Ο τάφος της Αμφίπολης ανήκει στον Ηφαιστίωνα; (vid)
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ
Posted by Youmagazine Staff
Η αρχαιολόγος Κατερίνα Περιστέρη ισχυρίζεται έλυσε το μεγάλο μυστήριο του ενοίκου του μεγαλοπρεπούς τάφου της Αμφίπολης.
Οι αναλύσεις που έγιναν στον σκελετό που ανακαλύφθηκε εντός του τύμβου έδειξαν ότι ο νεκρός ήταν μετρίου αναστήματος, με χλωμό δέρμα και καστανά ή κόκκινα μαλλιά, θαμμένος με τον τρόπο που εικονίζεται εδώ. Πηγή: News Media
ν
«ΠΑΡΕΛΑΒΟΝ ΗΦΑΙΣΤΙΩΝΟΣ» εννοείται «τάφον». Αυτή η εγχάρακτη επιγραφή σε τρία διαφορετικά μαρμάρινα μέλη, ανατρέπει τη θεωρία ότι ο τύμβος της Αμφίπολης ανήκε στον Μέγα Αλέξανδρο ή σε κάποιο άλλο πρόσωπο. Η επιγραφή μαρτυρά, σύμφωνα με τους αρχαιολόγους, ότι το ταφικό μνημείο ήταν παραγγελία προς τον αρχιτέκτονα Δεινοκράτη από τον Μέγα Αλέξανδρο για να δεχτεί το σώμα του Ηφαιστίωνα.
Τα υπόλοιπα μαρμάρινα μέλη που φέρουν το εγχάρακτο «οικοδομικό συμβόλαιο» του έργου βρέθηκαν γύρω από τον Λέοντα της Αμφίπολης και πιθανολογείται ότι προέρχονται από τον περίβολο του τάφου, ο οποίος σύμφωνα με τους ερευνητές χρονολογείται το τελευταίο τέταρτο του 4ου αιώνα π.Χ.
Τα νέα στοιχεία ανακοινώθηκαν χθες σε εκδήλωση αποφοίτων του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης στην αίθουσα τελετών.
ν
«ΠΑΡΕΛΑΒΟΝ ΗΦΑΙΣΤΙΩΝΟΣ». Η εγχάρακτη επιγραφή που κατά την κ. Περιστέρη δηλώνει ότι ο τάφος οικοδομήθηκε για τον Ηφαιστίωνα. Πηγή: News Media
ν
Ουσιαστικά το περιεχόμενο των επιγραφών είναι ένα συμβόλαιο από το οποίο προκύπτει ότι ο εντολέας για την ανέγερση μια σειράς ηρώων σε διάφορα σημεία της αυτοκρατορίας, αφιερωμένα στον Ηφαιστίωνα, ήταν ο Μέγας Αλέξανδρος, ο οποίος έβαλε και την σφραγίδα του για το πώς τα ήθελε, ότι αρχιτέκτονας του έργου που πήρε εντολή ανέγερσης ήταν ο Δεινοκράτης, ενώ διαχειριστής του οικοδομήματος της Αμφίπολης ήταν ο Αντίγονος ο Μονόφθαλμος, του οποίου το μονόγραμμα βρέθηκε χαραγμένο στον περίβολο.
Στην εκδήλωση επίσημοι ομιλητές ήταν (μετά τον χαιρετισμό του πρύτανη του ΑΠΘ καθηγητή Περικλή Μήτκα) η αρχαιολόγος Κατερίνα Περιστέρη, επικεφαλής των ανασκαφών στον Τύμβο Καστά Αμφίπολης και Προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Σερρών, και ο καθηγητής Γρηγόρης Τσόκας, πρόεδρος του τμήματος γεωλογίας του ΑΠΘ. Η εκδήλωση είχε θέμα «Αποτελέσματα γεωφυσικών και γεωλογικών ερευνών στον Καστά».
Εμβόλιμα (εκτός προγράμματος) στο πάνελ των ομιλητών προστέθηκε ο αρχιτέκτονας –υπεύθυνος στην ανασκαφή Μιχάλης Λεφαντζής– στο έργο του οποίου αναφέρθηκε στην ομιλία της κατά κόρον η κ. Περιστέρη.
ν
Δεν αποκλείεται η μορφή αριστερά που συνοδεύει το άρμα του Άδη ως Ερμής να απεικονίζει τον παιδικό φίλο του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Πηγή: Υπουργείο Πολιτισμού.
ν
Ψηφιδωτό με τον Αλέξανδρο και τον Ηφαιστίωνα σε κυνήγι λιονταριού. Πηγή: News Media
ν
Την παρουσίαση των νέων ευρημάτων ανέλαβε ο κ. Λεφαντζής που παρουσίασε εκτός από τις επιγραφές και σχέδια από το σύνολο της κατασκευής του διάσημου ταφικού μνημείου .
Στην ομιλία της η κ. Περιστέρη παρουσίασε αναλυτικά τα μέχρι σήμερα ευρήματα (στη διάρκεια της διετούς ανασκαφής) επιμένοντας κατηγορηματικά στην αρχική της άποψη ότι πρόκειται για μνημείο του τελευταίου τετάρτου του 4ου π.Χ αιώνα.
Προς επίρρωση της άποψής της παρουσίασε σειρά ανάλογων ευρημάτων (ψηφιδωτά, αγάλματα, σφίγγες κ.ά.) από άλλους αρχαιολογικούς χώρους της Μακεδονίας αλλά και της νότιας Ελλάδας, της ίδιας περιόδου, τα οποία παρουσιάζουν κοινά στοιχεία τεχνικής και αισθητικής με τα ευρήματα της Αμφίπολης.
Ενδιαφέρον είχε η ανάγνωση από τον κ. Λεφαντζή της γραπτής ζωφόρου που εντοπίστηκε στο εσωτερικό του ταφικού μνημείου (εκεί δηλαδή όπου βρίσκεται το ψηφιδωτό της Περσεφόνης), στην οποία απεικονίζεται μεταξύ άλλων μορφή ανδρός ο οποίος εμφανίζεται έφιππος με τον οπλισμό του και σε άλλα σημεία ξαπλωμένος σε ανάκλιντρο σε σύναξη νεκρών, συνοδευόμενος από τον Ύπνο και τον Θάνατο.
ν
Το τμήμα της ζωφόρου που εντοπίστηκε στο εσωτερικό του ταφικού μνημείου. Πηγή: News Media
ν
Η κ. Περιστέρη δεν παρέλειψε να αναφερθεί στη «διακοπή των εργασιών τους τελευταίους μήνες», καθώς και στην ολιγωρία των υπευθύνων στο τομέα της συντήρησης των ευρημάτων αυτού του πολυσήμαντου μνημείου, ενώ εξέφρασε την ελπίδα της για συνέχιση της χρηματοδότησης.
ν
Ένα μεγάλο μυστήριο
Βέβαια, όπως συμβαίνει με τέτοια σύνθετα ιστορικά ζητήματα, η αλήθεια είναι πολύ δύσκολο να βρεθεί. Με την άποψη της κ. Περιστέρη, ότι ο τάφος ανήκει στον Ηφαιστίωνα, είχαν ήδη συνταχθεί νωρίτερα και άλλοι διάσημοι αρχαιολόγοι όπως η Ντόροθι Κινγκ και ο καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Κύπρου, Θεόδωρος Μαυρογιάννης.
Προτομή του Ηφαιστίωνα.
Με βάση τις αρχαίες γραπτές μαρτυρίες, ιδιαίτερα αυτήν του Διόδωρου του Σικελιώτη (80-20 π.Χ.), ο κ. Μαυρογιάννης αναφέρει ότι όλες οι ενδείξεις οδηγούν στο συμπέρασμα ότι το ταφικό μνημείο της Αμφίπολης οικοδομήθηκε για τον Ηφαιστίωνα, μεταξύ των ετών 322 και 318 π.Χ.
Σύμφωνα με τον Πλούταρχο (Αλέξανδρος, 72, 5), ο Αλέξανδρος, ύστερα από χρησμό που ήρθε από το Μαντείο του Άμμωνα στην Αίγυπτο, είχε διατάξει τους Μακεδόνες να τιμούν τον Ηφαιστίωνα και να του προσφέρουν θυσίες σαν σε ήρωα, δηλαδή σαν ημίθεο. Για την ταφή του αγαπημένου φίλου του και στρατηγού σκεφτόταν να χτίσει ένα μεγαλοπρεπές ταφικό μνημείο αξίας 10.000 ταλάντων. Για τον λόγο αυτό κάλεσε τον αρχιτέκτονα Δεινοκράτη, που υποσχόταν κάποια μεγάλη, τολμηρή και σημαντική κατασκευή.
Ο Δεινοκράτης ο Ρόδιος, ήταν τεχνικός σύμβουλος του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Είναι γνωστός για πολλά έργα, όπως για τον σχεδιασμό της πόλης της Αλεξάνδρειας, τη νεκρική πυρά του Ηφαιστίωνα και την ανακατασκευή του Ναού της Αρτέμιδος της Εφέσου.
Ο Δεινοκράτης έγινε διάσημος όταν πρότεινε στον Αλέξανδρο να σκαλίσει το όρος Άθως στην Χαλκιδική έτσι ώστε να πάρει μορφή ανθρώπου. Αυτό το λαμπρό γλυπτό θα κρατούσε στο αριστερό χέρι μια πόλη μερικών δεκάδων χιλιάδων κατοίκων, ενώ από το δεξί θα έρρεε προς τη θάλασσα ένας ποταμός. Και φυσικά θα είχε τη μορφή του Αλέξανδρου. Ο Αλέξανδρος όμως απέρριψε το σχέδιο θεωρώντας το αλαζονικό και ύβρη προς τους θεούς.
ν
Αν υλοποιείτο η τολμηρή πρόταση του αρχιτέκτονα Δεινοκράτη, τότε το κολοσσιαίο έργο στο όρος Άθω θα εντασσόταν χωρίς αμφιβολία στα θαύματα του αρχαίου κόσμου. Γκραβούρα του Fischer von Erlach, 1721. Πηγή: Wikimedia Commons
ν
Ο Ηφαιστίωνας πέθανε τον Νοέμβριο του 324 π.Χ. στα Εκβάτανα. Ο Διόδωρος ο Σικελιώτης, ο Πλούταρχος και ο Αρριανός (Ανάβασις Αλεξάνδρου 7.14) γράφουν για την κηδεία του και ότι το σώμα του κάηκε σε ένα ψηλό κτίσμα που κατασκευάστηκε για το λόγο αυτό και ονομαζόταν «Πυρά». Κανείς όμως από τους αρχαίους συγγραφείς δεν αναφέρει ότι υπήρξε τάφος του στη Βαβυλώνα.
Όσον αφορά πώς εξηγείται η ύπαρξη των Καρυάτιδων στο ταφικό μνημείο, ένα κατεξοχήν αθηναϊκό σύμβολο, με τον Ηφαιστίωνα, η απάντηση είναι, σύμφωνα με μια μελέτη του 1991, ότι παραπέμπουν στην αθηναϊκή καταγωγή του πατέρα του Ηφαιστίωνα, Αμύντορα, ο οποίος ήταν Αθηναίος πολίτης.
ν
Ο φύλακας της Αμφίπολης
ν
ν
