Βαγγέλης Γεωργάκης: «Εάν ο άνθρωπος δεν χάσει την ψυχή του…»

BOOK CORNER  | Ενημ. 07/11/2023, 09:03

Συνέντευξη στον Λεωνίδα Καλούση

Μια συζήτηση με τον συγγραφέα Βαγγέλη Γεωργάκη, με αφορμή το μυθιστόρημά του «Χαμένη Εδέμ» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Oasis.

Ο συγγραφέας Βαγγέλης Γεωργάκης. Image: Supplied

v

«ΕΑΝ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ δεν χάσει την ψυχή του», υποστηρίζει ο Βαγγέλης Γεωργάκης, «θα είναι πάντα πιο μπροστά από την Τεχνητή Νοημοσύνη».

‒ Το βιβλίο σας «Χαμένη Εδέμ» έχει πολλά στοιχεία δυστοπίας. Είναι μια λογοτεχνική παράδοση που σας ενδιαφέρει ιδιαίτερα;

‒ Η δυστοπία είναι μια λέξη που μου αρέσει ως ηχόχρωμα, δεν μπορώ να πω ωστόσο ότι έχω εντρυφήσει σε λογοτεχνικά κείμενα αυτής της κατηγορίας, αν και με ενδιαφέρουν. Θα προτιμούσα να γράφω για το μεγαλείο της ανθρώπινης ψυχής και την ανωτερότητα του ανθρώπινου είδους∙ δεν βλέπω όμως κάτι τέτοιο γύρω μου να αποτελεί τον κανόνα, μα κάποιες φωτεινές εξαιρέσεις. Οι ήρωές μου, ακόμη και αν δείχνουν δυνατοί εξωτερικά, είναι άνθρωποι που παλεύουν, κυρίως με τον εαυτό τους και στο τέλος, με μεγάλες απώλειες συνήθως, καταφέρνουν να μην συντριβούν – ακόμα και να λυτρωθούν.

‒ Σας απασχολεί η ραγδαία ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης; Πιστεύετε ότι οι κίνδυνοι από την ανάπτυξή της είναι περισσότεροι από τις ευκαιρίες που προσφέρει;

‒ Με απασχολεί η ραγδαία ανάπτυξη της Αφύσικης Νοημοσύνης. Ο ναρκισσισμός του υπερεγώ, η διάχυση της παραπληροφόρησης, της κουταμάρας και του μίσους μέσω του διαδικτύου. Ότι οι άνθρωποι απομακρύνονται όλο και περισσότερο ο ένας από τον άλλο. Ότι σε μεγάλο βαθμό δεν νιώθουν, κινδυνεύοντας να χάσουν την ψυχή τους. Είναι ένας κόσμος τεχνητός, που στις διαφημίσεις του όλοι χαμογελάνε, αλλά λίγοι στην πραγματική ζωή, και από αυτούς τους λίγους ακόμα λιγότεροι χαμογελούν με την καρδιά τους. Ο καθένας από μας ας βοηθάει πρώτα τον διπλανό του, ας οδηγεί με ευγένεια στον δρόμο και μετά ας κατηγορεί με πύρινους λόγους στο facebook τους πάντες.

Από την άλλη μεριά, η Τεχνητή Νοημοσύνη είναι ένα εργαλείο που κρύβει για όλους ευκαιρίες. Η ιστορία βέβαια έχει δείξει ότι κάθε τέτοιο εργαλείο, οι ισχυροί το χρησιμοποιούν για να το στρέψουν κατά των αδυνάμων – αδυνάμων στη σκέψη, κυρίως.

‒ Φοβάστε πως η Artificial intelligence  (AI) θα αντικαταστήσει κάποια στιγμή τους συγγραφείς; Μήπως έχει ήδη αρχίσει να το κάνει;

‒ Η Τεχνητή Νοημοσύνη, αν και είναι το πιο θαυμαστό επίτευγμα της άυλης εποχής, δεν μπορεί να συγκριθεί με το θεϊκό μυστήριο της άυλης υπόσταση των ανθρώπων, την ψυχή τους δηλαδή. Δεν πρέπει να φοβόμαστε κάτι που ποτέ δεν έχει νιώσει πώς είναι να αγαπάς. Πώς είναι να απειλείσαι με αφανισμό, να αδικείσαι ή ακόμα και την άρρωστη χαρά της αυτοπροβολής. Να βλέπεις το εικονικό Εγώ του αποτυχημένου εαυτού σου να αποθεώνεται στα κοινωνικά δίκτυα. Όλα αυτά η Τεχνητή Νοημοσύνη όσα στοιχεία και να της βάλεις δεν μπορεί να τα νιώσει. Μπορεί να παίζει καλό σκάκι και να γράφει άριστα, αλλά δεν μπορείς να τη στήσεις στο εκτελεστικό απόσπασμα ή να της δημιουργήσεις χρέη.
ν

Η Τεχνητή Νοημοσύνη, αν και είναι το πιο θαυμαστό επίτευγμα της άυλης εποχής, δεν μπορεί να συγκριθεί με το θεϊκό μυστήριο της άυλης υπόσταση των ανθρώπων, την ψυχή τους δηλαδή.

ν
Τα βιβλία που θυμόμαστε είναι εκείνα που έκρυβαν πίσω από την ωραία γραφή τον πόνο, τα πάθη και την αγωνία του δημιουργού τους. Εδώ και δεκαετίες υπάρχουν μηχανές που παράγουν τυποποιημένα τρόφιμα με τις υψηλότερες προδιαγραφές. Τα περισσότερα από αυτά δεν μπορούν να φτάσουν τη γεύση του φαγητού που φτιάχνει στην κουζίνα της μία μέτρια νοικοκυρά.

Το να φοβόμαστε την Τεχνητή Νοημοσύνη είναι σαν να φοβόμαστε τον εαυτό μας. Εάν οι άνθρωποι δεν χάσουν την ψυχή τους –που για τους συγγραφείς είναι το περιβόλι της έμπνευσης και της δημιουργίας– πάντα θα είναι πιο μπροστά από την Τεχνητή Νοημοσύνη.

‒ Πιστεύετε πως η ανθρωπότητα έχει χάσει την Εδέμ της ή μήπως δεν την βρήκε ποτέ;

‒ Ο άνθρωπος συνεχώς βρίσκει την Εδέμ και πάντα τη χάνει. Είναι το ον στο σύμπαν που ο Θεός του φέρεται τόσο καλά και αυτό τόσο άσχημα στον Θεό. Ένας παίκτης ρουλέτας, που συνεχώς κερδίζει, μέχρι στο τέλος, ζητώντας όλο και περισσότερα, χάνει τα πάντα. Κάθε φορά ωστόσο του προσφέρονται δωρεάν νέες μάρκες για να παίξει πάλι. Και αυτή η ιστορία συνεχίζεται μέχρι να χρεοκοπήσει το καζίνο. Το πρόβλημα δεν είναι αν χάσαμε ή βρήκαμε την Εδέμ, αλλά αν στο τέλος θα έχουμε ουρανό ή και Θεό να μας ανέχεται.

‒ Έχετε γράψει επτά λογοτεχνικά βιβλία. Υπάρχει ένας κοινός πυρήνας, μια ενιαία οπτική σ’ αυτά;

‒ Είναι η ανθρώπινη συντριβή και το γοητευτικό παράδοξο. Οι χαραμάδες φωτός που δίνουν στο τέλος μια κάποια λύτρωση. Θα χαρακτήριζα τα βιβλία μου ετερόκλητα γλυκά σε έναν σκληρό κόσμο.

‒ Ορισμένοι λένε ότι ένα μεγάλο μυθιστόρημα χρειάζεται ένα μεγάλο θέμα. α) Το πιστεύετε; β) Ποιο θα λέγατε πως είναι το βαθύτερο θέμα του βιβλίου σας;

‒ Ένα μεγάλο μυθιστόρημα χρειάζεται μεγάλη γραφή. Το να βρεις ένα μεγάλο θέμα δεν είναι δύσκολο, ούτε απαιτεί κάποιο κόπο ή ταλέντο. Μεγάλο θέμα είναι η αγάπη, μεγάλο θέμα και το μίσος. Η μετανάστευση, η προδοσία, η κακοποίηση ζώων και ζωών, η οικονομική κρίση, η θρησκεία, η Επανάσταση του 1821, ο εμφύλιος, η δικτατορία, άπειρα μεγάλα θέματα που στο τέλος καταντούν βαρετά, επαναλαμβανόμενα και κοινότυπα.
ν

Το βαθύτερο θέμα του βιβλίου μου είναι η ρηχότητα των ανθρώπινων σχέσεων, που επιδεινώνεται με την, άπληστη συνήθως, χρήση της τεχνολογίας.

ν
Το βαθύτερο θέμα του βιβλίου μου είναι η ρηχότητα των ανθρώπινων σχέσεων, που επιδεινώνεται με την, άπληστη συνήθως, χρήση της τεχνολογίας. Για να βεβαιωθώ σ’ αυτό, ωστόσο, θα με βοηθήσουν και εμένα τον ίδιο οι αναγνώστες που θα διαβάσουν το βιβλίο, καθώς «όταν ο αναγνώστης δημιουργεί ο συγγραφέας σωπαίνει». Πιστεύω στη συν-δημιουργία συγγραφέα και αναγνώστη. Είμαι ένας εξερευνητής του λόγου και του εαυτού μου, που μπορεί να είναι ο εαυτός όλων μας. Είναι αλήθεια ότι μέχρι στιγμής, γράφοντας και διαβάζοντας τη Χαμένη Εδέμ, έχω νιώσει να κατεβαίνω το βαθύ πηγάδι της λογοτεχνίας, όπου δεν ξέρω τι με περιμένει στο τέλος του. Σταδιακά, στα βάθη του, έχω ανακαλύψει:

– φιλία
– ματαιοδοξία
– ένα πρόσωπο ηλεκτρονικό, τρομερό, τρομακτικό, να αναβοσβήνει στα τοιχώματα του πηγαδιού
– υποκρισία
– χαμένες προσδοκίες
– ένα μπουκάλι Grand Vin De Château Latour
– έρωτα
– προδοσία
– τον Όσκαρ Ουάιλντ να κάνει πρόποση αγέρωχος, φορώντας ένα τριμμένο σακάκι
– αγάπη
– ελευθερία
– λύτρωση
– ένα τέλος που είναι μια νέα αρχή, που κι αυτή οδηγεί, ατέρμονα, σε ένα νέο τέλος
ν

‒ Υπάρχει ένα βιβλίο (λογοτεχνικό ή μη) που σας έχει καθορίσει;

‒ Είναι το βιβλίο The Fountainhead της Άυν Ραντ (Κοντά στον ουρανό, μτφρ. Έρη Κανδρή, εκδ. Ωκεανίδα). Μιλάει για τον Χάουαρντ Ρόαρκ, έναν λαμπρό αρχιτέκτονα, ο οποίος αρνείται να ξεπουλήσει την τέχνη του και έτσι μένει στη σκιά του κατεστημένου. Δεν τον νοιάζει η αναγνώριση, να γίνει διάσημος ή να πλουτίσει. Τον ενδιαφέρει η δημιουργία καθεαυτή και η πραγματική αξία, πέρα από την κενοδοξία των ανθρώπων.

‒ Ένας συγγραφέας με τον οποίο αισθάνεστε εκλεκτική συγγένεια;

‒ Ο συγγραφέας με τον οποίο έχω εκλεκτική συγγένεια είναι εκείνος ο οποίος προχωρά ηττώμενος. Δημιουργεί, ενώ συντρίβεται καθημερινά από τα πάθη του και τους μηχανισμούς της περιρρέουσας δυστοπίας.

‒ Τι είναι αυτό που σας κινητοποιεί να γράφετε; Ποια η βαθύτερη στόχευση;

‒ Με κινητοποιεί η απόλαυση που αποκομίζω γράφοντας και το ότι η απόλαυση αυτή πολλές φορές μεταδίδεται και στον αναγνώστη. Ο λόγος είναι κάτι μαγικό, ένας κώδικας του σύμπαντος. Ως όντα έχουμε εξελιχθεί μέσω του λόγου. Αν εκλείψει ο λόγος, θα γυρίσουμε στην αγρία κατάσταση. Όταν συρρικνώνεται, όπως συμβαίνει σήμερα, έχουμε τραγωδίες και πισωγυρίσματα.

Η βαθύτερη στόχευσή μου με τη συγγραφή είναι να εξελίσσομαι και, κάποια μέρα, να διαπιστώσω ότι μέσω αυτής έχω βοηθήσει και άλλους ανθρώπους στη δική τους πορεία εξέλιξης.
ν

Δείτε επίσης:

Ανδρέας Νικολακόπουλος: «Έπαψα να πιστεύω πως η ανθρώπινη φύση είναι καλή» Λογοτεχνία εγκλήματος με ταλέντο στις πωλήσεις Βιβλίο: «Με τον Όμηρο στις μέρες του κορωνοϊού» ΒΙΒΛΙΟ: «Τέλος χρόνου» – Το πολιτικό μυθιστόρημα του Βασίλη Μούτσογλου “Δέκα πόντους μαύρο χιόνι” – Μια συγκινητική μυθιστορία του Πάνου Νιαβή “Αδίδακτα Κείμενα Αρχαίων Ελληνικών” για τη Β΄ και τη Γ΄ Λυκείου (εκδ. Ε. Ρώσση)