Υποβρύχια πλάνα δείχνουν τα ερείπια της «πόλης της αμαρτίας», ενός άλλοτε ακμάζοντος θέρετρου που συγκέντρωνε την υψηλή κοινωνία της Ρώμης.
Τα αγάλματα στέκουν ακόμη όρθια, σιωπηλοί φρουροί της βυθισμένης πολιτείας. Image: Franco Banfi / Biosphoto / AFP
v
ΟΙ ΒΑΪΕΣ ήταν ρωμαϊκή πόλη που βρισκόταν στη βορειοδυτική ακτή του κόλπου της Νάπολης. Ο τόπος ήταν ευνοημένος με θειούχες πηγές και ιαματικά λουτρά. Έτσι, πολλοί Ρωμαίοι φρόντισαν να χτίσουν στην περιοχή αυτή τις βίλες τους. Ο πιο γνωστός από αυτούς ήταν ο Ιούλιος Καίσαρας.
Οι Βαΐες ήταν το λιμάνι της αρχαίας Κύμης, αποικίας των Χαλκιδέων. Πολύ γρήγορα όμως, λόγω του κλίματος και της εξαιρετικής φυσικής ομορφιάς του, το μέρος εξελίχθηκε σε αυτό που θα ονομάζαμε εμείς σήμερα καλοκαιρινό θέρετρο ‒ το πιο φημισμένο και «ιν» θέρετρο της ρωμαϊκής αρχαιότητας, όπου τους καλοκαιρινούς κυρίως μήνες μαζευόταν η καλή κοινωνία της Ρώμης, πολιτικοί, τραπεζίτες, επιχειρηματίες αλλά και νεολαία που αναζητούσε περιπέτειες έξω από τα γνωστά στέκια της Ρώμης.
Ο Βεζούβιος και η υπόλοιπη τοπική ηφαιστειακή δραστηριότητα και οι σεισμικές δονήσεις έστειλαν τελικά την πόλη στο βυθό της θάλασσας. Ουσιαστικά ολόκληρη η περιοχή που περιβάλλει τον Κόλπο της Νάπολης, με τις Βαΐες, τους Ποτίολους, τη Νάπολη και την Πομπηία νοτιότερα, είναι η καλντέρα ενός υπερηφαίστειου που θα εκραγεί κάποια στιγμή στο μέλλον. Ολόκληρη η περιοχή ονομάζεται Campi Flegrei, δηλαδή Φλεγόμενα Πεδία.
Οι Βαΐες, το πολυτελές ρωμαϊκό θέρετρο βρίσκεται σήμερα στο βυθό της θάλασσας. ν
Δύτες της ενάλιας αρχαιολογίας ανακάλυψαν ένα εκπληκτικό μαρμάρινο δάπεδο περίπου 6,5 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας. Image: Supplied ν
Οι Βαΐες πήραν το όνομά τους από τον τιμονιέρη του πλοίου του Οδυσσέα, που ονομαζόταν Βαΐος, όπως αναφέρει ο Όμηρος, και υποτίθεται ότι θάφτηκε εκεί κοντά. Πριν πάρει το όνομα Βαΐες, ο οικισμός το 178 π.Χ. ήταν γνωστό με το όνομα Aquae Cumanae, Ύδατα της Κύμης.
Η υποβρύχια αρχαιολογία έφερε στο φως ένα τεράστιο μωσαϊκό δάπεδο, από πολύχρωμες μαρμάρινες ψηφίδες, μέρος σίγουρα κάποιου ανακτόρου. Όπως αναφέρει το Αρχαιολογικό Πάρκο των Φλεγόμενων Πεδίων, το υλικό και τα σχέδια παραπέμπουν στον τρίτο αιώνα της χρονολογίας μας. ν
Το πολυτελές δάπεδο δείχνει πλούτο γι’ αυτό οι αρχαιολόγοι αποκάλεσαν το μέρος «Λας Βέγκας» της αρχαιότητας. Image: Supplied ν.
Πριν από 2.000 και περισσότερα χρόνια, οι Βαΐες ήταν το θέρετρο απόδρασης για χιλιάδες πλούσιους Ρωμαίους που αναζητούσαν ένα απομονωμένο και ιδιωτικό καταφύγιο.
Στο μέρος αυτό περιπλανήθηκαν ο Ιούλιος Καίσαρας, η Κλεοπάτρα, ο Κικέρων και ο αυτοκράτορας Αδριανός. Ιδιαίτερα για την Κλεοπάτρα λέγεται ότι δραπέτευσε με το σκάφος της από τις Βαΐες μετά τη δολοφονία του Ιούλιου Καίσαρα το 44 π.Χ. για να συναντήσει τον Αντώνιο.
Οι Βαΐες ήταν το μέρος όπου η αυτοκράτειρα Ιουλία Αγριππίνα, κόρη του Γερμανικού, συντούσε τους εραστές της. Στις Βαΐες σχεδίασε τη δολοφονία του συζύγου της, του Κλαύδιου, με σκοπό να γίνει ο γιος της, ο Νέρωνας, αυτοκράτορας της Ρώμης, ν
Άγαλμα του Διόνυσου με στέμμα από κισσό. Image: Franco Banfi / Biosphoto / AFP ν
Οι αρχαίες παραστάσεις διατηρούνται σε πολύ καλή κατάσταση. Image: Supplied ν.
Η αρχαία πόλη είναι ένα υποβρύχιο μουσείο. Image: Franco Banfi / Biosphoto / AFP ν
Στις Βαΐες οι δρόμοι ήταν περιτριγυρισμένοι από βίλες που χτίστηκαν από εκατομμυριούχους και διασημότητες, που επιζητούσαν αναζωογόνηση στις θειούχες ιαματικές πηγές.
Ο ελαφρύς χαρακτήρας της πόλης φαίνεται από πολλά από τα γλυπτά συμπλέγματα και τα αγάλματα της εποχής έχουν άσεμνες στάσεις, κάτι που υποδηλώνει την ηδυπαθή πλευρά της.
Ο διάσημος στωικός φιλόσοφος της εποχής, Λεύκιος Ανναίος Σενέκας, ήταν ανένδοτος στο ότι αυτή η «αμαρτωλή πόλης έπρεπε να αποφευχθεί πάση θυσία για τα εκλυτα ήθη της. ν
Ψηφιδωτό του τρίτου αιώνα μ.Χ., με θαλάσσιο θέμα, φτιαγμένο με ασπρόμαυρα πλακάκια (tessellatum) που απεικονίζει βυθό με δελφίνια, αχινούς, σμέρνες και άλλα ψάρια. Image: Supplied ν
Και άλλοι Ρωμαίοι συγγραφείς κάνουν αναφορές στις Βαΐες καθώς τις θεωρούσαν ένα από τα πιο «επικίνδυνα» μέρη, γεμάτο πειρασμούς ακόμη και για όσους είχαν αυστηρές ηθικές αρχές. Γεγονός είναι ότι το θέρετρο αυτό συγκέντρωνε πολλούς ανθρώπους με οικονομική άνεση που ήθελαν να επιδείξουν τον πλούτο τους και να εντυπωσιάσουν με αυτό που σήμερα λέμε «λάιφ στάιλ».
Όπως συμβαίνει σε πολλά σύγχρονα τουριστικά θέρετρα, οι Βαΐες έγιναν συνώνυμο της ακολασίας, της ηδονοθηρίας και της ασυδοσίας.
Φυσικά, ήταν εποχή παρακμής, παρ’ όλο που τότε δεν μπορούσε να κάνει τουρισμό ο καθένας, όπως γίνεται σήμερα, αλλά μόνο οι πολύ πλούσιοι. Με την πτώση της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, η πόλη δέχτηκε επιδρομές από βαρβαρικές φυλές, ακόμη κι από σταυροφόρους,
Αλλά εδώ δεν είχαμε μια αιφνίδια καταστροφή όπως στην Πομπηία. Η φθορά ήταν σταδιακή. Οι σεισμικές δονήσεις εξαιτίας της ηφαιστειακής δραστηριότητας άρχισαν να βυθίζουν την πόλη, μέχρι που έγινε ένα είδος μεταγενέστερης Ατλαντίδας. Η σεισμική και υδροθερμική δραστηριότητα την έκαναν να βυθιστεί στον υγρό τάφο που βρίσκεται σήμερα.
Το 2002 η τοποθεσία ανακηρύχτηκε Θαλάσσια Προστατευόμενη Περιοχή που σημαίνει ότι οι αδειοδοτημένοι δύτες μπορούν να εξερευνήσουν το υποθαλάσσιο νεκροταφείο. ν