Κατάρες και αντικατάρες πριν από 2.400 χρόνια
ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ
Posted by Youmagazine Staff
Κατάρες και αντικατάρες. Τι αναφέρουν οι πινακίδες από μόλυβδο που βρέθηκαν σε τάφο της αρχαίας Αθήνας.
Γραμμένη στα αρχαία ελληνικά, αυτή η κατάρα είχε σαν στόχο τον Δημήτριο και την Φαναγόρα, που ήταν σύζυγοι και διατηρούσαν ταβέρνα στην Αθήνα πριν από 2.400 χρόνια. Πηγή: Supplied
v
ΟΙ ΠΙΝΑΚΙΔΕΣ είναι πέντε τον αριθμό και οι τέσσερις από αυτές έχουν πάνω τους χαραγμένες κατάρες εναντίον ενός ζευγαριού. Πρόκειται για επικλήσεις προς τους θεούς του Κάτω Κόσμου από τους οποίους ζητούν να δείξουν την οργή τους και να τιμωρήσουν το ζευγάρι. Η πέμπτη από τις πινακίδες είναι κενή, προφανώς επειδή η αρά απαγγέλθηκε προφορικά πάνω από την πινακίδα.
Οι μολύβδινες πινακίδες βρέθηκαν τρυπημένες με ένα σιδερένιο καρφί. Είχαν διπλωθεί, όπως τα διπλώματα στον αρχαίο κόσμο, και θάφτηκαν στον τάφο με την ελπίδα ότι έτσι θα προσεγγίσουν πιο εύκολα τους «χθόνιους», δηλαδή τους θεούς του Κάτω Κόσμου, όπως ήταν ο Πλούτωνας και η Περσεφόνη.
«Ο τρόπος με τον οποίο λειτουργούσαν οι κατάδεσμοι αυτού του είδους ήταν να τοποθετούνται σε έναν υπόγειο θάλαμο», λέει η Jessica Lamont του Πανεπιστημίου John Hopkins. «Πιστεύεται ότι αυτοί οι υπόγειοι θάλαμοι συνδέονταν με έναν αγωγό, μέσω του οποίου οι κατάρες, οι αφορισμοί και τ’ αναθέματα μπορούσαν να φτάσουν στον Κάτω Κόσμο».
Τα θύματα ονομάζονταν Δημήτριος και Φαναγόρα (από το Φάος + αγείρω = συλλέγω φως), ήταν σύζυγοι και διατηρούσαν μαζί με άλλους μια ταβέρνα στην ευρύτερη περιοχή της αρχαίας Αθήνας και συγκεκριμένα ΒΑ του Πειραιά. Και είναι πιθανό οι κατάρες να προέρχονταν από ανταγωνιστές ιδιοκτήτες ταβέρνας στην περιοχή.
«Ρίξτε το μίσος σας πάνω στην Φαναγόρα και τον Δημήτριο, στην ταβέρνα τους, στις περιουσίες τους και σε όλα τα υπάρχοντά τους» λέει μια από τις κατάρες.
«Θα δέσω τους εχθρούς μου, Δημήτριο και Φαναγόρα, στο αίμα και τις στάχτες, μαζί με όλους τους νεκρούς…» αναφέρει μια άλλη.
v
Η πινακίδα που περιέχει τα ονόματα του Δημητρίου και της Φαναγόρας. Πηγή: Supplied
v
Ο τάφος όπου βρέθηκαν οι πέντε πινακίδες ανασκάφηκε το 2003 από τους αρχαιολόγους της Ελληνικής Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων. Ο τάφος βρίσκεται, όπως είπαμε, βορειοανατολικά του Πειραιά και πιστεύεται ότι περιέχει τις στάχτες μιας νεαρής γυναίκας. Δεν είναι βέβαιο αν η νεκρή είχε κάποια σχέση με τις κατάρες που βρέθηκαν, γιατί όποιος ήταν υπεύθυνος για τη σύνταξή τους ενδέχεται να τον είχε απλώς χρησιμοποιήσει για να θάψει τις πινακίδες και να τις στείλει στον Κάτω Κόσμο.
Δεν γνωρίζουμε επίσης τι απέγιναν οι ιδιοκτήτες της ταβέρνας που δέχτηκαν τις κατάρες. Τις πινακίδες μπορεί κάποιος να τις δει στο Μουσείο Πειραιά.
Οι αντικατάρες
Οι κατάρες και η μαγεία ήταν πολύ διαδεδομένες στον αρχαίο κόσμο, όπως μπορούμε να συμπεράνουμε από το πλήθος των πινακίδων με αποτροπαϊκές επικλήσεις και κατάρες. Υπήρχαν όμως και οι αντικατάρες. Μια πολύ ισχυρή προστατευτική επίκληση ήταν η εξής:
Άσκιε-κατάσκιε-λιξ-τετράξ-δαμναμενεύς-αίσιον
Αυτές οι μυστικές λέξεις, που σημαίνουν «Σκοτάδια, Φως, Γη, Ήλιος και Αλήθεια» ήταν, όπως λέει ο Ησύχιος, χαραγμένες πάνω στη ζώνη της Αρτέμιδος της Εφέσου. Ο Πλούταρχος αναφέρει ότι οι ιερείς συνήθιζαν να επαναλαμβάνουν σαν ξόρκι αυτά τα λόγια πάνω σε άτομα που ήταν κατειλημμένα από δαιμόνια.
