Ο αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος που πίστευε στην ύπαρξη εξωγήινων (vid)

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ  | Ενημ. 02/03/2024, 08:50

Posted by Youmagazine Staff

Οι αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι είχαν ποικίλες θεωρίες για τους εξωγήινους και την εξωγήινη ζωή. Μάλιστα, ο αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος και κοσμολόγος Αναξαγόρας πίστευε ότι στο φεγγάρι ζουν εξωγήινοι.

Ο φιλόσοφος Αναξαγόρας. Πίνακας του Jusepe de Ribera (1636). Πηγή: Wikimedia Commons

v

Ο ΑΝΑΞΑΓΟΡΑΣ (περ. 510 – 428 π.Χ.) υπήρξε από τους μεγαλύτερους προσωκρατικούς φιλοσόφους και κοσμολόγους της Ιωνίας. Το πλήρες όνομά του ήταν Αναξαγόρας Ηγησιβούλου και γεννήθηκε στις Κλαζομενές της Μικράς Ασίας. Πίστευε ότι όλα τα πράγματα αποτελούνται από μικροσκοπικά μόρια, τα οποία είναι αόρατα στο μάτι και μόνο το λογικό μπορεί να τα συλλάβει.

Δίδασκε ότι ο Ήλιος χαρίζει στη Σελήνη τη λαμπρότητά της, ότι η Γη είναι κοίλη και στα κοιλώματά της περιέχει νερό, μελέτησε τις σεληνιακές και τις ηλιακές εκλείψεις και υποστήριξε ότι η Σελήνη είναι από χώμα και ότι έχει πεδιάδες και φαράγγια.

Πίστευε επίσης ότι τα φαινόμενα πολλές φορές είναι παραπλανητικά και ότι οι αισθήσεις είναι περιορισμένες και δεν μας λένε πάντα την αλήθεια.

Η μεγάλη καινοτομία του Αναξαγόρα ήταν ο Νους. Με τον όρο Νους δεν εννοούσε τον ανθρώπινο εγκέφαλο, αλλά την ικανότητα του νοείν και του αντιλαμβάνεσθαι. Και όπως έλεγε: «Τα πάντα διεκόσμησεν Νους».

Να τι πίστευε, σύμφωνα με τον Σιμπλίκιο (εις Φυσικά 164, 24 και 156, 13): «Όλα τα πράγματα έχουν ένα μέρος από το καθετί και μόνο ο Νους είναι άπειρος και αυτοκυβέρνητος (αυτοκρατές) και δεν είναι αναμεμειγμένος με τίποτα, αλλά είναι μόνος και αυτοσύστατος. Γιατί αν δεν ήταν αυτοσύστατος, αλλά ανακατεμένος με κάτι άλλο, αυτό θα τον εμπόδιζε να ελέγχει όλα τα πράγματα και να μαθαίνει την αλήθεια τους. […] Όλα τα πράγματα (στο σύμπαν), αυτά που υπήρξαν, αυτά που υπάρχουν και αυτά που θα υπάρξουν, τα τακτοποίησε ο Νους, ακόμη και την περιστροφική κίνηση που εκτελούν σήμερα τα άστρα, ο Ήλιος και η Σελήνη, ο αέρας και ο αιθέρας…»
ν

Γκραβούρα του 1493 από τα Χρονικά της Νυρεμβέργης με τον Αναξαγόρα. Πηγή: Wikimedia Commons
ν

Ο Αναξαγόρας φιλοσοφούσε 40 χρόνια πριν από τον Σωκράτη και 80 χρόνια πριν από τον Πλάτωνα. Ανήκε στη γραμμή των Ιώνων φιλοσόφων, μα ζί με τον Θαλή, τον Αναξίμαδρο και τον Αναξιμένη από τη Μίλητο, και τον Ηράκλειτο από την Έφεσο. Οι Ίωνες φιλόσοφοι ήταν οι πρώτοι που διακήρυξαν ότι η πολλαπλότητα του κόσμου έχει προέλθει από μια και μόνο αρχέγονη ουσία, ως αποτέλεσμα φυσικών διεργασιών.

Ο Αναξαγόρας υποστήριξε ότι ο κόσμος αποτελείται από μικροσκοπικά στοιχειώδη σωματίδια, τα οποία ονόμαζε «σπόρους». Και ότι υπάρχουν τόσα είδη βασικής ύλης όσες και ιδιότητες στον κόσμο.
ν

Ο ελληνικός κόσμος την εποχή των προσωκρατικών φιλοσόφων της Ιωνίας. Οι Κλαζομενές, κοντά στην Χίο, ήταν η πατρίδα του Αναξαγόρα. (guids.lib.jjay.cuny.edu)

ν

Η θεωρία του Αναξαγόρα για το φεγγάρι και τους εξωγήινους

Σε αντίθεση με εμάς σήμερα, που πιστεύουμε ότι είμαστε τα μοναδικά νοήμονα όντα στο σύμπαν (λες και ερευνήσαμε τα 200 δισεκατομμύρια τρισεκατομμυρίων άστρα που υπάρχουν), ο Αναξαγόρας πίστευε ότι υπάρχει και αλλού ευφυής ζωή, λέγοντας ότι νοήμονα όντα κατοικούν τόσο στη Σελήνη, όσο και σε έναν άλλον πλανήτη, όμοιο με τη Γη.

Σύμφωνα με τον Σιμπλίκιο (εις Φυσικά 35, 3): «(Ο Αναξαγόρας πίστευε ότι και εκεί) σχηματίστηκαν άνθρωποι και τα άλλα έμψυχα ζώα. Και ότι αυτοί οι άνθρωποι έχουν πόλεις κατοικημένες και χωράφια καλλιεργημένα, όπως ακριβώς εμείς, και ότι έχουν κι αυτοί ήλιο και φεγγάρι κτλ., όπως ακριβώς εμείς∙ και ότι η γη παράγει γι’ αυτούς κάθε λογής γεννήματα, από τα οποία μαζεύουν τα καλύτερα στα σπίτια τους και τα χρησιμοποιούν. Αυτά εννοούσα μιλώντας για τη διαδικασία του αποχωρισμού, ότι δηλαδή αυτή η διαδικασία δεν έγινε μόνο σ’ εμάς, αλλά και αλλού».

Και πιο κάτω, ο Σιμπλίκιος, ο νεοπλατωνικός φιλόσοφος, γράφει (εις Φυσικά 157, 9): «Το ότι (ο Αναξαγόρας) υπαινίσσεται έναν άλλο κόσμο πλάι στον δικό μας φαίνεται από τη φράση “όπως ακριβώς εμείς”, που τη χρησιμοποιεί επανειλημμένα. Και το ότι δεν θεωρεί αυτόν τον άλλο κόσμο έναν αισθητό κόσμο που προηγήθηκε χρονικά από τον δικό μας φαίνεται από τα λόγια “από τα οποία μαζεύουν τα καλύτερα στα σπίτια τους και τα χρησιμοποιούν”. Γιατί δεν είπε “χρησιμοποιούσαν” αλλά “χρησιμοποιούν”. Ούτε και εννοεί ότι κατοικούν σήμερα σε άλλες περιοχές του ίδιου κόσμου με τον δικό μας. Γιατί δεν είπε “έχουν τον ήλιο και το φεγγάρι που έχουμε και εμείς”, αλλά “έχουν και αυτοί ήλιο και φεγγάρι, όπως ακριβώς εμείς” ‒ σαν να μιλούσε δηλαδή για έναν διαφορετικό ήλιο και ένα διαφορετικό φεγγάρι, Αλλά όλα αυτά, είτε έτσι είναι είτε αλλιώς, παραμένουν προς συζήτηση».
ν

Ο Αναξαγόρας στην τοιχογραφία που υπάρχει στη στοά του Εθνικού Πανεπιστημίου Αθηνών. Πηγή: Wikimedia Commons

ν

Η εξορία

Σήμερα, όταν μιλά κανείς για την ύπαρξη ευφυούς εξωγήινης ζωής θεωρείται τρελός και αποκηρύσσεται. Το ίδιο συνέβαινε και στην αρχαιότητα. Το κατεστημένο της εποχής εκείνης, δηλαδή η κυρίαρχη θρησκεία, επιστήμη και ιδεολογία, δεν ανέχονταν τέτοιους νεωτερισμούς. Ο Αναξαγόρας κατηγορήθηκε για ασέβεια και για να μην τον σκοτώσουν, αναγκάστηκε να αυτοεξοριστεί.

Αν και στη δίκη που έγινε, ο στενός του φίλος, ο περίφημος Αθηναίος πολιτικός και στρατηγός Περικλής, τον υπερασπίστηκε με σθένος, η κατάθεσή του δεν ήταν αρκετή για να τον σώσει. Έτσι, τον βοήθησε να δραπετεύσει και τον έβγαλε νύχτα έξω από τα τείχη της Αθήνας. Αλλιώς ο Αναξαγόρας θα είχε την ίδια τύχη που είχε αργότερα ο Σωκράτης.

Αρχαίες ελληνικές θεωρίες για την ύπαρξη άλλων κόσμων

Ο Αναξαγόρας δεν ήταν ο μόνος αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος που προσπάθησε να κατανοήσει την προέλευση του σύμπαντος και της ζωής, παρά τις κυρίαρχες θρησκευτικές απόψεις της εποχής.

Τόσο ο Πυθαγόρας, όσο και ο Ηράκλειτος πίστευαν στην ύπαρξη άλλων κόσμων. Επίσης ο Δημόκριτος, ο ατομικός φιλόσοφος από τα Άβδηρα που έζησε μεταξύ 460 π.Χ. και 370 π.Χ., πρότεινε ότι το σύμπαν περιέχει έναν άπειρο αριθμό κόσμων. Ωστόσο, αργότερα, επικράτησε η άποψη ότι η Γη ήταν ο μόνος πλανήτης με νοήμονα όντα και ότι το σύμπαν ήταν πολύ μικρότερο από ό,τι είχε οραματιστεί ο Δημόκριτος.

Η ατομική θεωρία του Δημόκριτου επανήλθε στο προσκήνιο από τον Επίκουρο, που ακολούθησε τα βήματά του. Ο Επίκουρος, ο οποίος γεννήθηκε στη Σάμο το 341 π.Χ., έγραψε μια επιστολή στον ιστορικό Ηρόδοτο, στην οποία εξέφραζε την πεποίθησή του ότι «υπάρχει ένας απεριόριστος αριθμός κόσμων, από τους οποίους άλλοι είναι όμοιοι με τον δικό μας και άλλοι ανόμοιοι».
ν

Ο Αναξαγόρας
ν

ν

Δείτε επίσης:

Ο Ομηρικός πόλεμος των άστρων Η διάσωση και η προστασία των αρχαίων θεάτρων Ορχομενός: Το Πάρκο βάζει ξανά την πόλη στον χάρτη Κάποτε τα ελληνικά κρασιά κυριαρχούσαν στην Ευρώπη Το περίφημο «ελληνικό πόδι» και η ιατρική του εξήγηση Αγγελικής ομορφιάς μαρμάρινη κεφαλή παιδιού από τις στάχτες της Σμύρνης