Ένα φονικό ηφαίστειο στην καρδιά του Αιγαίου
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
Youmagazine Newsroom
Το υποθαλάσσιο ηφαίστειο Κολούμπο βορειοανατολικά της Σαντορίνης είναι ενεργό και «αναπνέει» κάθε δύο λεπτά.
Οι φυσαλίδες αυτές αποτελούν ένδειξη της «αναπνοής» του υποθαλάσσιου ηφαιστείου Κολούμπο, που είναι ένα από τα πλέον δραστήρια και επικίνδυνα ηφαίστεια της Μεσογείου. Image: Supplied
ν
ΤΟ ΚΟΛΟΥΜΠΟ είναι ένα ενεργό υποθαλάσσιο ηφαίστειο του Αιγαίου, περίπου 8 χλμ. βορειοανατολικά του ακρωτηρίου Κολούμπο της Σαντορίνης. Πρόκειται για τον μεγαλύτερο ηφαιστειακό κώνο από περίπου είκοσι υποβρυχίους ηφαιστειακούς κώνους που εκτείνονται βορειοανατολικά της Σαντορίνης. Το ηφαίστειο έχει διάμετρο περίπου 3 χιλιόμετρα και ο κρατήρας του έχει διάμετρο 1,5 χλμ.
Ο κρατήρας του ηφαιστείου, που θεωρείται ένα από τα πλέον ενεργά και επικίνδυνα της Μεσογείου, έχει βάθος 504 μέτρων. Κάθε περίπου δύο λεπτά στέλνει στην επιφάνεια βίαιες εκροές ρευστών και αερίων, πράγμα που αποτελεί την «ανάσα» του.
«Ανακαλύφθηκε» για πρώτη φορά το 1649-1650, όταν σημειώθηκε έκρηξη, η οποία όμως ήταν σχετικά αδύναμη και δεν μπορούσε να συγκριθεί με την περίφημη έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας που εξερράγη το 1630 π.Χ., καταστρέφοντας τον μινωικό πολιτισμό.
Αν και κατά πολύ μικρότερη, η έκρηξη του 1650 έστειλε πυροκλαστικά κύματα ρευστοποιημένης μάζας ταραχώδους μαγματικού αερίου, σε όλη την επιφάνεια της θάλασσας έως τις ακτές και πλαγιές της Σαντορίνης, με αποτέλεσμα να πεθάνουν 70 άνθρωποι και πολλά ζώα.
Στη συνέχεια το ηφαίστειο κατέρρευσε στην καλντέρα του, προκαλώντας τσουνάμι που προκάλεσε ζημιές σε κοντινά νησιά έως και 150 χλμ. μακριά.
Τα ανώτερα τοιχώματα του κρατήρα βρίσκονται μόλις 10 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας.
ν
Τοπογραφικός χάρτης της θέσης του υποθαλάσσιου ηφαιστείου Κολούμπο
στα ΒΑ της Σαντορίνης. Image: Supplied
ν
Χάρτης του κρατήρα του υποθαλάσσιου ηφαιστείου, ο κώνος του οποίου έχει βάθος
504 μέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας. Image: Supplied
ν
Το 2006 έγινε η πρώτη από τις σύγχρονες έρευνες, με τη χαρτογράφηση του ηφαιστείου και τη συλλογή δειγμάτων πυροκλαστικών καταθέσεων από τις δύο πρόσφατες εκρήξεις (2010 και 2011), από ρομπότ ROV της αποστολής NOAA Ocean Explorer.
Πρόσφατα έγιναν νέες έρευνες από ειδικούς από την Ιταλία και την Ελλάδα, με επικεφαλής τον Έλληνα επιστήμονα Ευάγγελο Μπακάλη του Τμήματος Χημείας του Πανεπιστημίου της Μπολόνια, Η σχετική μελέτη δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature Scientific Reports.
Συμμετείχαν επίσης ο επίκουρος καθηγητής Θεόδωρος Μερτζιμέκης από το Τμήμα Φυσικής και η επίκουρη καθηγήτρια Παρασκευή Νομικού από το Τμήμα Γεωλογίας & Γεωπεριβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Χρησιμοποιώντας τηλεκατευθυνόμενα ρομπότ βαθιάς θάλασσας, εξοπλισμένα με ευαίσθητους αισθητήρες τελευταίας τεχνολογίας, αλλά και εξελιγμένα μαθηματικά μοντέλα, οι ερευνητές κατέγραψαν και ανέλυσαν τη θερμοκρασία και την ηλεκτρική αγωγιμότητα των ρευστών, τα οποία εξέρχονται βίαια από το υδροθερμικό πεδίο που βρίσκεται μέσα στο βυθό του κρατήρα του Κολούμπο.
Η έρευνα ανέδειξε διαφορετικά, αλλά πολύ συγκεκριμένα μοτίβα δραστηριότητας κατά την ενεργητική και την αδρανή φάση του ηφαιστείου, το οποίο είχε βρεθεί σε σχεδόν εκρηκτική κατάσταση τα καλοκαίρια του 2010 και του 2011, όταν μελετήθηκε λεπτομερώς για πρώτη φορά από το αμερικάνικο ερευνητικό σκάφος «Ναυτίλος» του Πανεπιστημίου του Ροντ Άιλαντ, σε συνεργασία με το ΕΚΠΑ.
