Μια αιγυπτιακή πέτρα εξωγήινης προέλευσης ίσως κρατά το κλειδί για να λυθεί το μυστήριο του πώς σχηματίστηκε το ηλιακό μας σύστημα.
Θραύσματα της πέτρας «Υπατία». Photo: Dr Mario Di Martino, INAF Osservatorio Astrofysico Di Torino. Πηγή: Supplied
ν
ΠΡΌΚΕΙΤΑΙ για τα θραύσματα μιας μικρής πέτρας, που το μήκος της δεν ξεπερνά τα 3,5 εκατοστά και το βάρος της τα 30 γραμμάρια. Βρέθηκε στην Αίγυπτο το 2013, αλλά εξακολουθεί μέχρι σήμερα να εκπλήσσει τους επιστήμονες με την παραδοξότητά της.
Και αυτό γιατί δεν μοιάζει με καμιά άλλη πέτρα ή μετεωρίτη που έχει πέσει στη Γη.
Κάποιοι μάλιστα θεωρούν ότι είναι παλαιότερη ακόμη και από τον Ήλιο!
Βαφτίσθηκε από τους επιστήμονες «Υπατία», παίρνοντας το όνομα της διάσημης νεοπλατωνικής φιλοσόφου της Αλεξάνδρειας, η οποία υπήρξε η πρώτη γνωστή γυναίκα μαθηματικός και αστρονόμος της Δύσης, αλλά οι ομοιότητες σταματούν εδώ.
Το 2013 οι επιστήμονες είχαν συμπεράνει ότι η «Υπατία» έχει εξωγήινη προέλευση και μέχρι το 2015 ανέλυαν την πέτρα, χρησιμοποιώντας ευγενή αέρια και πυρηνικούς ανιχνευτές, για να καταλήξουν ότι δεν εμφανίζει ομοιότητες με οτιδήποτε άλλο υπάρχει στον πλανήτη μας, είτε γηγενή πέτρα είτε μετεωρίτη εξ ουρανού.
Κατά πάσα πιθανότητα υπήρξε μέρος ενός τελείως ασυνήθιστου διαστημικού βράχου διαμέτρου μερικών μέτρων, που όταν έπεσε στη Γη, έγινε κομμάτια και έχει βρεθεί μόνο η «Υπατία».
Μια νέα επιστημονική μελέτη κατέληξε τώρα στην ακόμη πιο εντυπωσιακή εκτίμηση ότι η «Υπατία» –ή τουλάχιστον κάποια μέρη της– πιθανότατα είχαν σχηματισθεί προτού καν δημιουργηθεί το ηλιακό μας σύστημα πριν από περίπου 4,6 δισεκατομμύρια χρόνια!
Με άλλα λόγια, η «Υπατία» μπορεί να έχει ηλικία που ξεπερνά ακόμη και αυτή του Ήλιου μας, ενώ η προέλευσή της είναι άγνωστη, από πόσο μακριά δηλαδή στο διάστημα, πέρα από το ηλιακό μας σύστημα, ξεκίνησε για να καταλήξει στη Γη.
ν
ν
Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον καθηγητή γεωλογίας Γιαν Κράμερς του Πανεπιστημίου του Γιοχάνεσμπουργκ της Νότιας Αφρικής, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό γεωχημείας και κοσμοχημείας «Geochimica et Cosmochimica Acta», δήλωσαν ότι οι έως τώρα αναλύσεις επιβεβαιώνουν πως η «Υπατία» δεν μοιάζει με τους άλλους γνωστούς μετεωρίτες που έχουν πέσει στον πλανήτη μας.
Οι μετεωρίτες περιέχουν συνήθως μια μικρή ποσότητα άνθρακα και μια μεγάλη ποσότητα πυριτίου.
Η Υπατία, αντίθετα, «έχει μια τεράστια ποσότητα άνθρακα και μια ασυνήθιστα μικρή ποσότητα πυριτίου», λέει ο Κράμερς.
Αυτό είναι περίεργο, αλλά σε καμία περίπτωση δεν είναι το πιο περίεργο πράγμα που διαπίστωσαν οι ερευνητές.
«Ακόμη πιο ασυνήθιστο είναι ότι η μήτρα περιέχει μια μεγάλη ποσότητα πολύ συγκεκριμένων ενώσεων άνθρακα, που ονομάζονται πολυαρωματικοί υδρογονάνθρακες ή PAHs, ένα σημαντικό συστατικό της διαστρικής σκόνης που υπήρχε πριν από τη δημιουργία του ηλιακού μας συστήματος», λέει ο Κράμερς.
«Η διαστρική σκόνη βρίσκεται επίσης σε κομήτες και μετεωρίτες που δεν έχουν θερμανθεί για παρατεταμένο χρονικό διάστημα στην ιστορία τους», προσθέτει.
«Βρήκαμε επίσης κόκκους φωσφιδίου αργύρου και καρβιδίου του πυριτίου, και πάλι σε πολύ ασυνήθιστες αναλογίες», λέει ο συνεργάτης στην έρευνα Georgy Belyanin.
«Υπάρχουν επίσης κόκκοι μιας ένωσης που αποτελείται κυρίως από νικέλιο και φώσφορο, με ελάχιστο σίδηρο – μια σύνθεση ορυκτών που δεν παρατηρήθηκε ποτέ πριν στη Γη ή σε μετεωρίτες».
Όλα αυτά μαζί συγκλίνουν στο συμπέρασμα ότι το εν λόγω λιθαράκι προέρχεται από υλικά που υπήρχαν στο διαστρικό χώρο, προτού καν σχηματισθούν ο Ήλιος και η Γη.
Σύμφωνα με την κυρίαρχη επιστημονική θεωρία, το ηλιακό μας σύστημα και οι πλανήτες του δημιουργήθηκαν από ένα τεράστιο αρχαίο νέφος διαστρικής σκόνης, γνωστό και ως ηλιακό νεφέλωμα. Η «Υπατία» μπορεί να αποτελείται από αρχέγονα υλικά αυτού του νεφελώματος που «γέννησε» τον Ήλιο και τους πλανήτες, ή να προέρχεται από ακόμη πιο μακριά.
Η εξωτική πέτρα περιέχει μικροσκοπικά διαμαντάκια με διάμετρο 50 νανόμετρα (δισεκατομμυριοστά του μέτρου) έως δύο μικρόμετρα (εκατομμυριοστά του μέτρου).
Τα διαμαντάκια αυτά πιθανότατα δημιουργήθηκαν από το σοκ που υπέστη η «μητρική» διαστημική πέτρα, όταν εισήλθε στη γήινη ατμόσφαιρα με μεγάλη ταχύτητα.
Το ερώτημα είναι πώς μια προ-ηλιακή πέτρα βρέθηκε στο ηλιακό μας σύστημα. ν