛΛΕΣ φορές αισθανόμαστε ότι δεν εκφράζουμε το σύνολο των δυνατοτήτων που ξέρουμε ότι έχουμε, αλλά ένα μικρό μόνο μέρος τους. Είναι σαν το κομμάτι που θα μας ολοκλήρωνε, να απουσιάζει, να βρίσκεται κάπου μακριά. Εάν μπορούσαμε να το προσεγγίσουμε, θα γινόμασταν παντοδύναμοι.
Η αίσθηση ότι «κάτι λείπει» είναι άραγε μια φαντασίωση, ή μήπως αληθινή; Μήπως το «ολοκλήρωμα» του εαυτού μας βρίσκεται σε ένα παράλληλο σύμπαν;
Η υπόθεση των «πολλών κόσμων», δηλαδή η ύπαρξη αμέτρητων άλλων κόσμων παρόμοιων με τον δικό μας, αλλά διαφορετικών, η ιδέα ότι ζούμε σε έναν πρακτικά απεριόριστο αριθμό σχεδόν ταυτόσημων πραγματικοτήτων, δεν είναι μόνο μια φιλοσοφική ιδέα. Έχει απασχολήσει τη φυσική, και ιδιαίτερα τη λεγόμενη «σχολή της Κοπεγχάγης», έναν κλάδο της κβαντικής μηχανικής που αναπτύχθηκε από το 1925 έως το 1927 από τον Δανό φυσικό Νιλς Μπορ και τον Γερμανό φυσικό Βέρνερ Καρλ Χάιζενμπεργκ, ο οποίος τιμήθηκε με το Βραβείο Νόμπελ Φυσικής του 1932.
Σύμφωνα με τη σχολή της Κοπεγχάγης, τα φυσικά συστήματα γενικά δεν έχουν συγκεκριμένες ιδιότητες πριν από τη μέτρηση και η κβαντική μηχανική μπορεί να προβλέψει μόνο την πιθανότητα κατανομής των πιθανών αποτελεσμάτων μιας δεδομένης μέτρησης. Όμως, η πράξη της μέτρησης επηρεάζει το σύστημα, προκαλώντας τη μείωση των πιθανοτήτων σε μια μόνο από τις πιθανές τιμές αμέσως μετά τη μέτρηση. Αυτή η δυνατότητα είναι γνωστή ως «συρρίκνωση λειτουργίας κύματος».
Ουσιαστικά, πρόκειται για την «αρχή της απροσδιοριστίας» ή «αρχή της αβεβαιότητας» που διατυπώθηκε για πρώτη φορά το 1927 από τον Χάιζενμπεργκ.
Σύμφωνα με την αρχή της απροσδιοριστίας είναι αδύνατο να μετρηθεί ταυτόχρονα και με ακρίβεια, ούτε πρακτικά ούτε θεωρητικά, η θέση και η ταχύτητα, ή ορμή, ενός σωματιδίου ή ενός σώματος.
Με άλλα λόγια, καθετί στον κόσμο ή ολόκληρος ο κόσμος που βλέπουμε, υπάρχει επειδή υπάρχει κάποιος που τον παρατηρεί. Εάν δεν υπάρχει παρατηρητής, είναι αδύνατο να πούμε ότι ο κόσμος υπάρχει ή ότι δεν υπάρχει.
Ο Πλάτωνας είχε θέσει το ίδιο ερώτημα με ένα απλό παράδειγμα: σε ένα δάσος, ένα δέντρο πέφτει στο έδαφος, αλλά δεν υπάρχει κάποιος για να ακούσει τον ήχο της πτώσης. Υπάρχει ήχος ή όχι;
Εμπνευσμένος από τον Πλάτωνα, ο Αυστριακός φυσικός Έρβιν Σρέντινγκερ έθεσε το 1935 ένα παράδοξο, που είναι γνωστό ως «η γάτα του Σρέντινγκερ».
ν
Μια γάτα, όπως και κάθε άλλη ύπαρξη είναι ή ζωντανή ή νεκρή. Το νοερό πείραμα του Σρέντινγκερ έδειξε ότι μπορεί να βρίσκεται ταυτόχρονα και στις δύο καταστάσεις: είναι και νεκρή και ζωντανή, θεμελιώνοντας έτσι την ύπαρξη δύο κόσμων. Πηγή: Wikimedia Commons
ν
Μια γάτα κλειδώνεται σε ένα ατσάλινο θάλαμο, μαζί με την εξής διάταξη (η οποία βρίσκεται με ασφάλεια εκτός εμβέλειας της γάτας): σε έναν μετρητή γκάιγκερ υπάρχει μια ελάχιστη ποσότητα ραδιενεργής ουσίας, τόσο μικρής, που κατά τη διάρκεια μιας ώρας ένα από τα άτομα διασπάται, αλλά επίσης ισοπίθανα, ίσως και όχι. Αν συμβεί αυτό ο μετρητής ενεργοποιείται και μέσω ενός διακόπτη (ρελέ) απελευθερώνει ένα σφυρί που σπάει μια μικρή φιάλη με υδροκυάνιο. Αν κάποιος αφήσει αυτό το σύστημα μόνο του για μια ώρα, μπορεί να υποθέσει ότι η γάτα είναι ακόμα ζωντανή, εάν στο μεταξύ δεν έχει διασπαστεί κάποιο άτομο. Αλλά αυτό είναι κάτι που δεν το ξέρουμε.
Για να μάθουμε αν η γάτα είναι νεκρή ή ζωντανή, θα πρέπει να ανοίξουμε το κουτί και να δούμε στο εσωτερικό του.
Όσο δεν το κάνουμε αυτό, η γάτα βρίσκεται ταυτόχρονα σε δύο καταστάσεις: είναι και ζωντανή και νεκρή.
Με άλλα λόγια, το τι συμβαίνει στην τυχερή/άτυχη γατούλα επιλύεται μόνο με απευθείας παρατήρηση. (Μην επιχειρήσετε να κάνετε κάτι παρόμοιο με την γατούλα που έχετε στο σπίτι σας. Δεν σας φταίει σε τίποτα).
Το 1933 τιμήθηκε με το Νόμπελ Φυσικής. Το 1952, σε μια διάλεξη που έδωσε στο Δουβλίνο, είπε μελαγχολικά στο ακροατήριό του ότι αυτό που θα τους έλεγε ίσως τους φανεί τρελό: δεν ήταν βέβαιος εάν είχε πάρει το βραβείο Νόμπελ ή όχι. Εξήγησε ότι υπάρχουν «πολλές διαφορετικές υποθέσεις, που όλες συμβαίνουν ταυτόχρονα»!
Αυτή είναι η παλαιότερη γνωστή αναφορά στους πολλούς κόσμους.
Ολοκληρωμένη η ιδέα των παράλληλων κόσμων, γνωστή ως relative state formulation ή ερμηνεία του Everett, εισήχθη στη φυσική το 1957 από τον Αμερικανό Χιου Έβερετ (1930-1982) και αναπτύχθηκε στη συνέχεια από τους φυσικούς Τζον Γουίλερ (1911-2008) και Μπράις Ντεγουίτ (1923-2004) στη δεκαετία του 1960 και του 1970.
(Το κείμενο συνεχίζεται πιο κάτω)
ν
Schrödinger’s cat explained | LondonCityGirl
ν
ν
Η ΙΔΕΑ ΤΩΝ ΠΑΡΑΛΛΗΛΩΝ ΚΟΣΜΩΝ
Συνοψίζοντας: το μόνο βέβαιο είναι ότι για τίποτα δεν μπορούμε να είμαστε βέβαιοι, καθώς υπάρχουν δύο αντίθετες απόψεις, που εμποδίζουν τη δημιουργία απόλυτης και παγιωμένης κρίσης για το θέμα. Το αν ισχύει ή δεν ισχύει κάτι, είναι ζήτημα οπτικής «σκοπιάς». Χρειάζεται ένας παρατηρητής και στον άνθρωπο ο παρατηρητής αυτός δεν είναι τα μάτια, αλλά ο νους. Δηλαδή, στον εγκέφαλό μας καταγράφεται όχι αυτό που βλέπουν τα μάτια, αλλά αυτό που εγκρίνει ο νους.
Η θέση αυτή δεν είναι καινούρια. Αναπτύχθηκε στην Αλεξάνδρεια τον 2ο και 3ο αιώνα μ.Χ. από τη σχολή των Σκεπτικών και περιγράφεται από τον Έλληνα γιατρό και φιλόσοφο Σέξτο Εμπειρικό στο βιβλίο του “Πυρρώνειοι υποτυπώσεις”.
Υπάρχει και κάτι άλλο. Αφού κάτι υπάρχει μόνο όταν το βλέπουμε, και όταν το βλέπουμε το επηρεάζουμε, αυτό αν το πάμε στα άκρα, σημαίνει πως όταν κάποιος ψάχνει κάτι, είναι πιθανό να το δημιουργεί ψάχνοντας!
Επιστρέφοντας στα παράλληλα σύμπαντα, ο θεωρητικός φυσικός και κοσμολόγος Σον Κάρολ (Sean Carroll) από το Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Καλιφόρνιας, στο πρόσφατο βιβλίο του “Something Deeply Hidden”, διερευνά την ιδέα των παράλληλων συμπάντων με περισσότερες λεπτομέρειες.
Στον ένα κόσμο, για παράδειγμα, ίσως έχετε πεθάνει σε αυτοκινητιστικό ατύχημα τον περασμένο μήνα, ενώ στον άλλο ίσως έχετε γίνει πρόεδρος στη χώρας σας, ακόμη και πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών. Κάθε πιθανή έκβαση έχει ήδη συμβεί σε ένα από αυτά τα σύμπαντα ‒ κάθε πιθανή εκδοχή της ιστορίας έχει διασραματοστεί κάπου.
«Είναι απόλυτα δυνατό να υπάρχουν πολλοί κόσμοι, σε καθέναν από τους οποίους παίρνετε διαφορετικές αποφάσεις», δήλωσε κατά τη διάρκεια πρόσφατης συνέντευξής του στο NBC. «Δεν γνωρίζουμε αν ο αριθμός των κόσμων είναι πεπερασμένος ή άπειρος, αλλά σίγουρα είναι ένας πολύ μεγάλος αριθμός».
ν
Sean Carroll: Universe a ‘tiny sliver’ of all there is | PBS NewsHour
ν
ν
Σύμφωνα με τη θεωρία, κάθε απόφαση που παίρνει κάποιος διαιρέσει την πραγματικότητα σε δύο νέα πεδία, καθένα από τα οποία έχει διαφορετικό πιθανό αποτέλεσμα. Από τη σκοπιά αυτή, υποστηρίζει ο Κάρολ, τα παράλληλα σύμπαντα μπορεί να μην βρίσκονται σε κανέναν συγκεκριμένο τόπο ή χρόνο, αλλά μπορεί να υπάρχουν σε σχέση με τον παρατηρητή.
«Πριν κοιτάξετε ένα σώμα, είτε πρόκειται για ένα ηλεκτρόνιο, ένα πρόσωπο ή ένα αντικείμενο, αυτό δεν βρίσκεται σε καμία συγκεκριμένη θέση», λέει ο Κάρολ. «Μπορεί να το παρατηρήσετε σε αυτό ή σε ένα άλλο μέρος, αλλά στην πραγματικότητα δεν βρίσκεται σε κάποιο συγκεκριμένο μέρος».
Όσον αφορά την επίσκεψη σε τέτοιες εναλλακτικές πραγματικότητες, ο Σον Κάρλο παραμένει σκεπτικός.
«Δεν αλληλεπιδρούν, δεν επηρεάζουν ο ένας τον άλλον υπό οποιαδήποτε μορφή», λέει. «Το πέρασμα από τον ένα κόσμο στον άλλο ισοδυναμεί με να ταξιδεύετε πιο γρήγορα από την ταχύτητα του φωτός. Και αυτό μόνο η συνείδηση μπορεί να το κάνει».
ν
