Είμαστε όλοι χαρακτήρες μιας προσομοίωσης σε έναν υπερ-υπολογιστή; (vid)

ΕΠΙΣΤΗΜΗ/ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ

Από τον Benjamin Curtis (*)

 

Είναι ο άνθρωπος πραγματικός; Ή μήπως είναι ένας φανταστικός χαρακτήρας που ζει μια εικονική πραγματικότητα μέσα σε έναν υπερυπολογιστή;

Τι είναι τελικά πραγματικότητα; Image credit: Pixabay20

ν

ΑΝΑΡΩΤΗΘΗΚΑΤΕ ΠΟΤΕ αν εσείς και ο κόσμος γύρω σας είναι μέρος μιας ρεαλιστικής προσομοίωσης υπολογιστή; Είστε κάτι αληθινό ή μήπως ένας καλοσχεδιασμένος χαρακτήρας μέσα σε κάποια περίτεχνη εικονική πραγματικότητα;

Απορρίπτουμε τέτοιες σκέψεις επειδή πιστεύουμε ότι είμαστε πραγματικοί άνθρωποι που ζούμε μια πραγματική ζωή σε μια συγκεκριμένη χωροχρονική πραγματικότητα,

Πώς όμως είμαστε βέβαιοι ότι η «πραγματικότητα» είναι πραγματική και όχι ψευδαίσθηση και πλάνη;

Αυτό είναι το αίνιγμα που αντιμετωπίζει ο Γκάι, τον οποίο υποδύεται ο Ράιαν Ρέινολντς, στην ταινία “Free Guy” (2021). Στην ταινία ο Γκάι είναι τραπεζικός υπάλληλος. Όταν μια μέρα συνειδητοποιεί ότι στην πραγματικότητα δεν είναι παρά ένας χαρακτήρας σε ένα ανοιχτό παγκόσμιο βιντεοπαιχνίδι που ονομάζεται Free City. Αυτή η συνειδητοποίηση αλλάζει τη «ζωή» του για πάντα. Αποφασίζει να γίνει ήρωας και να σώσει τον εαυτό του και τους φίλους του από τη διαγραφή από τον δημιουργό του παιχνιδιού.
ν

Free Guy | New Trailer | 20th Century Studios
ν

ν

Κάποιοι από εμάς έχουν αναρωτηθεί αν, όπως και ο Γκάι, είμαστε απλά NPC (Non-player character) σε κάποιο παιχνίδι – άβουλα όντα στα χέρια των πραγματικών παικτών ενός παιχνιδιού.

Το ερώτημα δεν είναι σύγχρονο. Διατυπώθηκε για πρώτη φορά από τον Πλάτωνα, που αναρωτήθηκε αν είμαστε κούκλες στα χέρια των θεών, δηλαδή των δημιουργών του παιχνιδιού, και επαναλήφθηκε τον 17ο αιώνα από τον Γάλλο φιλόσοφο Ρενέ Ντεκάρτ.

Ο Ντεκάρτ δεν σκεπτόταν βέβαια ότι ήταν ένας εικονικός χαρακτήρας, αλλά πίστευε ότι υπήρχε ένας κακός «δαίμονας» που τον εξαπατούσε και τον ανάγκαζε να σκεφτεί ότι ο κόσμος γύρω του ήταν πραγματικός ενώ δεν ήταν. Στις μέρες μας οι «δαίμονες» είναι κάπως ντεμοντέ.

Στη φιλοσοφία του 20ού αιώνα, θεωρήθηκε ότι είμαστε εγκέφαλοι μέσα σε γυάλινα δοχεία με υγρό συντήρησης συνδεδεμένοι μεταξύ μας με ηλεκτρόδια, που μας αναγκάζουν να βλέπουμε τις ίδιες εικόνες. Είμαστε μέρος ενός πειράματος κάποιων κακόβουλων νευρο-επιστημόνων που τροφοδοτούν τις εμπειρίες μας μέσω ηλεκτρικών παλμών. Αυτή είναι (πάνω κάτω) η βασική υπόθεση της ταινίας “The Matrix”. Αλλά τώρα ακόμη και οι εγκέφαλοι μέσα σε γυάλινα δοχεία είναι ντεμοντέ.
ν

v

Η σύγχρονη φιλοσοφία μας ζητά να φανταστούμε ότι ζούμε σε μια προσομοίωση υπολογιστή και ότι οι λειτουργίες του μυαλού μας –οι σκέψεις, οι φαντασίες, τα αισθήματα‒ είναι απλές προσομοιώσεις που λειτουργούν με κώδικα υπολογιστή.

Η ίδια η δομή του σώματός μας παραπέμπει σε πρόγραμμα υπολογιστή. H διπλή έλικα του DNA αποτελείται από τέσσερις αζωτούχες βάσεις (κυτοσίνη C, γουανίνη G, θυμίνη T, αδενίνη A) που όταν συνδυάζονται ανά τρεις π.χ. TAC, TAA, AAA, CCC, TAG κτλ. κωδικοποιούν τα 20 διαφορετικά αμινοξέα, τα οποία χρειάζονται για την κατασκευή των πρωτεϊνών όχι μόνο του σώματός μας, αλλά όλων των ζωντανών οργανισμών στον πλανήτη.

Η υπόθεση ότι ζούμε σε μια εικονική πραγματικότητα αντιμετωπίζεται σοβαρά από πολλούς φιλοσόφους και επιστήμονες, με μερικούς να υποστηρίζουν ότι η υπόθεση αυτή δεν είναι μόνο δυνατή αλλά έχει πολλές πιθανότητες να είναι αληθινή. Έτσι, το ερώτημα αν βρίσκεστε σε μια κατάσταση παρόμοια με του Γκάι είναι κάτι που αξίζει πραγματικά να σκεφτείτε.

Υπάρχει ελεύθερη βούληση;

Αν υποθέσουμε ότι, σαν τον Γκάι, ζούμε σε μια προσομοίωση υπολογιστή, τι γίνεται με τη λεγόμενη ελεύθερη βούλησή μας;

Στην ταινία, ο Γκάι αισθάνεται ότι έχει ελεύθερη βούληση, ότι μπορεί να επιλέξει αυτό ή εκείνο, αλλά παραδέχεται ότι οι σκέψεις και η συμπεριφορά του στην ουσία εξαρτώνται από τον προγραμματισμό του.

Αντιλαμβάνεται ότι είναι ένα είδος βιοψηφιακού ρομπότ με ένα πρόγραμμα που είναι ενσωματωμένο στην ύπαρξή του και τον κάνει να σκέπτεται και να αισθάνεται έτσι όπως σκέπτεται και αισθάνεται.

Εάν όμως το μυαλό μας είναι ένα πρόγραμμα υπολογιστή που εκτελείται στον διακομιστή (server) κάποιου, τότε είναι δύσκολο να δεχτούμε ότι έχουμε πραγματικό έλεγχο σε αυτό που σκεφτόμαστε και κάνουμε. Όλα καθορίζονται από τον προγραμματισμό μας.

Στο σημείο αυτό μπορούμε πλεόν να κάνουμε το εξής ερώτημα: Ποια η διαφορά μεταξύ ενός μυαλού που λειτουργεί σύμφωνα με ένα πρόγραμμα σε έναν υπολογιστή και ενός εγκεφάλου που λειτουργεί σύμφωνα με τους βιολογικούς νόμους;

Ο Γκάι δεν έχει ελεύθερη βούληση επειδή οι σκέψεις και οι ενέργειές του είναι το αποτέλεσμα των ηλεκτρονικών λειτουργιών που συμβαίνουν μέσα σε έναν υπολογιστή πάνω στον οποίο δεν έχει κανέναν έλεγχο.

Από την άλλη μεριά, οι σκέψεις και οι πράξεις μας είναι το αποτέλεσμα των βιολογικών διεργασιών που συμβαίνουν μέσα στον εγκέφαλό μας και στις οποίες δεν έχουμε κανέναν έλεγχο. Π.χ. δεν μπορεί κανείς να σταματήσει τη ροή των σκέψεων.

Φαίνεται λοιπόν ότι δεν έχει σημασία αν είμαστε στην προσομοίωση ενός υπολογιστή ή στον φυσικό κόσμο. Στη μία περίπτωση, ο παίκτης μπορεί να μας κάνει delete. Στην άλλη περίπτωση, μας «διαγράφει» ο θάνατος. Σε κάθε περίπτωση, μας λείπει η ελεύθερη βούληση.

Παρ’ όλα αυτά, η ταινία “Free Guy” αφήνει μια ρωγμή, μια χαραμάδα ελπίδας. Μπορούμε από υποκείμενα ενός παιχνιδιού να γίνουμε «ήρωες» – και χρησιμοποιώ τη λέξη ήρωας με την αρχαία ελληνική έννοιά της. Και ήρωας σημαίνει να φέρεσαι διαφορετικά απ’ ότι οι πολλοί, να τολμάς εκεί όπου οι άλλοι δειλιάζουν, να ξεπερνάς τον καθημερινό εαυτό σου, να μην είσαι μίζερος και μικροπρεπής αλλά υψηλόφρων, να μην υποχωρείς μπροστά στις δυσκολίες, να πολεμάς τις αδυναμίες του εαυτού σου και όποιον θέλει να σε υποβιβάσει, να γίνεις κύριος του εαυτού σου και να φέρεσαι σαν να μην ανήκεις σε αυτόν εδώ τον –ταπεινό– κόσμο. Να πάψεις να ακολουθείς το ανθρώπινο μονοπάτι και ν’ αρχίσεις να ακολουθείς το ηρωικό.
ν

Image credit: Pixabay20

ν

Μπορούν τα προγράμματα υπολογιστών να είναι συνειδητά;

Επιστρέφοντας στον Ντεκάρτ, την άποψη του για τον άνθρωπο εξακολουθούν να την ασπάζονται μερικοί σύγχρονοι φιλόσοφοι, όπως ο Ρίτσαρντ Σουίνμπερν της Οξφόρδης. Σε αντίθεση με τους βιολόγους, πιστεύουν ότι η συνείδηση δεν αναδύεται μέσα από τις λειτουργίες του βιολογικού μας εγκεφάλου. Το μυαλό –ή ο νους, όπως έλεγαν οι αρχαίοι Έλληνες– είναι κάτι εντελώς διαφορετικό από τον εγκέφαλο, αν και αυτά τα δύο αλληλεπιδρούν μεταξύ τους.

Αυτός που ακολουθεί το ηρωικό μονοπάτι, μετατοπίζει σταδιακά τη συνείδησή του από τον εγκέφαλο στον νου και από τον κόσμο των αισθητών στον κόσμο των νοητών πραγμάτων.

Με αυτό τον τρόπο, οι συνειδητές σκέψεις μεταφέρονται σε ένα πιο πνευματικό επίπεδο και στη συνέχεια μεταφέρονται στον φυσικό εγκέφαλο.

Αν απ’ την άλλη μεριά ανήκετε σ’ εκείνους που πιστεύουν ότι η συνείδηση ​​προκύπτει από τις λειτουργίες της βιολογικής ύλης, θα πρέπει να δεχτείτε ότι ένα συνειδητό μυαλό μπορεί να προκύψει και από τις λειτουργίες μη βιολογικών υλικών, όπως για παράδειγμα από τα υλικά ενός υπολογιστή. Αν αυτό ισχύει, δεδομένης της ταχύτατης ανάπτυκης της τεχνητής νοημοσύνης, δεν θα αργήσει η μέρα που θα προκύψει ένα τέτοιο υπερμυαλό, που θα δημιουργήσει έναν ψηφιακό κόσμο και θα μας εντάξει σε αυτόν,

Οι συνέπειες του να υπάρχουν συνειδητά μυαλά μέσα σε υπολογιστές ή σε ρομπότ είναι ανυπολόγιστες. Αν μπορούν να έχουν επιθυμίες και συναισθήματα, αν μπορούν να είναι ευτυχισμένοι ή λυπημένοι, αν μπορούν να θυμώνουν και να ερωτεύονται, δηλαδή αν κάνουν όλα όσα κάνει ο Γκάι στην ταινία “Free Guy”, τότε σίγουρα φαίνεται να δικαιολογούν τον ηθικό σεβασμό μας όπως και τα ανθρώπινα όντα.

Σημαίνει επίσης ότι θα έχουν δικαιώματα. Δεν θα μπορεί κάποιος να επεμβαίνει πάνω τους ατιμωρητί, αφού κάθε παρέμβαση θα μοιάζει με φόνο. Θα πρέπει να καταρτηστεί ένα νέο νομικό πλαίσιο που θα προστατεύει τα δικαιώματά τους, αλλά και τα δικαιώματά μας. Το πώς θα γίνει αυτό είναι ένα περίπλοκο ζήτημα που οι φιλόσοφοι και οι νομικοί μόλις άρχισαν να το αντιμετωπίζουν.

Παρ΄όλα αυτά, ακόμη και σε έναν τέτοιο κόσμο, το ερώτημα αν ο άνθρωπος είναι παραγματικά ελεύθερος ή τυφλό όργανο ισχυρότερων δυνάμεων, παραμένει. Και όσο παραμένει, θα παραμένει επίκαιρος και ο δρόμος του ήρωα που οδηγεί στην πλήρη κατανόηση του εαυτού και του σύμπαντος.

______________________

(*) Ο Benjamin Curtis είναι λέκτορας φιλοσοφίας και ηθικής στο Πανεπιστήμιο του Νότιγχαμ (Nottingham Trent University).
v

Βίντεο με ελληνικούς υπότιτλους: Is Reality Real? The Simulation Argument | Kurzgesagt – In a Nutshell
v

v

 

---