Η ιδιοφυής στρατηγική σκέψη του Μεγάλου Αλεξάνδρου
ΠΡΩΤΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ
Από τον Αναστάσιο Ν. Πανά
Μπορούμε να διδαχτούμε στους σημερινούς δύσκολους καιρούς από την στρατηγική και οργανωτική ιδιοφυΐα του Μεγάλου Αλεξάνδρου;
Οραματιστής, εμπνευστής συντροφικότητας και αλληλεγγύης, πρωτοπόρος, εφευρετικός ο Μέγας Αλέξανδρος μας δίνει κάποια διαχρονικά μαθήματα ηγεσίας. Image: Supplied
ν
Ο ΜΕΓΑΣ Αλέξανδρος (Πέλλα 356 – 323 Βαβυλώνα) αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα παραδείγματα ανθρώπων που κατάφεραν να κάνουν τα όνειρά τους πραγματικότητα όσο μεγάλα κι αν ήταν αυτά.
Το πέρασμά του από τη γη είχε τεράστιο αντίκτυπο στον κόσμο – όχι μόνο στον αρχαίο, αλλά και στον σύγχρονο. Άφησε πίσω του πόλεις που ανθούν μέχρι σήμερα και μετέφερε το ελληνικό πνεύμα σε ολόκληρο τον γνωστό τότε κόσμο. Ακόμη και σήμερα εμπνέει και προκαλεί τον θαυμασμό όλων μας, καθώς διέθετε αποφασιστικότητα, αυτοπεποίθηση, τόλμη, ευφυΐα και μοναδικές διοικητικές, νομοθετικές, οργανωτικές και στρατιωτικές ικανότητες.
Η ζωή και το έργο του Μεγάλου Αλεξάνδρου μπορεί να μας προσφέρει σήμερα πολλά μαθήματα ηγεσίας, χωρίς να χρειάζεται να κατακτήσουμε τον κόσμο για να ακολουθήσουμε το παράδειγμά του.
Μερικά από τα μαθήματα αυτά, από τα οποία μπορούν να ωφεληθούν πολιτικοί και επιχειρηματίες, αλλά και κάθε άνθρωπος που αναρωτιέται πώς να τα βγάλει πέρα σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς, είναι τα εξής:
ν
1. Επαναπροσδιορίζοντας ένα πρόβλημα
Ο επαναπροσδιορισμός ενός προβλήματος σημαίνει αλλαγή του τρόπου με τον οποίο βλέπουμε μια κατάσταση, να τη θέσουμε κάτω από διαφορετικά δεδομένα. Σημαίνει να το βγάλουμε από το πλαίσιο στο οποίο βρίσκεται και να το εντάξουμε σε ένα άλλο τελείως διαφορετικό. Η βαρύτητα που δίνουμε σε ένα πρόβλημα και ο τρόπος με τον οποίο το αντιλαμβανόμαστε είναι κρίσιμης σημασίας. Για παράδειγμα, μετατρέποντας ένα αξεπέραστο πρόβλημα σε ένα άλλο πιο εύκολο, αμέσως έχουμε αλλάξει αισθητά την κατάσταση.
Αυτή είναι μια τακτική που ακολουθήθηκε συχνά από τον Μέγα Αλέξανδρο, ο οποίος επαναπροσδιόριζε τα προβλήματα που συναντούσε, μετατρέποντάς τα σε άλλα, μικρότερα και πιο εύκολο να λυθούν προβλήματα. Μόλις το μικρότερο πρόβλημα λυθεί, το κυρίως πρόβλημα χάνει το απειλητικό βάρος του ή ξεπερνιέται από μόνο του.
Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Αλέξανδρος δεν δεχόταν τα προβλήματα ή τις κοινά αποδεκτές απόψεις και θεωρήσεις που έθεταν περιορισμούς. Αυτό που έκανε ήταν να αλλάζει την πραγματικότητα, βλέποντάς την από μια τελείως διαφορετική σκοπιά και δρώντας στη συνέχεια σύμφωνα με τα νέα δεδομένα.
Το στρατήγημα αυτό το εφάρμοσε με εξαιρετική επιτυχία στην πολιορκία της Τύρου. Η Νέα Τύρος ήταν κτισμένη πάνω σε νησί και τη χώριζε από τη στεριά ένας πορθμός πλάτους 750 περίπου μέτρων. Καθώς δεν μπορούσε να καταλάβει το κάστρο από θαλάσσης με τον στόλο, αποφάσισε να προσχώσει τον πορθμό με υλικό από τις οικίες της Παλαίτυρου και κέδρα από την κοιλάδα Μπεκάα και τα Όρη του Αντιλιβάνου. Έτσι, μετατρέποντας τη θάλασσα σε ξηρά, κατέλαβε το φρούριο της Τύρου που φαινόταν άπαρτο.
ν
2. Η χρήση συμβόλων
Το σύμβολο είναι μια νοητή ή φυσική παράσταση που έχει ενσωματωμένο ένα κρυμμένο μήνυμα. Λόγω της εσωτερικής ισχύος του, ένα σύμβολο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να αλλάξει κανείς την πραγματικότητα γύρω του. Μέσα από τη σωστή χρήση των συμβόλων, μπορεί κάποιος να αλλάξει τον τρόπο σκέψης του και να δει τα πράγματα με ένα διαφορετικό μάτι απ’ τους υπόλοιπους ανθρώπους.
Τα σύμβολα βρίσκονται παντού γύρω μας, είναι τα ρούχα που φοράμε, τα χτενίσματα που κάνουμε, τα αυτοκίνητα που οδηγούμε, τα γραφεία που διαθέτουμε, αλλά κυρίως είναι τα λόγια και οι πράξεις μας.
O Μέγας Αλέξανδρος όταν δέχτηκε την πρόκληση να λύσει τον Γόρδιο δεσμό, γρήγορα συνειδητοποίησε ότι δεν μπορούσε να το κάνει με τον κοινό τρόπο. Τα λόγια του όμως αποδείχτηκαν πιο δυνατά από το πρόβλημα που αντιμετώπιζε. Είπε: «Δεν έχει σημασία το πώς λύνεται ένας κόμπος…» και βγάζοντας το σπαθί του, συμπλήρωσε: «…γιατί ό,τι δεν λύνεται, κόβεται». H χειρονομία αυτή, συνοδευόμενη από τα λόγια του Αλέξανδρου, έμεινε στην ιστορία σαν ένας μέγας συμβολισμός αυτού ακριβώς του διαφορετικού τρόπου σκέψης.
ν
Χαλκογραφία της μάχης στον Γρανικό ποταμό (22 Μαΐου 334). Image: Supplied
ν
3. Απόκτηση ταυτότητας
Δεν υπάρχει πιο ισχυρό χαρτί στις καθημερινές μας συναλλαγές και δραστηριότητες από τη δημιουργία μιας στέρεης και ξεκάθαρης ταυτότητας. Το να γνωρίζουμε ποιοι είμαστε σαν άτομα, σαν ομάδα, σαν οργανισμός ή σαν κοινωνία είναι τεράστιας σημασίας.
Δεχόμαστε λοιπόν αρχικά αυτό που είμαστε και στη συνέχεια αποφασίζουμε αυτό που θέλουμε να γίνουμε. Για το πρώτο, κοιτάμε μέσα μας και αναγνωρίζουμε όλα τα χαρακτηριστικά και τις συνήθειές μας∙ για το δεύτερο, κοιτάμε γύρω μας και επιλέγουμε ποιοι θέλουμε να γίνουμε.
Μια καλή ιδέα είναι να ακολουθούμε ένα πρότυπο, ένα ιδεώδες που θα μας βοηθήσει να φτάσουμε εκεί που θέλουμε. Διαλέγουμε λοιπόν το άτομο που έχει τα χαρακτηριστικά που θα επιθυμούσαμε να είχαμε και εμείς και ακολουθούμε το παράδειγμά του. O Αλέξανδρος λέγεται ότι κοιμόταν κάθε βράδυ με το βιβλίο της Ιλιάδας του Ομήρου στο προσκεφάλι του, καθώς ο Αχιλλέας ήταν το μεγάλο του πρότυπο.
ν
4. Δημιουργία συμμαχιών
Η δημιουργία ισχυρών συμμαχιών ήταν και είναι παράγοντας τεράστιας σημασίας τόσο για τους αρχαίους, όσο και για τους σύγχρονους ηγέτες. Συμμαχίες μπορούν να δημιουργηθούν και σε ατομικό επίπεδο: εργοδότης με εργαζόμενο, σύζυγος με σύζυγο, σύμβουλος με πελάτη, δάσκαλος με μαθητή κ.ο.κ.
Δημιουργώντας μια συμμαχία, αλλάζουμε τον κόσμο μας. Οι συμμαχίες που χτίζουμε μπορεί να λειτουργήσουν σαν ένα προστατευτικό και υποστηρικτικό δίκτυο που θα βρίσκεται πάντα στη διάθεσή μας κάθε φορά που το χρειαζόμαστε, όπως και εμείς γι’ αυτό. Βεβαίως οι συμμαχίες χρειάζονται πολλή προσοχή, γιατί μια λάθος συμμαχία μπορεί να μας καταστρέψει.
O Αλέξανδρος θα μείνει στην ιστορία για τις συμμαχίες και τις συνεργασίες που δημιούργησε με πρόσωπα, οργανισμούς, πόλεις και ολόκληρους πληθυσμούς. Γιατί εκτός από κατακτητής υπήρξε και δημιουργός και ιδρυτής μιας σειράς συνεργασιών στην πολιτική, την τέχνη, την οικιστική και τις επιστήμες όλων των πολιτισμών που κατέκτησε.
Τα παραδείγματα είναι άφθονα, θα σταθούμε όμως στη συμμαχία του με τον Πώρο. Πρώτα ο Αλέξανδρος συγκρούστηκε μαζί του, γιατί κάποιες φορές χρειάζεται να γκρεμίσεις το παλιό για να οικοδομήσεις το καινούριο.
Η γενναιότητα, οι δεξιότητες και η ηγετική στάση του Πώρου στην μάχη εντυπωσίασαν τόσο πολύ τον Αλέξανδρο, ο οποίος επέτρεψε στον Πώρο να κυβερνά την περιοχή του Υδάσπη, εν ονόματί του ως σατράπης. Και όταν ο Πώρος ρωτήθηκε μετά τη μάχη από τον Αλέξανδρο πώς θα ήθελε να αντιμετωπισθεί, απάντησε: «Σαν βασιλιάς». Και ο Αλέξανδρος θα τον αντιμετωπίσει πράγματι σαν βασιλιά, και θα του επιτρέψει να διατηρήσει τη βασιλεία του.
Το αποτέλεσμα αυτής της συμμαχίας ήταν να χτιστούν τουλάχιστον τέσσερις νέες πόλεις στην περιοχή της Πενταποταμίας (σημ. Παντζάμπ).
ν
Η τεράστια αυτοκρατορία που ίδρυσε ο Αλέξανδρος. Image: Supplied
ν
5. Αυτοπεποίθηση
Ο Αλέξανδρος ήξερε να προσαρμόζεται στις αλλαγές και να ενεργεί ανάλογα με τις εκάστοτε περιστάσεις. Μια από τις μεγαλύτερες ικανότητές του είναι να περιμένει, να αντενεργεί και να προσαρμόζεται. Όταν έβρισκε αντίσταση, πολύ απλά άλλαζε τακτική. Παράλληλα, όμως, όταν έβλεπε μια ευκαιρία δεν δίσταζε να την αρπάξει. Ήταν ευέλικτος, ξέροντας πως ένα στρατήγημα που του είχε χρησιμεύσει χτες, δεν σήμαινε ότι μπορούσε να τον βοηθήσει και αύριο.
Ένα από τα μεγαλύτερα πλεονεκτήματά του είναι το γεγονός ότι δεν δίσταζε ποτέ, ακόμη και στο πιο ακατόρθωτο έργο. Έχει κατηγορηθεί ότι ήταν πολύ ριψοκίνδυνος, αλλά στις παρατολμίες του υπάρχει μέθοδος. Χαρακτηριστικά του είναι η τόλμη και η δύναμη, αλλά και ένα απόλυτα καθαρό μυαλό. Αυτό του δίνει αυτοπεποίθηση και η εμπιστοσύνη στον εαυτό του τον κάνει να είναι άφοβος. Δεν υπάρχει το παραμικρό στοιχείο που να δείχνει ότι φοβήθηκε κάποια στιγμή πριν ή κατά τη διάρκεια κάποιας μάχης.
Χαρακτηριστικό είναι το περιστατικό στη μάχη της Ισσού. Οι Μακεδόνες είχαν να αντιμετωπίσουν τον πολυάριθμο στρατό του Δαρείου και ο Αλέξανδρος προσπαθούσε να ανακαλύψει τη στρατηγική που θα ακολουθούσε. Αφού βασάνισε το μυαλό του πολλές ώρες, κατέστρωσε τα σχέδιά του, έχοντας επιλέξει το πεδίο μάχης που τον ευνοούσε περισσότερο. Αν και η μάχη ήταν αποφασιστική και ο εχθρός υπεράριθμος, έπεσε σε ένα ήσυχο, συνεχή και ξεκούραστο ύπνο που συνεχίστηκε μέχρι αργά το πρωί της επόμενης μέρας, ενώ ο στρατός είχε ήδη πάρει θέσεις μάχης. Με αυτό τον τρόπο έδειξε σε όλους τη σιγουριά κα την αυτοπεποίθηση που διέθετε στον εαυτό του και στο στρατό του.
Άλλωστε ήξερε πως ποτέ δεν πας να δώσεις μια μάχη αν προηγουμένως δεν την έχεις κερδίσει.
ν
© 2017 Youmagazine.gr
