«Επανάσταση και εξέγερση στη Μέση Ανατολή» του Σωτήρη Ρούσσου (κριτική)

10 Οκτωβρίου 2023 Κατηγορία NEWS, Book Corner

BOOK CORNER | Ενημ. 10/10/2023, 12:52

Γράφει ο Γιώργος Σιακαντάρης

Επανέρχεται στην επικαιρότητα το βιβλίο του Σωτήρη Ρούσσου «Επανάσταση και εξέγερση στη Μέση Ανατολή» (εκδ. Gutenberg).

Οι Παλαιστίνιοι αγωνίζονται για ένα ανεξάρτητο κράτος. Πηγή: YouTube

ΑΥΤΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΑΝΑΔΕΙΚΝΥΕΙ δυο μεγάλες στιγμές του αραβικού και μουσουλμανικού κόσμου. Μια πολύ καλά μελετημένη ιστορική Επανάσταση, όπως ήταν η Ιρανική του 1979, και μια λιγότερο μελετημένη, όπως η Μεγάλη Αραβική Εξέγερση του 1936. Ταυτόχρονα ρίχνει φως στα τοπικά και διεθνή γεγονότα που οδήγησαν στη σημερινή σύγκρουση Παλαιστινίων και Ισραηλινών.

Ας αρχίσουμε από τα πρόσφατα γεγονότα. Η Χαμάς, η παλαιστινιακή μαχητική ομάδα που κυβερνά τη Λωρίδα της Γάζας και αγωνίζεται για ένα ελεύθερο κράτος, εξαπέλυσε μια εκτεταμένη πολλαπλή επίθεση εναντίον του Ισραήλ το Σάββατο, πιάνοντας τις υπηρεσίες πληροφοριών της χώρας εντελώς απροετοίμαστες. Χιλιάδες ρουκέτες εκτοξεύτηκαν από τη Γάζα, ενώ μαχητές διείσδυσαν σε ισραηλινές κοινότητες, σκοτώνοντας εκατοντάδες και απαγάγοντας περίπου 150 ομήρους.

Το Ισραήλ εξαπέλυσε σε αντίποινα ένα κύμα αεροπορικών επιδρομών στη Λωρίδα της Γάζας, εναντίον 200 στόχων, σκοτώνοντας πολίτες και διακόπτοντας την ηλεκτρική ενέργεια και την παροχή τροφίμων, νερού και φυσικού αερίου στα 2,3 εκατομμύρια κατοίκους της περιοχής. Επίσης κάλεσε στα όπλα περισσότερους από 300.000 εφέδρους.

Ο αριθμός των νεκρών αυτού του αιματηρού πολέμου ανέρχεται στους 3.000 μέχρι στιγμής.

Ο στρατός του Ισραήλ έχει συγκεντρώσει άρματα μάχης, πυροβολικό και χιλιάδες επίλεκτους καταδρομείς έτοιμους για χερσαία εισβολή, αναφέρει η εφημερίδα The Sun.

Άρχισε επίσης να τοποθετεί νάρκες γύρω από τη Λωρίδα της Γάζας, ενώ η Ισραηλινή Αεροπορία ισοπέδωσε νοσοκομεία με 770 νεκρούς, αναφέρει το Aljazeera.

Διεθνοποιείται ο πόλεμος

Σε μια πρωτοφανή δήλωσή του, ο Τσετσένος ηγέτης Ραμζάν Καντίροφ, «δεξί χέρι» του Ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν και ο οποίος «πιστώνεται» με την μεγαλύτερη νίκη της Ρωσίας στην Ουκρανία, την κατάληψη της Μαριούπολης, ανακοίνωσε την στήριξή του στους Παλαιστίνιους, στον πόλεμο που εξαπέλυσε η Χαμάς κατά του Ισραήλ, λέγοντας μάλιστα ότι «αν χρειαστεί θα στείλουμε μονάδες για να δράσουν ως ειρηνευτική δύναμη»!
ν

Επανάσταση και εξέγερση στη Μέση Ανατολή

Αυτό το βιβλίο αναδεικνύει δυο μεγάλες στιγμές του αραβικού και μουσουλμανικού κόσμου. Μια πολύ καλά μελετημένη ιστορική Επανάσταση, όπως ήταν η Ιρανική του 1979, και μια λιγότερο μελετημένη, όπως η Μεγάλη Αραβική Εξέγερση του 1936.

Γιατί να διαβάσουμε αυτό το βιβλίο; Πρώτον, γιατί είναι η πρώτη μονογραφία γραμμένη στα ελληνικά που ασχολείται με δυο γεγονότα που συγκλόνισαν τον κόσμο της Μέσης Ανατολής. Δεύτερον, γιατί αυτό το βιβλίο συμβάλλει στην κατανόηση αυτού του κόσμου πέρα από τις κοινοτοπίες και τις ισλαμοφοβικές προσεγγίσεις που πλημμυρίζουν τα ΜΜΕ. Τρίτον, γιατί η γραφή του είναι επιστημονικά άρτια και, τέταρτο και σπουδαιότερο, γιατί ο αναγνώστης του θα συναντήσει όλο το πολιτικό, πολιτισμικό και ταξικό κλίμα που οδήγησε στην Αραβική Εξέγερση και στην Ιρανική Επανάσταση.

Ειλικρινά, έμεινα εντυπωσιασμένος όχι μόνο από τον πλούτο των γεγονότων με τα οποία δένει την ιστορική του αφήγηση ο συγγραφέας, αλλά και με το βάθος και την έκταση των κοινωνικών στοιχείων με τα οποία αναστοχάζεται τα αίτιά τους

Έμεινα εντυπωσιασμένος όχι μόνο από τον πλούτο των γεγονότων με τα οποία δένει την ιστορική του αφήγηση ο συγγραφέας, αλλά και με το βάθος και την έκταση των κοινωνικών στοιχείων με τα οποία αναστοχάζεται τα αίτιά τους.

Υπάρχει και ένα πέμπτο στοιχείο που μας προτρέπει στην ανάγνωση αυτού του βιβλίου. Ο συγγραφέας Σωτήρης Ρούσσος, ως διεθνολόγος, καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και Θρησκείας στη Μέση Ανατολή, με πολλά βιβλία στο ενεργητικό του γι’ αυτά τα θέματα, συνδέει τα δυο μείζονος σημασίας γεγονότα με τις περιφερειακές εξελίξεις και με τις αλλαγές στο διεθνές σύστημα σχέσεων του αραβικού κόσμου με τη Δύση αλλά και τον Ανατολικό Κόσμο.

Το πώς δηλαδή οι εμφύλιες διαμάχες στη Μέση Ανατολή μετατράπηκαν σε περιφερειακές συγκρούσεις και από εκεί το πώς αυτές επηρέασαν τον ανταγωνισμό μεταξύ των Μεγάλων Δυνάμεων, δυο διαφορετικών εποχών μεταξύ τους, όπως οι παραμονές του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και αυτή του Ψυχρού Πολέμου. Δυο γεγονότα που διαμόρφωσαν την απαρχή της αραβο-ισραηλινής διαμάχης. Η μελέτη αυτή, αν και υιοθετεί μια μακροσκοπική προσέγγιση, δεν αγνοεί τη σημασία της καθημερινότητας στο να γεννά Επαναστάσεις και Εξεγέρσεις.
ν

Η Πολεμική Αεροπορία του Ισραήλ ισοπέδωσε κατοικίες και νοσοκομεία στη Λωρίδα της Γάζας με 770 νεκρούς. Πηγή: Aljazeera
ν

Το αξιόλογο αυτό βιβλίο ασχολείται επίσης με την Παλαιστινιακή Εξέγερση (1936-1939), τον ρόλο των Βρετανών, τον εβραϊκό αποικισμό που δημιούργησε κατάσταση ασφυξίας για τους Άραβες Παλαιστίνιους, καθώς και με την Ισλαμική Επανάσταση στο Ιράν.

Ο Σωτήρης Ρούσσος μας παρέδωσε ένα βιβλίο που θα ανοίξει την όρεξη στους αναγνώστες του να διαβάσουν και άλλα ανάλογα για να γνωρίσουν καλύτερα τον μουσουλμανικό κόσμο πέραν από τις φοβικές εν γένει κοινοτοπίες των «νέων» Γάλλων φιλοσόφων και των καθ’ ημάς εκφραστών τους. Φοβικές, όχι γιατί δεν υπάρχει ισλαμική απειλή κατά του δυτικού κόσμου, αλλά γιατί αυτός έχει άλλα εργαλεία από τα κηρύγματα μίσους για να την αντιμετωπίσει.

Μια ακόμη καλή δουλειά από τις εκδόσεις Gutenberg, αλλά θα διευκόλυνε αφάνταστα τον αναγνώστη αν στο τέλος υπήρχε ένα ευρετήριο γεγονότων και ονομάτων.
ν