Κακή τύχη: η απλή αλήθεια για τον καρκίνο
ΠΡΩΤΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ
Από την Ελευθερία Καλλέρη
Ο καρκίνος είναι συχνά θέμα τύχης, λένε οι επιστήμονες, και δεν οφείλεται στο οικογενειακό ιστορικό, στο περιβάλλον ή σε άλλες αιτίες.
Για τον καρκίνο φταίει η κακή τύχη και όχι τα γονίδια, λένε οι επιστήμονες. Πηγή: News media
ν
ΞΕΧΑΣΤΕ την κληρονομικότητα, τους περιβαλλοντικούς παράγοντες, την έλλειψη άσκησης ή την κακή διατροφή. Η αιτία του καρκίνου είναι πιο απλή – και λίγο πιο τρομακτική. Ο καρκίνος συχνά προκαλείται από την «κακοτυχία» τυχαίων μεταλλάξεων που προκύπτουν όταν τα κύτταρα διαιρούνται, λένε Αμερικανοί ερευνητές.
Η σχετική έρευνα, που δημοσιεύεται σήμερα 2 Ιανουαρίου στο περιοδικό Science, έγινε από ερευνητές του Πανεπιστημίου Johns Hopkins και βασίζεται σε ένα στατιστικό μοντέλο που περιλαμβάνει πολλούς τύπους καρκίνου σε μια σειρά ανθρώπινων ιστών.
Από τη μελέτη εξαιρείται ο καρκίνος του μαστού, που είναι η πιο κοινή μορφή καρκίνου στις γυναίκες, και ο καρκίνος του προστάτη, που είναι ο δεύτερος πιο συχνός καρκίνος στους άνδρες μετά τον καρκίνο του δέρματος.
Από τα είδη καρκίνου που εξέτασαν οι επιστήμονες, τα δύο τρίτα οφείλονται σε τυχαίες μεταλλάξεις των γονιδίων που ενθαρρύνουν τους όγκους να αναπτυχθούν, ενώ το υπόλοιπο ένα τρίτο οφείλεται σε περιβαλλοντικούς παράγοντες και στην κληρονομικότητα.
«Αυτή η μελέτη δεν αποκλείει την πιθανότητα πρόκλησης καρκίνου από το κάπνισμα ή από άλλες αιτίες που οφείλονται στον μη υγιεινό τρόπο ζωής», δήλωσε ο συγγραφέας της μελέτης Bert Vogelstein, καθηγητής ογκολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Johns Hopkins.
«Ωστόσο, για πρώτη φορά αποδεικνύεται ότι πολλές μορφές καρκίνου οφείλονται σε μεγάλο βαθμό στην κακή τύχη, δηλαδή στην τυχαία μετάλλαξη ενός γονιδίου που οδηγεί στην εμφάνιση καρκινικών όγκων, ανεξάρτητα από τον τρόπο ζωής, το οικογενειακό ιστορικό ή τους περιβαλλοντικούς παράγοντες».
Ο Bert Vogelstein πρόσθεσε ότι οι άνθρωποι που δεν παθαίνουν καρκίνο, παρά το γεγονός ότι είναι καπνιστές για μεγάλο χρονικό διάστημα, δεν σημαίνει ότι έχουν “καλά γονίδια”. «Η αλήθεια είναι ότι οι περισσότεροι από αυτούς έχουν απλά καλή τύχη», πρόσθεσε ο καθηγητής. Το ίδιο ισχύει και για όσους εκτίθενται χωρίς μέτρο στον ήλιο.
ν
Ο καρκίνος συχνά οφείλεται στην τυχαία διαίρεση των βλαστοκυττάρων, λένε οι ερευνητές του Johns Hopkins. Πηγή: News media
v
v
Βλαστοκύτταρα και καρκίνος
Η ομάδα των ερευνητών, θέλοντας να δει τον καρκίνο κάτω από ένα νέο φως, αναζήτησε στην επιστημονική βιβλιογραφία πληροφορίες σχετικά με τον τρόπο που τα βλαστικά κύτταρα διαιρούνται κατά τη διάρκεια της ζωής ενός μέσου ατόμου.
Τα βλαστοκύτταρα είναι κύτταρα που αναπαράγονται διαρκώς και έχουν την ικανότητα να μετατραπούν (να διαφοροποιηθούν) σε οποιοδήποτε άλλο είδος κυττάρου στο σώμα ενός οργανισμού (π.χ. σε μυϊκό, ερειστικό, νευρικό κύτταρο κτλ.).
Αυτή η διαδικασία της αυτο-ανανέωσης εμφανίζεται φυσικά στο σώμα και βοηθά στην αναπλήρωση των κυττάρων που πεθαίνουν σε ένα συγκεκριμένο όργανο.
Όμως κάποιες φορές στη διαίρεση των βλαστοκυττάρων συμβαίνει ένα σφάλμα. Ο φυσικός μηχανισμός προάγει τις ασύμμετρες κυτταρικές διαιρέσεις. Όταν όμως τα βλαστοκύτταρα αρχίσουν να διαιρούνται συμμετρικά, αυτό ευνοεί την εμφάνιση του καρκίνου.
Έχει παρατηρηθεί πως η ικανότητα για συμμετρική διαίρεση των βλαστικών κυττάρων αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση για τον κακοήθη μετασχηματισμό τους, και πως ο καρκίνος μπορεί να αντικατοπτρίζει, τουλάχιστον εν μέρει, την ικανότητα υιοθέτησης συμμετρικού τρόπου διαίρεσης.
Αυτό οφείλεται λίγο-πολύ στην τύχη. Τα βλαστοκύτταρα αρχίζουν να διαιρούνται με ένα λανθασμένο τρόπο που είναι γνωστός ως μετάλλαξη. Η μελέτη των ερευνητών του Johns Hopkins αποτελεί την πρώτη απόπειρα για να εξηγηθεί πώς προκύπτουν πολλοί καρκίνοι από αυτή τη διαδικασία, σε σύγκριση με το οικογενειακό ιστορικό ή περιβαλλοντικούς παράγοντες.
Η μελέτη αποτελεί την πρώτη απόπειρα σύγκρισης των καρκίνων που δημιουργούνται εκ τύχης αυτή με αυτούς που προκύπτουν από το οικογενειακό ιστορικό ή τους περιβαλλοντικούς παράγοντες. Η μελέτη έδειξε πως 22 τύποι καρκίνου από τους συνολικά 31 που μελετήθηκαν οφείλονται σε τυχαίες μεταλλάξεις των κυττάρων.
«Οι υπόλοιποι 9 τύποι καρκίνου προέρχονται από αίτια που δεν μπορούν να αποδοθούν στον όρο “κακή τύχη”, και πιθανώς οφείλονται σε ένα συνδυασμό κακής τύχης με περιβαλλοντικούς ή κληρονομικούς παράγοντες», αναφέρει η μελέτη του Πανεπιστημίου Johns Hopkins
Αυτοί οι εννέα τύποι περιλαμβάνουν τον καρκίνο των πνευμόνων και τον καρκίνο του δέρματος, καθώς και ορισμένους καρκίνους που είναι γνωστό ότι είναι κληρονομικοί.
«Η αλλαγή του τρόπου ζωής και των συνηθειών μας είναι σημαντική για την πρόληψη ορισμένων μορφών καρκίνου. Όμως δεν είναι τόσο αποτελεσματική για μια ποικιλία άλλων», δήλωσε ο Cristian Tomasetti, επίκουρος καθηγητής ογκολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Johns Hopkins.
