Δημιουργήθηκε η έρημος Σαχάρα από τον άνθρωπο;
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
Posted by Youmagazine Staff
Οι ανθρώπινες δραστηριότητες μετέτρεψαν την άλλοτε καταπράσινη Σαχάρα σε έρημο, αποφαίνεται μια νέα μελέτη.
Άραγε οι ανθρώπινες δραστηριότητες μετέτρεψαν τη Σαχάρα σε έρημο; Photo: News media
ν
ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ της Εποχής των Παγετώνων, πριν από 8.000 χρόνια περίπου, η έρημος Σαχάρα ήταν το ίδιο στεγνή και άνυδρη όπως σήμερα. Πριν όμως από την τελευταία περίοδο των Παγετώνων, η Σαχάρα ήταν για κάποιες χιλιετίες καταπράσινη. Αιτία ήταν η ταλάντευση του άξονα της Γης, πριν από 12.000 χρόνια, σε συνδυασμό με άλλους παράγοντες που μετακίνησαν βορειότερα τους εποχιακούς μουσώνες της Αφρικής, προκαλώντας μεγάλες βροχοπτώσεις στη Σαχάρα. Το αποτέλεσμα ήταν το κατάξερο τοπίο να αποκτήσει βλάστηση με πλούσια πανίδα και να δημιουργηθούν λίμνες γύρω από τις οποίες αναπτύχθηκαν μεγάλοι οικισμοί.
Τι συνέβαλε και η Σαχάρα μετατράπηκε σε έρημο; Για χρόνια πίστευαν ότι η ερημοποίηση της περιοχής, η οποία ξεκίνησε πριν από 8.000 χρόνια, ήταν το αποτέλεσμα μιας αλλαγής στην τροχιά της Γης που επέφερε αλλαγές στην χλωρίδα της περιοχής.
Τώρα αυτή η θεωρία ανατρέπεται, καθώς μια νέα έρευνα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η ερημοποίηση οφείλεται σε άλλους λόγους.
Ο Ντέιβιντ Ράιτ (David Wright) του Αρχαιολογικού Τμήματος του Εθνικού Πανεπιστημίου της Σεούλ και οι συνεργάτες του, πιστεύουν ότι οι πρώιμες κτηνοτροφικές κοινότητες που αναπτύχθηκαν στην Κοιλάδα του Νείλου είναι υπεύθυνες για την ερημοποίηση.
Η ερημοποίηση εξαιτίας ανθρώπινων δραστηριοτήτων δεν είναι κάτι αμελητέο. Το αντίθετο μάλιστα. Το φαινόμενο της ερημοποίησης ή απερήμωσης ευθύνεται για την υποβάθμιση του 1/3 της γονιμότητας του εδάφους παγκοσμίως, με 24 δισεκατομμύρια τόνους γόνιμου εδάφους να εξαφανίζονται κάθε χρόνο.
Ο ορισμός που δόθηκε από τα Ηνωμένα Έθνη, περιγράφει το φαινόμενο ως «υποβάθμιση της γης σε ξηρές, ημίξηρες και ύφυγρες περιοχές που προκύπτει από διάφορους παράγοντες, όπως η κλιματική αλλαγή και οι ανθρώπινες δραστηριότητες». Παρατηρείται σε ξηρά και εύθραυστα οικοσυστήματα και επηρεάζει το επιφανειακό έδαφος, το υπέδαφος, τα υπόγεια νερά, τις μετακινήσεις των πετρωμάτων, τους πληθυσμούς των ζώων και των φυτών, καθώς και τις ανθρώπινες εγκαταστάσεις, όπως τα φράγματα.
Όπως ανακάλυψαν οι ερευνητές, πριν από 8.000 χρόνια έγινε μεγάλη εισαγωγή ζώων προς εκτροφή και εκμετάλλευση στην δυτική Αίγυπτο, που κατέστειλε την ανάπτυξη των δέντρων και των μεγαλύτερων θάμνων, απογυμνώνοντας έτσι την επιφάνεια της γης και υποβαθμίζοντάς την, με αποτέλεσμα να μετατραπεί σταδιακά σε έρημο.
Η ερημοποίηση είναι ένας φυσικός μηχανισμός, σχεδόν μη αναστρέψιμος, που λαμβάνει χώρα εδώ και χιλιάδες χρόνια. Ο Πλάτων αναφέρεται έμμεσα σ’ αυτό το φαινόμενο στον «Κριτία», όπου περιγράφει τους γυμνούς λόφους της Αττικής, οι οποίοι κάποτε αποτελούσαν δασική περιοχή πριν από 500 χρόνια (δηλ. το 750 π.Χ.). Περιγράφει πολύ χαρακτηριστικά τη γυμνότητα των λόφων, δηλ. την υποβαθμισμένη γη, τονίζοντας: «Αυτό που τώρα απέμεινε, σε σύγκριση με αυτό που υπήρχε κάποτε, μοιάζει σαν το σκελετό ενός άρρωστου άνδρα με όλο το λίπος και τη σάρκα της γης να έχει εξαφανιστεί και να έχει απομείνει ένα γυμνό πλαίσιο ηπειρωτικής χώρας».
Το ίδιο συνέβη και στην Βόρεια Αφρική. Σαν αποτέλεσμα της σταδιακής αποψίλωσης σταμάτησαν οι μουσώνες, αφήνοντας ακόμη μεγαλύτερα τμήματα γης εκτεθειμένα στην ηλιακή ακτινοβολία, έως ότου τα ηνία πήρε ο μηχανισμός της ερημοποίησης.
Όπως αναφέρει η μελέτη: «Στην Ανατολική Ασία έχουν γίνει εδώ και καιρό εκτεταμένες έρευνες σχετικά με το πώς οι πληθυσμοί της Νεολιθικής περιόδου (10.000 έως 5.500 π.Χ.) άλλαξαν με τη δράση τους (καθώς τότε άρχισε το τροφοπαραγωγικό στάδιο με τη μόνιμη εγκατάσταση ανθρώπων και ζώων σε οικισμούς) το τοπίο, ώστε οι μουσώνες σταμάτησαν να διεισδύουν στην ενδοχώρα, με αποτέλεσμα την δημιουργία ερήμων. Κάτι ανάλογο συνέβη και στη Βόρεια Αφρική».
