Πέθανε ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, ο τελευταίος ηγέτης της ΕΣΣΔ

30 Αυγούστου 2022 Κατηγορία Πρόσωπα

ΠΡΟΣΩΠΑ

Posted by Youmagazine Staff

Σε ηλικία 91 ετών έφυγε από τη ζωή ο τελευταίος ηγέτης της Σοβιετικής Ένωσης, εμπνευστής των προγραμμάτων Περεστρόικα και Γκλάσνοστ.

Ο τελευταίος ηγέτης της Σοβιετικής Ένωσης. Image: Supplied

ΠΕΘΑΝΕ σε ηλικία 91 ετών ο τελευταίος ηγέτης της Σοβιετικής Ένωσης Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, εμπνευστής των προγραμμάτων Περεστρόικα και Γκλάσνοστ. Περεστρόικα ήταν το όνομα των οικονομικών και κοινωνικών μεταρρυθμίσεων του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ που έλαβαν χώρα στη Σοβιετική Ένωση από τον Απρίλιο του 1985 μέχρι το Δεκέμβριο του 1991.

Η Γκλάσνοστ ήταν η πολιτική διαφάνειας που ακολούθησε η Σοβιετική Ένωση και επέτρεπε την ανοικτή συζήτηση πολιτικών και κοινωνικών προβλημάτων, μια πολιτική που μέχρι τότε απαγορευόταν. Χάρη στην Γκλάσνοστ, αλλά και την Περεστρόικα, άρχισε η δημοκρατικοποίηση της Σοβιετικής Ένωσης.

Οι μεταρρυθμίσεις του Γκορμπατσόφ συνέβαλαν στο τέλος του Ψυχρού Πολέμου, αλλά δεν κατάφεραν να αποτρέψουν τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης.

Όταν οι διαδηλώσεις υπέρ της δημοκρατίας σάρωσαν την κομμουνιστική Ανατολική Ευρώπη, ο Γκορμπατσόφ απέφυγε να καταφύγει στη βία ‒ σε αντίθεση με προκατόχους του, που είχαν στείλει τανκς για να καταστείλουν εξεγέρσεις στην Ουγγαρία το 1956 και στην Τσεχοσλοβακία το 1968.

Όμως οι διαδηλώσεις τροφοδότησαν φιλοδοξίες για αυτονομία στις 15 δημοκρατίες της Σοβιετικής Ένωσης, η οποία διαλύθηκε τα επόμενα δύο χρόνια με χαοτικό τρόπο. Ο Γκορμπατσόφ πάλεψε μάταια για να αποτρέψει την κατάρρευση της ΕΣΣΔ.

Ένας χαρισματικός ηγέτης

Έχοντας μικτή ρωσική και ουκρανική καταγωγή, ο Γκορμπατσώφ γεννήθηκε στο Πριβόλνογιε του Κράι Σταυρούπολης σε μια φτωχή οικογένεια αγροτών. Μεγαλώνοντας στην εποχή του Στάλιν, στα νιάτα του δούλευε σε θεριζοαλωνιστικές μηχανές σε συλλογικό αγρόκτημα πριν από την ένταξή του στο Κομμουνιστικό Κόμμα.

Ενώ σπούδαζε στο Κρατικό Πανεπιστήμιο της Μόσχας, παντρεύτηκε τη συμφοιτήτριά του Ράισα Τιταρένκο το 1953, πριν πάρει το πτυχίο του το 1955.

Μετακόμισε στη Σταυρούπολη, όπου εργάστηκε για την τοπική Κομσομόλ και έγινε ένθερμος υποστηρικτής της αποσταλινοποίησης, που προωθούσε ο Νικίτα Χρουστσόφ.

Το 1974 μετακόμισε στη Μόσχα για να γίνει ο Πρώτος Γραμματέας του Ανωτάτου Σοβιέτ και το 1979 έγινε υποψήφιο μέλος του πολιτικού γραφείου του κόμματος. Μέσα σε τρία χρόνια από το θάνατο του Σοβιετικού ηγέτη Λεονίντ Μπρέζνιεφ και μετά τα σύντομα καθεστώτα των Γιούρι Αντρόποφ και Κονσταντίν Τσερνιένκο, το πολιτικό γραφείο εξέλεξε τον Γκορμπατσόφ ως Γενικό Γραμματέα, ντε φάκτο επικεφαλής της κυβέρνησης, το 1985.
ν

Ο Γκορμπατσόφ με τη σύζυγό του Ράισα η οποία πέθανε στις 20 Σεπτεμβρίου 1999 σε ηλικία 67 ετών. Image: Supplied

Οικονομικές μεταρρυθμίσεις και το τέλος του Ψυχρού Πολέμου

Όταν έγινε Γενικός Γραμματέας του Σοβιετικού Κομμουνιστικό Κόμματος το 1985, σε ηλικία μόλις 54 ετών, είχε βάλει στόχο να εισάγει περιορισμένες πολιτικές και οικονομικές ελευθερίες, αλλά οι μεταρρυθμίσεις του ξέφυγαν από τον έλεγχο.

Η πολιτική της γκλάσνοστ, για τον ανοικτό διάλογο με στόχο την επίλυση προβλημάτων, επέτρεψε την μέχρι τότε αδιανόητη κριτική στο κόμμα και στο κράτος, ενώ ενθάρρυνε τους εθνικιστές που άρχισαν να πιέζουν για ανεξαρτησία στις δημοκρατίες της Βαλτικής (Λετονία, Λιθουανία, Εσθονία) και αλλού.

Πολλοί Ρώσοι δεν συγχώρησαν ποτέ τον Γκορμπατσόφ για την αναταραχή που προκάλεσαν οι μεταρρυθμίσεις του, θεωρώντας πως η επακόλουθη υποβάθμιση του βιοτικού τους επιπέδου το 1990 ήταν ένα «πολύ υψηλό τίμημα» που κλήθηκαν να πληρώσουν για τον «εκδημοκρατισμό».

Ορισμένοι μαρξιστικοί-λενινιστικοί σκληροπυρηνικοί οργάνωσαν ένα αποτυχημένο πραξικόπημα το 1991 κατά του Γκορμπατσόφ.

Τέσσερις μήνες αργότερα, η Σοβιετική Ένωση διαλύθηκε και ο Γκορμπατσόφ παραιτήθηκε τον Δεκέμβριο.
ν

Ο Μιχάηλ Γκορμπατσόφ με τον Ρόναλντ Ρίγκαν υπογράφουν το 1987 τη συμφωνία για τον περιορισμό των πυρηνικών όπλων. Image: Supplied
ν

Ο Γκορμπατσόφ, ωστόσο, ήταν ο ηγέτης ο οποίος συνήψε συμφωνίες με την Ουάσινγκτον για τον περιορισμό των πυρηνικών όπλων, ενώ παράλληλα είχε ταχθεί υπέρ της επανένωσης της Γερμανίας.

Τα λόγια του περί πυρηνικού πολέμου προφητικά: «Ένας πυρηνικός πόλεμος είναι ανεπίτρεπτος για την έλλογη ανθρωπότητα».

Το 1992 ίδρυσε το ίδρυμα Γκορμπατσόφ. Κράτησε επικριτική στάση απέναντι στους μετέπειτα Ρώσους προέδρους Μπόρις Γέλτσιν και Βλαντίμιρ Πούτιν, ενώ υπήρξε κεντρικό πρόσωπο του ρωσικού σοσιαλδημοκρατικού κινήματος.

Είναι παραλήπτης πολλών βραβείων, μεταξύ άλλων και του Βραβείου Νόμπελ Ειρήνης το 1990.

Ο οικονομολόγος Ρουσλάν Γκρίνμπεργκ, ο οποίος επισκέφθηκε στις 30 Ιουνίου τον Μιχαήλ Γκορμπατσόφ στο νοσοκομείο, είχε δηλώσει πρόσφατα στο ρωσικό τηλεοπτικό δίκτυο Zvezda: «Μας χάρισε την ελευθερία, αλλά δεν ξέραμε τι να την κάνουμε».
ν