Η πρώτη μέρα της Άνοιξης και ο νυχτερινός ουρανός
ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑ
Από τον Αναστάσιο Ν. Πανά
Υποδεχτείτε τον ερχομό της Άνοιξης το βράδυ της Πέμπτης προς Παρασκευή, κοιτώντας τον ουρανό και παίρνοντας έμπνευση από τ’ αστέρια.
Η θέση των άστρων στον ουρανό το ξημέρωμα της Παρασκευής. Image: National Geographic / Andrew Fazekas. Πηγή: Supplied
ν
ΟΤΑΝ ρώτησαν τον φιλόσοφο Αναξαγόρα γιατί αξίζει να ζει κανείς, απάντησε: «Για να μπορεί να θαυμάζει τον ουρανό και την ομορφιά των άστρων», εννοώντας ότι ο κόσμος γύρω μας εκδηλώνει μια τάξη και μια ομορφιά την οποία πρέπει να μιμηθεί ο άνθρωπος και να την έχει ως πρότυπο για ν’ αποκτήσει εσωτερική τάξη και εξωτερική κοσμιότητα και πειθαρχία.
Οι Λατίνοι, πιστοί μαθητές των Ελλήνων, πήραν αυτή τη φράση κι έφτιαξαν μια δική τους. Είναι η φράση “ad astra” (προς τ’ αστέρια) που τη συναντάμε στην Αινειάδα του Βιργίλιου (βιβλίο IX, στίχος 641), την οποία χρησιμοποιεί ο Απόλλωνας όταν απευθύνεται στον Ίουλο, τον νεαρό γιο του ήρωα Αινεία.
Η προσταγή “ad astra” απευθύνεται “opta ardua pennis astra sequi”, δηλαδή σε όσους επιδιώκουν τα μεγάλα και δύσκολα επιτεύγματα, σ’ αυτούς που βγάζουν φτερά για να υψωθούν στον ουρανό.
Ο δρόμος προς τ’ άστρα ήταν πάντοτε ο στόχος όλων των ηρώων.
Γιατί αυτός ακριβώς είναι ο προορισμός του ανθρώπου – όχι να πεθάνει σαν ένα σκουλήκι που σέρνεται στη γη, γεμάτος πάθη και αδυναμίες, αλλά να γίνει ήρωας και με τα φτερά του νου ν’ αλλάξει την ανθρώπινη φύση του και να πετάξει στον ουρανό.
Κατόρθωμα όχι εύκολο. Γι’ αυτό και ο στωικός φιλόσοφος Σενέκας θα βάλει στο στόμα της Μεγάρας, της γυναίκας του Ηρακλή, τη φράση: «Δεν υπάρχει εύκολος δρόμος από τη γη προς τον ουρανό» (non est ad astra mollis e terris via).
Αυτό όμως είναι το ηρωικό μονοπάτι.
ν
Ο ουράνιος θόλος κατά την είσοδο του Ήλιου στον Κριό, που εγκαινιάζει τον ερχομό της Άνοιξης. Image: National Geographic / Andrew Fazekas. Πηγή: Supplied
ν
Την Παρασκευή 20 Μαρτίου, ο Ήλιος μπαίνει στο ζώδιο του Κριού, στις 17:50 το απόγευμα, εγκαινιάζοντας την Άνοιξη.
Το βράδυ της Πέμπτης προς Παρασκευή, στρέφοντας τα μάτια μας στον ουρανό και κοιτάζοντας ανατολικά, θα δούμε τον μηνίσκο της Σελήνης, που βρίσκεται στη χάση της. Κατόπιν θα δούμε λίγο πιο ψηλά τον Κρόνο και, λίγο πιο πάνω, το λαμπρό φως του Δία να καλύπτει σχεδόν το κοκκινωπό φως του Άρη – αυτοί οι δύο πλανήτες βρίσκονται αυτή την περίοδο σε συζυγία.
Τις μέρες αυτές, όσοι παρατηρούν νύχτα τον ουράνιο θόλο από χώρες που βρίσκονται βόρεια του Ισημερινού, μπορούν να αναζητήσουν το ζωδιακό φως.
Αυτή η ακτίνα φωτός σε σχήμα πυραμίδας είναι ορατή περίπου μια ώρα μετά το ηλιοβασίλεμα πάνω από τον δυτικό ορίζοντα. Προκαλείται από το ηλιακό φως που αντανακλά την κοσμική σκόνη.
ν
Το λεγόμενο ζωδιακό φως είναι ορατό κατά τους μήνες Ιανουάριο μέχρι Απρίλιο. Γίνεται ορατό κατά το λυκόφως στον δυτικό πάντα ορίζοντα σε μορφή τριγωνικής στήλης που εκτείνεται κατά μήκος της εκλειπτικής. Το ύψος του φωτός αυτού στην Ελλάδα περιορίζεται στις 50°. Πηγή: Wikimedia Commons
ν
