Είναι ύπουλοι, αιμοβόροι και επιθετικοί. Ζουν όμως 400 χρόνια. Ποιο είναι το μυστικό της μακροζωίας των καρχαριών;
Ο καρχαρίας της Γροιλανδίας, που συναντάται στα φιόρδ του αρκτικού κύκλου, φαίνεται να κρατά το κλειδί της μακροζωίας. Photo: Julius Nielsen ν
ΠΩΣ ΘΑ ΝΙΩΘΑΤΕ αν συναντούσατε κάποιον που έχει γεννηθεί το 1750; Και όμως υπάρχουν σήμερα καρχαρίες που γεννήθηκαν την εποχή που ο Βενιαμίν Φραγκλίνος αποδείκνυε ότι η αστραπή είναι ηλεκτρισμός, χρησιμοποιώντας έναν χαρταετό κι ένα κλειδί. Οι καρχαρίες αυτοί είναι μόλις 267 ετών, δηλαδή πάνω στην ακμή τους, ενώ αναμένεται να πεθάνουν το 2142, όταν θα έχουν τελειώσει και τα μνημόνια στην Ελλάδα, σε ηλικία 392 ετών!
Αν και όλοι οι καρχαρίες είναι μακρόβιοι, οι μαθουσάλες του είδους είναι οι καρχαρίες της Γροιλανδίας, με διάρκεια ζωής που φτάνει τα 400 χρόνια. Δικαίως οι επιστήμονες άρχισαν να τους μελετούν, επειδή διαθέτουν μοναδικά γονίδια μακροζωίας.
«Πρόκειται για το πιο μακρόβιο σπονδυλωτό στον πλανήτη», δήλωσε ο καθηγητής Kim Praebel, από το Αρκτικό Πανεπιστήμιο της Νορβηγίας, ο οποίος ηγείται της έρευνας.
Μαζί με άλλους ειδικούς στην εξελικτική βιολογία, τη γενετική και την μοριακή βιολογία από τη Δανία, τη Γροιλανδία, τις ΗΠΑ και την Κίνα, μελετά αυτήν την περίοδο το πυρηνικό γονιδίωμα του συγκεκριμένου είδους καρχαριών, πιστεύοντας ότι θα τους επιτρέψει να καταλάβουν γιατί ο καρχαρίας της Γροιλανδίας όχι μόνο ζει περισσότερο από τα άλλα είδη καρχαριών αλλά και από όλα τα σπονδυλωτά.
ν
ν
Η ομάδα έχει αποσπάσει κύτταρα από περίπου 100 καρχαρίες της Γροιλανδίας, συμπεριλαμβανομένων μερικών που γεννήθηκαν στη δεκαετία του 1750.
Ήδη οι επιστήμονες έχουν χαρτογραφήσει το DNA των μιτοχονδρίων του καρχαρία των 5 μέτρων, και τώρα δουλεύουν πάνω στο DNA του πυρήνα των κυττάρων, όπου βρίσκεται το γενετικό υλικό στο οποίο είναι καταγραμμένες οι πληροφορίες για όλα τα χαρακτηριστικά του οργανισμού, δομικά και λειτουργικά.
Τα λεγόμενα «γονίδια μεγάλης διάρκειας ζωής» θα μπορούσαν να φωτίσουν το μυστήριο γιατί τα περισσότερα σπονδυλωτά έχουν τόσο μικρή διάρκεια ζωής και τι είναι αυτό που καθορίζει το προσδόκιμο ζωής στα διάφορα είδη, συμπεριλαμβανομένων των ανθρώπων.
Λίγα είναι γνωστά για τη βιολογία και τη γενετική του καρχαρία της Γροιλανδίας, ο οποίος κατοικεί στα βαθιά νερά του βόρειου Ατλαντικού Ωκεανού από τον Καναδά μέχρι τη Νορβηγία, καθώς και στις βόρειες ακτές της Σκωτίας. ν
Οι επιστήμονες πήραν κυτταρικά δείγματα από περίπου 100 καρχαρίες της Γροιλανδίας, μερικοί από τους οποίους έχουν γεννηθεί το 1750. Photo: Julius Nielsen ν
Σύμφωνα με τον καθηγητή Praebel οι καρχαρίες είναι «ζωντανές χρονοκάψουλες» και η ανακάλυψη του μυστικού της μακροζωίας τους θα μπορούσε να ρίξει φως στο γιατί γερνούν τα άλλα έμβια όντα, μαζί και ο άνθρωπος.
«Μερικοί από τους καρχαρίες που συναντήσαμε είναι τόσο παλιοί που προηγήθηκαν της Βιομηχανικής Επανάστασης και της εμπορικής αλιείας μεγάλης κλίμακας.
ν
ν
Οι ιστοί, τα κόκκαλα και το DNA των καρχαριών μπορούν επίσης να μας δώσουν ενδείξεις για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και της ρύπανσης των θαλασσών για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Ένα άλλο δυσεξήγητο στοιχείο, σύμφωνα με τον καθηγητή Praebel, είναι το γεγονός ότι το πλέον μακρόβιο είδος από όλα τα σπονδυλωτά έχει επιλέξει ως τόπο κατοικίας του τον βόρειο Ατλαντικό Ωκεανό.
«Είναι σημαντικό που το γνωρίζουμε, γιατί έτσι θα μπορέσουμε να αναπτύξουμε τις κατάλληλες δράσεις για την προστασία και διατήρηση αυτού του τόσο θαυμαστού είδους».
Οι καρχαρίες έχουν διαφοροποιηθεί σε περίπου 440 είδη και το είδος στο οποίο ανήκει ο καρχαρίας της Γροιλανδίας υπάρχει στον πλανήτη εδώ και 110 εκατομμύρια χρόνια!