Παλιά, η ορκωμοσία του νέου προέδρου των ΗΠΑ γινόταν σε διαφορετική ημέρα και μήνα απ’ ό,τι σήμερα. Δείτε πότε άλλαξε και γιατί.
Η τελετή της ορκωμοσίας πραγματοποιείται στο κτίριο του Καπιτωλίου στην Ουάσιγκτον, DC. Image: Supplied
v
ΠΑΡ’ ΟΛΟ που οι εκλογές στις ΗΠΑ γίνονται το Νοέμβριο, ο νεοεκλεγείς πρόεδρος και οι άλλοι πολιτικοί δεν αναλαμβάνουν αμέσως καθήκοντα. Για να γίνει αυτό, πρέπει πρώτα να ορκιστούν. Κατά την ορκωμοσία, μια τελετή που έχει τις ρίζες της στην αρχαία Ρώμη, ο πολιτικός ορκίζεται να εκτελεί πιστά τα καθήκοντά του. Τέτοιες τελετές διεξάγονται σε εθνικό, πολιτειακό και τοπικό επίπεδο, αλλά η πιο διάσημη τελετή, με διαφορά, είναι αυτή της ορκωμοσίας του Προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής.
Γιατί όμως ο κάθε τετραετία εκλεγμένος πρόεδρος πρέπει να ορκίζεται στις 20 Ιανουαρίου, πολύ καιρό αφότου τον ψήφισε ο αμερικανικός λαός; Παρακάτω παρουσιάζουμε την ιστορία αυτής της σημαντικής ημέρας.
Γιατί οι εκλογές γίνονται Νοέμβριο
Οι εθνικές εκλογές γίνονται την πρώτη Τρίτη του Νοεμβρίου, κάθε τέσσερα χρόνια, χωρίς καμία παρέκκλιση. Το 1845, το Κογκρέσο επέλεξε αυτή την ημέρα της εβδομάδας επειδή εξυπηρετούσε καλύτερα τόσο τους εκκλησιαζόμενους όσο και τους αγρότες. Ο θερισμός και η συγκομιδή είχαν τελειώσει και τον Νοέμβριο ο χειμώνας δεν έχει φτάσει σε πλήρη ισχύ. Έτσι ο Νοέμβριος θεωρήθηκε η καλύτερη επιλογή.
Η ημέρα της ορκωμοσίας έπεφτε Μάρτιο
Οι Αμερικανοί πρόεδροι ορκίζονταν αρχικά στις 4 Μαρτίου από ανάγκη. Στα 1700 και 1800 δεν υπήρχαν οι τεχνολογίες που εμφανίστηκαν αργότερα. Ο κόσμος έπρεπε να μετρήσει κάθε ψήφο με το χέρι, ενώ οι επικοινωνίες μεταξύ των πόλεων και των πολιτειών γίνονταν με άλογα. Δεν υπήρχε τηλέγραφος, τηλέφωνα, ούτε φυσικά Διαδίκτυο. Έπαιρνε, λοιπόν, πολύ χρόνο να μετρηθούν οι ψήφοι και να βγουν τα συγκεντρωτικά αποτελέσματα.
Για το λόγο αυτό, ο εκάστοτε πρόεδρος ορκιζόταν στις 4 Μαρτίου, δηλαδή 4 μήνες και τέσσερις μέρες μετά τις εκλογές. Μάλιστα, η μέρα της ορκωμοσίας θεσπίστηκε πρώτη και μετά η μέρα των εκλογών. Όταν το Κογκρέσο εκείνης της εποχής συνήλθε σύμφωνα με τα άρθρα της Συνομοσπονδίας στις 12 Σεπτεμβρίου 1788, το σώμα όρισε την πρώτη Τετάρτη του Μαρτίου ως Ημέρα της Ορκωμοσίας, η οποία, το 1789, όταν ορκίστηκε ο Τζορτζ Ουάσιγκτον, ήταν η 4η Μαρτίου.
Ωστόσο, λόγω του χειμώνα, ο Τζορτζ Ουάσιγκτον, ο πρώτος πρόεδρος των ΗΠΑ, ορκίστηκε στις 30 Απριλίου 1789. Λίγα χρόνια αργότερα, το 1792, το Κογκρέσο ψήφισε νομοθεσία που καθιέρωσε ως ημέρα ορκωμοσίας την 4η Μαρτίου. Η ημερομηνία αυτή κωδικοποιήθηκε επίσημα με την επικύρωση της 12ης Τροπολογίας στις 15 Ιουνίου 1804.
Πώς καθιερώθηκε η 20η Ιανουαρίου
Η αλλαγή έγινε κατά τον 20ο αιώνα, όταν πια οι επικοινωνίες και τα ταξίδια γίνονταν με μεγάλη ταχύτητα. Το 1933, το Κογκρέσο επικύρωσε την 20η Τροπολογία, η οποία μετέφερε την Ημέρα της Ορκωμοσίας από τον Μάρτιο στις 20 Ιανουαρίου.
Η μοναδική εξαίρεση σε αυτόν τον κανόνα είναι όταν η 20η Ιανουαρίου πέφτει Κυριακή. Σε αυτή την περίπτωση, η ορκωμοσία γίνεται Δευτέρα 21 Ιανουαρίου. Αυτό συνέβη το 1957, το 1985 και το 2013 με τις ορκωμοσίες του Ντουάιτ Αϊζενχάουερ, του Ρόναλντ Ρίγκαν και του Μπαράκ Ομπάμα. Και οι τρεις πρόεδροι ορκίστηκαν στον Λευκό Οίκο την Κυριακή, η δημόσια τελετή όμως έλαβε χώρα τη Δευτέρα 21 Ιανουαρίου. ν
Ο Φραγκλίνος Ρούσβελτ, το 1937, ήταν ο πρώτος πρόεδρος που ορκίστηκε στις 20 Ιανουαρίου, κατά τη δεύτερη θητεία του στον Λευκό Οίκο. Image: Wikimedia Commons ν
Παραμένει ωστόσο ασαφές γιατί επελέγη η 20η Ιανουαρίου. Βέβαια, ανάμεσα στις εκλογές και στην ορκωμοσία της νέας κυβέρνησης χρειάζεται κάποιο χρονικό διάστημα προκειμένου ο νέος πρόεδρος να επιλέξει τους υπουργούς και τους ανώτερους κρατικούς αξιωματούχους, αλλά και να γίνει αποδεκτή η εκλογή του από το σύνολο των ψηφοφόρων, ώστε να υπάρξει ειρηνική μεταβίβαση της εξουσίας.
Ένας λόγος για τη μετάθεση της ορκωμοσίας στις 20 Ιανουαρίου είναι η Μεγάλη Ύφεση που ξεκίνησε στις 24 Οκτωβρίου του 1929 με το κραχ του Χρηματιστηρίου.
Στις εκλογές του 1932, οι Αμερικανοί ψήφισαν ως πρόεδρο τον Φραγκλίνο Ντελάνο Ρούσβελτ, αλλά έπρεπε να περιμένουν έως τον Μάρτιο του 1933 για να αρχίσουν να εφαρμόζονται τα μέτρα ανακούφισης που είχε εξαγγείλει ο νέος πρόεδρος. Μέχρι τότε, συνέχισε να κυβερνά ο Χέρμπερτ Χούβερ και να πεθαίνουν οι άνθρωποι από την πείνα.
Το 1937, ο Φραγκλίνος Ρούσβελτ ήταν ο πρώτος πρόεδρος που ορκίστηκε στις 20 Ιανουαρίου, κατά τη δεύτερη θητεία του στον Λευκό Οίκο.
Αλλά υπάρχει κι ένας άλλος λόγος για την επιλογή της συγκεκριμένης ημερομηνίας. Στις 20 Ιανουαρίου ο Ήλιος μπαίνει στο ζώδιο του Υδροχόου και κάθεται εκεί έως τις 18 Φεβρουαρίου. Και αστρολογικά, οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι Υδροχόος με ωροσκόπο Διδύμους. Η δε πρωτεύουσα Ουάσιγκτον είναι Καρκίνος με ωροσκόπο Τοξότη.
Ωστόσο, όπως όλα δείχνουν, η φετινή ορκωμοσία του Ντόναλντ Τραμπ θα γίνει τη Δευτέρα 20 Ιανουαρίου «κεκλεισμένων των θυρών» λόγω… ψύχους. Το πιθανότερο είναι να προτιμήθηκε αυτή η λύση, επειδή υπήρξαν απειλές κατά της ζωής του Τραμπ και μια δολοφονική απόπειρα την Ημέρα της Ορκωμοσίας θα σημάδευε ανεξίτηλα το αμερικανικό έθνος.