“Ελληνικό” το γονίδιο που καταπολεμά την παχυσαρκία
ΔΙΑΤΡΟΦΗ
Youmagazine Newsroom
Ανακάλυψη Έλληνα επιστήμονα στις ΗΠΑ μπορεί να αλλάξει τα δεδομένα στην καταπολέμηση της παχυσαρκίας.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
ν
ΤΟ ΜΥΣΤΙΚΟ καταπολέμησης της παχυσαρκίας θα μπορούσε να βρίσκεται σε μια περιοχή του εγκεφάλου μας, καθιστώντας την καταπολέμηση της ευκολότερη από ότι νομίζαμε μέχρι σήμερα.
Σε αυτό το συμπέρασμα κατέληξε ο διακεκριμένος Έλληνας καθηγητής Κωνσταντίνος Στρατάκης, επικεφαλής του Τμήματος Γενετικής και Ενδοκρινολογίας στο Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας και Ανθρώπινης Ανάπτυξης του Παιδιού (NICHD), το οποίο είναι μέρος του Εθνικού Ινστιτούτο Υγείας (NIH) των ΗΠΑ.
Η μελέτη της επιστημονικής ομάδας του δρα Στρατάκη δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο έγκριτο επιστημονικό περιοδικό JCI Insight.
Η μελέτη βρίσκεται ήδη στο επίκεντρο του παγκόσμιου επιστημονικού ενδιαφέροντος, καθώς η νέα ανακάλυψη θα μπορούσε στο μέλλον να προσφέρει στους κλινικούς γιατρούς νέα εργαλεία καταπολέμησης της παχυσαρκίας, ενός φαινομένου που προσλαμβάνει διαστάσεις επιδημίας, κυρίως λόγω του σύγχρονου τρόπου ζωής.
Για παράδειγμα, ίσως ένα απλό ρινικό σπρέι θα μπορούσε να παροτρύνει τους ασθενείς, όχι μόνο να κάνουν σωματική άσκηση, αλλά και να αποφεύγουν τα ανθυγιεινά τρόφιμα.
Η ομάδα του δρα Στρατάκη ανακάλυψε ότι απενεργοποιώντας ένα γονίδιο στον εγκέφαλο των ποντικών (Prkar2a) παρατηρείται μειωμένη διάθεση για κατανάλωση εύγευστης τροφής και αυξημένο κίνητρο για εθελοντική άσκηση.
«Ασφαλώς», τονίζεται στη μελέτη, «η άσκηση και η υγιεινή διατροφή παραμένουν η πρώτη γραμμή θεραπείας για ασθενείς με παχυσαρκία».
O δρ Στρατάκης και η ομάδα του αποφάσισαν να εξετάσουν το Prkar2a, με δεδομένο ότι είναι ένα γονίδιο που κωδικοποιεί την εξαρτώμενη από cAMP πρωτεϊνική κινάση (ΡΚΑ) ρυθμιστική υπομονάδα 2α και εκφράζεται βασικά μόνο στο ηνίο, μια περιοχή που θεωρείται ότι μπορεί να σχετίζεται με τη μεταβολική δυσλειτουργία.
«Αυτή η περιοχή συσχετίζεται με το “μονοπάτι” της ανταμοιβής, με τα αντίθετα ερεθίσματα και με την επεξεργασία τόσο θετικών όσο και αρνητικών εμπειριών. Για αυτό το λόγο, έχει μελετηθεί σχετικά με τον εθισμό στη νικοτίνη, την απογοήτευση, την κατάθλιψη, το άγχος, και μια σειρά από άλλες διαταραχές που σχετίζονται με τη διάθεση», λέει η Edra London, PhD, που δουλεύει με τον δρα Στρατάκη και είναι η επικεφαλής συγγραφέας της δημοσίευσης στο επιστημονικό περιοδικό JCI Insight.
Ο δρ Στρατάκης είχε ήδη μελετήσει διάφορους PKA φαινοτύπους σε ποντίκια καθώς σχετίζονται με τον καρκίνο.
«Είναι ένας καταπληκτικός φαινότυπος, διότι κατά τη γνώση μου, δεν υπάρχει άλλο ποντίκι, δεν υπάρχει άλλο ζωικό μοντέλο που να έχει αυτόν τον εξαιρετικά επιθυμητό φαινότυπο όπου θέλει να ασκείται και να αποφεύγει το επιδόρπιο-ανταμοιβή», λέει ο καθηγητής.
ν
ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΗ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ
Ωστόσο, όταν η δρ London άρχισε να δουλεύει στο εργαστήριο του δρα Στρατάκη, παρατήρησε ότι τα ποντίκια που είχαν ανεπάρκεια Prkar2a δεν ήταν παχύσαρκα όπως τα ποντίκια φυσικού τύπου.
«Το κύριο ενδιαφέρον μου ήταν η παχυσαρκία, η μεταβολική δυσλειτουργία. Πάντα με ενδιέφερε να καταλάβω πού βρίσκεται η επικάλυψη μεταξύ παχυσαρκίας και εθισμού. Έτσι, αυτό το ποντίκι ήταν ένα είδος δώρου κατά κάποιο τρόπο», λέει η δρ London.
Σε προηγούμενη μελέτη η ομάδα του καθηγητή Στρατάκη μελέτησε διαφορετικά μοντέλα ποντικών PKA με δίαιτες που είχαν υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά. Όπως παρατήρησαν, μετά από χρόνια δίαιτας με υψηλά λιπαρά, σχεδόν κάθε ποντίκι τελικά θα γινόταν παχύσαρκο. Μερικά θα παρέμεναν λεπτά για περισσότερο χρόνο από άλλα, αλλά μόνο για κάποιο περιορισμένο διάστημα και τελικά θα γίνονταν παχύσαρκα.
Οι ερευνητές όμως διαπίστωσαν ότι τα ποντίκια που είχαν ανεπάρκεια Prkar2a μπορούν να ρυθμίζουν περισσότερο την πρόσληψη θερμίδων. Εάν είχαν την επιλογή, τα ποντίκια που είχαν ανεπάρκεια Prkar2a προτιμούσαν τη δίαιτα με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά από την ξηρή, χαμηλή σε λιπαρά δίαιτα, αλλά μπορούσαν να ελέγχουν την ποσότητα της τροφής.
«Όταν πραγματικά μετρήσαμε με ακρίβεια, ανακαλύψαμε ότι στην πραγματικότητα έτρωγαν λιγότερο», λέει η London.
Αυτό το εύρημα οδήγησε την ομάδα να προχωρήσει την αρχική έρευνα. Έτσι στην παρούσα μελέτη έδωσαν στα ποντίκια ελεύθερη πρόσβαση σε τροχούς τρεξίματος και διαπίστωσαν ότι παρόλο που υπάρχουν μερικά μοντέλα ποντικιών όπου τα ζώα γίνονται υπερδραστήρια τη νύχτα, αυτό δεν συνέβη στη συγκεκριμένη περίπτωση. Τα ποντίκια φάνηκαν να χαίρονται να τρέχουν. Ίσως να λάμβαναν κάποιο είδος νευροχημικής ανταμοιβής για αυτό, εικάζουν οι συγγραφείς.
«Αυτό δεν είναι ακόμη ξεκάθαρο, αλλά είναι ένα πολύ ενδιαφέρον φαινόμενο και συνεχίζουμε να το ερευνούμε μαζί με την κατεσταλμένη πρόσληψη λιπαρών, εύγευστων τροφών και επίσης ζάχαρης», λέει η London.
Το γεγονός ότι τα ποντίκια έμοιαζαν να απολαμβάνουν να τρέχουν τόσο πολύ ηρέμησε τους ερευνητές που ανησυχούσαν για την ανηδονία, καθώς αυτά τα ποντίκια δεν έτρωγαν τόσο πολύ, κάτι που θα μπορούσε να αποτελεί μια ένδειξη άγχους ή κατάθλιψης.
Η ομάδα του δρα Στρατάκη ανέφερε στο Endocrine News ότι πραγματοποίησαν βασικά τεστ συμπεριφοράς για να αναζητήσουν την ύπαρξη άγχους, και να δουν αν τελικά τα ποντίκια προσπαθούσαν να αποφύγουν ορισμένες καταστάσεις. Τελικά δεν βρήκαν σημάδια άγχους.
Στην πραγματικότητα, η μόνη αρνητική στάση που έδειξαν τα ποντίκια ήταν όταν τους απαγορεύτηκε η πρόσβαση στους τροχούς τους. Οι ερευνητές σε ένα σημείο έβαλαν αόρατες κλειδαριές στους τροχούς, ώστε τα ποντίκια να μπορούσαν να μπουν μεν στους τροχούς, αλλά χωρίς να γυρίζουν. «Ήταν πολύ ενδιαφέρον να δούμε τα μέρη του εγκεφάλου που διεγείρονταν με αυτήν την άμεση πρόωρη γονιδιακή έκφραση», λέει η London. Ο δρ Στρατάκης εξηγεί ότι χρησιμοποίησαν έναν δείκτη στον εγκέφαλο για να παρακολουθούν ποια μέρη διεγείρονταν όταν τα ποντίκια δεν είχαν την ευκαιρία να τρέξουν (μέρη του εγκεφάλου που δείχνουν θυμό).
Ο δρ Στρατάκης και η δρ London επισημαίνουν ότι αυτή η έρευνα μπορεί να μην αποτελεί εξήγηση για όλους τους τύπους παχυσαρκίας. Με δεδομένο όμως ότι το γονίδιο Prkar2a εκφράζεται σε μια περιοχή του εγκεφάλου που σχετίζεται με τον εθισμό, εκτιμούν ότι στοχεύοντας αυτό το γονίδιο θα μπορέσουν να λάβουν κάποιες απαντήσεις για τις διατροφικές διαταραχές.
Τελικά όλα είναι θέμα μυαλού…
ν
