Οι γυναίκες στην Ελληνική Επανάσταση του 1821
ΙΣΤΟΡΙΑ | 3/4
Από τον Αναστάσιο Ν. Πανά
Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα: η γυναίκα θρύλος
ν
Από τις θρυλικές μορφές της Επανάστασης του 21, η Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα συνέδεσε το όνομά της με τις Σπέτσες. Εκεί έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής της και εκεί άφησε την τελευταία της πνοή. Κατά τον ιστορικό και δημοσιογράφο της εποχής Φιλήμονα, «ενώπιον αυτής ο άνανδρος ησχύνετο και ο ανδρείος υπεχώρει». (Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, Αθήνα).
ν
Η ΜΠΟΥΜΠΟΥΛΙΝΑ (11 Μαΐου 1771 – 22 Μαΐου 1825) ήταν κόρη του Υδραίου καραβοκύρη Σταυριανού Πινότση και της Σκεύως Λαζάρου Ορλώφ, θυγατέρας του επίσης Υδραίου προκρίτου Κοκκίνη. Γεννήθηκε στις φυλακές της Κωνσταντινούπολης, όπου βρισκόταν δεσμώτης ο πατέρας της για τη συμμετοχή του στα Ορλωφικά. Όταν η μητέρα της έμαθε ότι ο άνδρας της ήταν ετοιμοθάνατος, αποφάσισε και ταξίδεψε μέχρι την Πόλη, όπου μετά μυρίων βασάνων κατόρθωσε και πήρε άδεια να τον επισκεφθεί. Εκεί μέσα στη φυλακή, από τη συγκίνηση και την εξάντληση, καταλήφθηκε από τις ωδίνες του τοκετού και γέννησε την Λασκαρίνα, η οποία βαφτίστηκε στην Κωνσταντινούπολη από τον άρχοντα της Μάνης Μπουρτζίνο.
Όταν η Σκεύω χήρεψε, παντρεύτηκε τον Δημήτριο Λαζάρου Ορλώφ με τον οποίο απέκτησε πολλά παιδιά, και ετεροθαλείς αδελφούς και αδελφές. Η Μπουμπουλίνα παντρεύτηκε το 1788 τον Σπετσιώτη πλοίαρχο Δημήτριο Γιαννούζα, που ύστερα από εννέα χρόνια σκοτώθηκε σε ναυμαχία με Αλγερινούς πειρατές.
Το 1801, η Λασκαρίνα παντρεύτηκε σε δεύτερο γάμο τον επίσης Σπετσιώτη πλοίαρχο Δημήτριο Μπούμπουλη, απ’ όπου και το όνομά της Μπουμπουλίνα. Από τους γάμους της απέκτησε έξι παιδιά: τον Γιάννη και τον Γεώργιο Γιαννούζα, τον Νικόλαο, τη Μάρω, τη Σκεύω και την Ελένη. Η τελευταία παντρεύτηκε τον Πάνο Κολοκοτρώνη και, όταν αυτός σκοτώθηκε, τον στρατηγό Θεόδωρο Γρίβα.
Σε ναυμαχία με Αλγερινούς πειρατές έχασε τη ζωή του και ο δεύτερος σύζυγος της Λασκαρίνας, το 1811. Από τότε αφιερώθηκε στην υπόθεση της απελευθέρωσης της Ελλάδας. Ήταν κάτοχος μιας τεράστιας περιουσίας, που ανερχόταν σε 300.000 τάλιρα. Οι Οθωμανοί προσπάθησαν να κατάσχουν την περιουσία που άφησε ο Μπούμπουλης, επειδή είχε βοηθήσει τους Ρώσους στον πόλεμο κατά της Τουρκίας. Έτσι, αναγκάστηκε να πάει η ίδια στην Κωνσταντινούπολη. Δεν αρνήθηκε τη δράση του συζύγου της, και ζήτησε τη βοήθεια του Ρώσου πρέσβη Στρογιανώφ.
Εκείνος αναγνώρισε τα έγγραφα με τα οποία ο Ρώσος ναύαρχος είχε εφοδιάσει τον φονευθέντα και πήρε την Μπουμπουλίνα υπό την προστασία του. Έτσι διασώθηκε η περιουσία της.
Εκείνη την εποχή μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία. Επιστρέφοντας στις Σπέτσες, έδωσε παραγγελία για τη ναυπήγηση του περίφημου πλοίου «Αγαμέμνων». Με το πλοίο αυτό και άλλα τρία μικρότερα πήρε μέρος στον αγώνα της Ανεξαρτησίας. Ήταν κιόλας 50 χρόνων. Θυσίασε όλη την περιουσία της στον Αγώνα, εξοπλίζοντας όχι μόνο τα πλοία της, αλλά και στρατεύματα στην ξηρά.
Στον «Αγαμέμνονα» υψώθηκε και η πρώτη επαναστατική σημαία, στις 13 Μαρτίου 1821, δώδεκα ημέρες πριν από την επίσημη έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης. Η σημαία της Μπουμπουλίνας απεικόνιζε έναν αετό με μια άγκυρα στο ένα πόδι και τον μυθικό φοίνικα που αναδύεται από τις φλόγες στο άλλο. Συμβόλιζε την αναγέννηση του έθνους με τη βοήθεια της ναυτικής δύναμης που στη σημαία συμβολιζόταν με την άγκυρα. Η σημαία της ήταν παρόμοια με εκείνη του Βυζαντινού αυτοκράτορα Κομνηνού.
ν
Ρωσική λιθογραφία με τη Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα (19ος αιώνας). Οι Ρώσοι τίμησαν την ηρωίδα τόσο για τους αγώνες της όσο και γιατί ο πρώτος σύζυγός της τους είχε βοηθήσει στον πόλεμο κατά της Τουρκίας.
ν
Με την έναρξη των πολεμικών συγκρούσεων, η ίδια ανέβηκε στον «Αγαμέμνονα» και οι γιοι της σε δύο άλλα σκάφη. Όλοι μαζί πρωτοστάτησαν στον θαλάσσιο αποκλεισμό του Ναυπλίου. Αποβιβάστηκε στους Μύλους και εφοδίασε με τρόφιμα και πολεμοφόδια τους μαχητές του Άργους. Τον ένα της για, τον Γιάννη Γιαννούζα, τον έχασε κατά την επιδρομή του Κεχαγιάμπεη.
Η Μπουμπουλίνα μετείχε στον αποκλεισμό της Μονεμβασιάς, στην πολιορκία και την άλωση της Τριπολιτσάς (μαζί με τη Μαντώ Μαυρογένους) και του Ναυπλίου, στις επιχειρήσεις κατά του Δράμαλη. Στην Τριπολιτσά μπήκε πάνω σε ένα άσπρο άλογο και έσωσε τις σκλάβες των χαρεμιών από τους εξαγριωμένους πολιορκητές. Μαζί με τον Κολοκοτρώνη και τον Πλαπούτα όργωσε το Μοριά εμψυχώνοντας τους πολεμιστές με το προσωπικό της παράδειγμα.
Ήρθε σε διαμάχη με την οικογένεια Μπόταση και συνέβαλε, μαζί με τα ετεροθαλή αδέλφια της Ορλώφ, να φύγουν οι Μποτασσαίοι στον Πόρο, αλλά και να επανέλθουν στις Σπέτσες όταν επήλθε συμφιλίωση. Μετά την άλωση του Ναυπλίου εγκαταστάθηκε εκεί μέχρι το 1825, οπότε μετακόμισε πάλι στις Σπέτσες. Εκεί ζούσε με ό,τι της είχε απομείνει από την περιουσία της.
Το Μάιο του 1825, ο γιος της Γεώργιος Γιαννούζας απήγαγε την Ευγενία Χριστοδούλου Κούτση. Ο αδελφός της Μπουμπουλίνας, Λάζαρος Ορλώφ, που είχε παντρευτεί την αδελφή της απαχθείσας, ανέλαβε να ζητήσει την ικανοποίηση της προσβολής.
Μαζί με μέλη της οικογένειας Κούτση, έτρεξε στο σπίτι της Μπουμπουλίνας. Εκείνη, θαρραλέα καθώς ήταν, βγήκε στο παράθυρο και άρχισε να λογομαχεί μαζί του. Ο καβγάς άναψε και τότε κάποιος από τους συγκεντρωμένους απ’ έξω πυροβόλησε. Το βόλι βρήκε τη Λασκαρίνα στο μέτωπο και την έριξε κάτω νεκρή. Ήταν 22 Μαΐου 1825. Παραμένει άγνωστο αν το βόλι ήταν αδέσποτο ή αν προοριζόταν γι’ αυτήν.
ν
Επόμενο: Μαντώ Μαυρογένους >