Το μυστήριο της χαμένης στρατιάς του Καμβύση (βίντεο)

ΠΡΩΤΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ

Από τον Αντώνη Κυριαζή

 

Ο αφανισμός της πανίσχυρής περσικής στρατιάς από μια αμμοθύελλα στην έρημο της Σαχάρας κατακλυσμιαίων διαστάσεων, είναι ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια της αρχαίας ιστορίας.

Πέρσες στρατιώτες. Λεπτομέρεια από τη ζωφόρο των ανακτόρων του Δαρείου στα Σούσα. Μουσείο της Περγάμου, Βερολίνο. Πηγή: Supplied

ν

Ο ΚΑΜΒΥΣΗΣ Β΄ ήταν βασιλιάς της Περσίας από τη δυναστεία των Αχαιμενιδών. Στον περσικό θρόνο ανέβηκε το 530 π.Χ. σε ηλικία 20 ετών, μετά τον θάνατο του πατέρα του, Κύρου Β΄ που πολεμούσε τους Μασσαγέτες Πέρσες. Θέλοντας να διευρύνει περαιτέρω την περσική αυτοκρατορία εκστράτευσε κατά της Αιγύπτου και το 525 π.Χ. συνέτριψε στο Πηλούσιο τα στρατεύματα του φαραώ Ψαμμήτιχου Γ΄.

Μετά την κατάκτηση της Αιγύπτου και έχοντας κάνει ανακωχή με τη Λιβύη, ο Καμβύσης εισέβαλε στο βασίλειο του Κους (σημ. Σουδάν), αλλά με μικρή επιτυχία. Ο στρατός του δεν ήταν σε θέση να διασχίσει την έρημο και μετά από βαριές απώλειες αναγκάστηκε να επιστρέψει.

Στη συνέχεια, όπως μας πληροφορεί ο Ηρόδοτος (3.26), ο Καμβύσης έστειλε το στρατό του να καταστρέψει το μαντείο του Άμμωνα στην Όαση της Σίουα, επειδή οι ιερείς του μαντείου αρνήθηκαν να νομιμοποιήσουν την ανάρρησή του στο θρόνο της Αιγύπτου.

Το 524 π.Χ., ο στρατός του, αποτελούμενος από 50.000 άνδρες, μπήκε από το ύψος του Λούξορ στην έρημο της Σαχάρας, αλλά στα μισά της διαδρομής ξέσπασε μια πρωτόγνωρη αμμοθύελλα που έθαψε ολόκληρο το στρατό!

Στο μεταξύ, όπως μαρτυρούν οι περισσότεροι αρχαίοι ιστορικοί, το θρόνο στην Περσία είχε καταλάβει ένας σφετεριστής που παρουσιαζόταν ως αδελφός του Καμβύση, αλλά στην πραγματικότητα ήταν κάποιος Μάγος, ή ιερέας του Ζωροαστρισμού, με το όνομα Γαυμάτα. Ο Καμβύσης αναγκάστηκε να γυρίσει πίσω για να τον αντιμετωπίσει, αλλά στο δρόμο πέθανε κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες. Ήταν Μάρτιος του 522 π.Χ.
ν

Η όαση Σίουα βρίσκεται στην καρδιά της αφρικανικής ερήμου. Πηγή: Supplied
ν

Ο αφανισμός της ισχυρής περσικής στρατιάς από μια κατακλυσμιαία αμμοθύελλα στην έρημο Σαχάρα έχει καταγραφεί ως ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια της αρχαίας ιστορίας. Και όπως συμβαίνει με όλα τα ιστορικά γεγονότα που τα σκεπάζει η αχλύ του μυστηρίου, εμφανίστηκαν πολλοί κυνηγοί του ονείρου σε μια προσπάθεια να συνδέσουν το όνομά τους με τη χαμένη στρατιά.

Ανάμεσά τους ο Λάζλο Αλμάσυ, ο Ούγγρος αριστοκράτης και εξερευνητής από τον οποίο προήλθε ο ήρωας του μυθιστορήματος Ο Άγγλος ασθενής. Δεν λείπουν βέβαια και αυτοί που θεωρούν την ιστορία απλό μύθο.
ν

Οι κυνηγοί του ονείρου

Τον Ιανουάριο του 1933, ο Άγγλος αξιωματικός Όρνετ Τσαρλς Γουϊνγκέιτ ερεύνησε ανεπιτυχώς την Αιγυπτιακή Δυτική Έρημο, γνωστή τότε ως Λιβυκή έρημος, ψάχνοντας για τον χαμένο στρατό του Καμβύση.

Δεκαετίες αργότερα, τον Φεβρουάριο του 1977, ανακοινώθηκε ότι αρχαιολόγοι βρήκαν υπολείμματα του στρατού Καμβύση, για να αποδειχτεί σύντομα ότι επρόκειτο για φάρσα.

Μεταξύ Σεπτεμβρίου 1983 και Φεβρουαρίου 1984, ο Αμερικανός δημοσιογράφος και συγγραφέας Γκάρι Τσέιφετζ οδήγησε μια αποστολή, που τη χρηματοδοτούσε το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, το National Geographic, η Αιγυπτιακή Υπηρεσία Γεωλογίας και Μεταλλευμάτων και το Ligabue Research Institute, κατά μήκος των λιβυκών συνόρων.

Η έρευνα κράτησε έξι μήνες και κάλυψε μια περιοχή 100 τετραγωνικών χιλιομέτρων γεμάτη αμμόλοφους, από την ακατοίκητη Όαση Μπαχρέιν έως την Όαση Σίουα. Στην κόστους 250.000 δολαρίων εκστρατεία μετείχαν 20 γεωλόγοι από την Αίγυπτο, άπειρος αριθμός εργατών, ένας φωτογράφος του National Geographic, δύο παραγωγοί ντοκιμαντέρ από τα κινηματογραφικά στούντιο του Χάρβαρντ, τρεις καμήλες, ένα ελαφρό ανιχνευτικό αεροσκάφος και επίγεια ραντάρ διείσδυσης.

Η αποστολή ανακάλυψε περίπου 500 τάφους ζωροαστρικής τεχνοτροπίας αλλά όχι όπλα ή άλλα αντικείμενα. Αρκετοί τάφοι περιείχαν θραύσματα οστών, η χρονολόγηση των οποίων έδειξε το έτος 1500 π.Χ., δηλαδή χίλια χρόνια νωρίτερα από το συμβάν της χαμένης στρατιάς.

Στην ακατοίκητη Όαση Σίτρα (μεταξύ των οάσεων Μπαχαρίγια και Σίουα) βρέθηκε μέσα σε μια σπηλιά μια ανακλινόμενη φτερωτή σφίγγα σκαλισμένη σε ασβεστόλιθο επίσης περσικής τεχνοτροπίας. Η αποστολή πάντως είχε άδοξο τέλος, καθώς ο Τσέιφετζ συνελήφθη από τις αιγυπτιακές αρχές με την κατηγορία της παράνομης εισόδου αεροσκάφους στη χώρα και της κατασκοπίας. Αν και είχε έγγραφη άδεια από την Υπηρεσία Γεωλογίας και Μεταλλευμάτων, ανακρίθηκε για 24 ώρες και οι κατηγορίες δεν αποσύρθηκαν παρά μόνο όταν δέχτηκε να δωρίσει το αεροσκάφος του στην αιγυπτιακή κυβέρνηση. Το αεροσκάφος βρίσκεται σήμερα στο Αιγυπτιακό Πολεμικό Μουσείο στο Κάιρο.

Το καλοκαίρι του 2000, η γεωλογική ομάδα του Πανεπιστημίου Χελουάν του Καΐρου, αναζητώντας πετρέλαιο στην Αιγυπτιακή Δυτική Έρημο, ανακάλυψε καλοδιατηρημένα απομεινάρια αρχαίων ενδυμάτων και μεταλλικά θραύσματα τα οποία θεωρήθηκε ότι ανήκαν στο χαμένο στρατό του Καμβύση. Το Ανώτατο Συμβούλιο Αρχαιοτήτων της Αιγύπτου ανακοίνωσε ότι επρόκειτο να οργανώσει μια ειδική αποστολή για να ερευνήσει την περιοχή, από τότε όμως δεν υπήρξε καμιά νεότερη πληροφορία.

Περισσότερο από κάθε άλλον, τις σοβαρές προσπάθειες τις αντιγράφουν οι τσαρλατάνοι.
ν

Τα κατορθώματα των αδελφών Καστιλιόνι

Το Νοέμβριο του 2009, δύο Ιταλοί αρχαιολόγοι, οι Άντζελο και Αλφρέντο Καστιλιόνι, ανακοίνωσαν την ανακάλυψη ανθρώπινων λειψάνων, εργαλείων και όπλων των οποίων η χρονολόγηση συνέπιπτε με την εποχή του χαμένου περσικού στρατού.

Όλα είχαν βρεθεί κοντά στην Όαση της Σίουα. Σύμφωνα με του δύο αρχαιολόγους, αυτή ήταν η πρώτη αρχαιολογική απόδειξη της ιστορίας που αναφέρει ο Ηρόδοτος.

Στη συνέχεια, οι αδελφοί Καστιλιόνι εντόπισαν κάτι πραγματικά μοναδικό – ένα φυσικό καταφύγιο καταμεσής της ερήμου. Επρόκειτο για έναν βράχο με περίπου 35 μέτρα μήκος, 1,8 μέτρα ύψος και 3 μέτρα πλάτος. Αν και σπάνιοι, τέτοιοι φυσικοί σχηματισμοί υπάρχουν μέσα στην έρημο, αλλά αυτός ο μεγάλος βράχος ήταν ο μοναδικός που υπήρχε σε μια αρκετά μεγάλη ομαλή περιοχή.
ν

Γκραβούρα του 19ου αιώνα με την αμμοθύελλα να καλύπτει τη στρατιά του Καμβύση. Πηγή: Wikimedia Commons
ν

Το πρόβλημα ήταν ότι οι αδελφοί Καστιλιόνι παρουσίασαν τα ευρήματά τους σε ταινία και όχι σε κάποιο συνέδριο ή επιστημονική μελέτη δημοσιευμένη σε κάποιο έγκυρο επιστημονικό περιοδικό.

Οι αμφιβολίες πλήθυναν όταν έγινε γνωστό ότι οι αδελφοί Καστιλιόνι είχαν γυρίσει στη δεκαετία του 1970 πέντε αμφιλεγόμενα ντοκιμαντέρ, του είδους των shockumentaries, με θέμα την Αφρική και τίτλους όπως “Addio ultimo uomo”, “Africa ama” και “Africa dolce e selvaggia”, στα οποία ο ανύποπτος θεατής παρακολουθούσε αυτούσια τον ευνουχισμό ενός ανθρώπου, την εκδορά ενός ανθρώπινου πτώματος, το ξεπαρθένεμα ενός κοριτσιού με πέτρινο φαλλό, καθώς και μια ομάδα κυνηγών να σκοτώνει και να διαμελίζει έναν ελέφαντα.

Μπροστά στη δημοσιότητα που πήραν τα “κατορθώματα” των δύο αδελφών, ο Γενικός Γραμματέας του Ανώτατου Συμβουλίου Αρχαιοτήτων της Αιγύπτου, Ζάχι Χαουάς, δήλωσε σε συνέντευξη Τύπου ότι οι αναφορές των μέσων ενημέρωσης στις δήθεν ανακαλύψεις «είναι αβάσιμες και παραπλανητικές» και ότι «οι αδελφοί Καστιλιόνι ουδέποτε έλαβαν άδεια από το Συμβούλιο για ανασκαφές στην Αίγυπτο, επομένως τα όσα ισχυρίζονται ότι βρήκαν είναι απολύτως ψευδή».

Πρόσφατα, ομάδα Ολλανδών αρχαιολόγων με επικεφαλής τον καθηγητή Όλαφ Κάπερ, ισχυρίστηκε ότι έλυσε το μυστήριο σχετικά με το τι ακριβώς συνέβη στην άτυχη περσική στρατιά πριν από 2.500 χρόνια.
ν

Η μαρτυρία του Ηρόδοτου

«Ένας άνεμος ήρθε από το νότο, δυνατός και θανατηφόρος, φέρνοντας μαζί του τεράστιες στήλες στροβιλιζόμενης άμμου που κάλυψαν εξ ολοκλήρου τα στρατεύματα μέχρι που εξαφανίστηκαν εντελώς». Αυτά γράφει ο Ηρόδοτος.

Ο καθηγητής Όλαφ Κάπερ, αρχαιολόγος του Πανεπιστημίου Λέιντεν της Ολλανδίας, πιστεύει ότι γνωρίζει το λόγο που οι αρχαιολόγοι δεν έχουν εντοπίσει μέχρι σήμερα τα ίχνη της περσικής στρατιάς. «Κάποιοι περιμένουν να βρουν τα απομεινάρια ενός ολόκληρου στρατού, πλήρως εξοπλισμένου. Ωστόσο, η εμπειρία διδάσκει ότι δεν μπορεί να πεθάνει κάποιος από μια αμμοθύελλα», δήλωσε ο Κάπερ στο Sci-News.

Στο Διεθνές Συνέδριο “Βαβυλών” που πραγματοποιήθηκε στο Λέιντεν της Ολλανδίας μεταξύ 18 και 20 Ιουνίου 2014, ο καθηγητής Κάπερ είπε ότι ο στρατός του Καμβύση δεν χάθηκε σε κάποια αμμοθύελλα, αλλά ηττήθηκε στο πεδίο της μάχης. Όμως για λόγους προπαγάνδας, οι Πέρσες απέκρυψαν την αλήθεια.

Σύμφωνα με τον Κάπερ, προορισμός του στρατού του Καμβύση δεν ήταν η Όαση Σίουα αλλά η γνωστή Όαση Ντάκλα, όπου είχε οχυρωθεί ο στρατός των Αιγυπτίων με ηγέτη τον Πετούμπαστη Γ΄ κυβερνήτη της Αιγύπτου.

«Ο κυβερνήτης έστησε ενέδρα στον στρατό του Καμβύση και τον αποδεκάτισε. Μετά από αυτό ο Πετούμπαστης στέφθηκε φαραώ στη Μέμφιδα, την πρωτεύουσα της Αιγύπτου», λέει ο Κάπερ και προσθέτει:

«Η τύχη του περσικού στρατού για πολύ καιρό παρέμεινε ασαφής, έως ότου ο Δαρείος Α΄, ο οποίος κατέστειλε την εξέγερση των Αιγυπτίων δύο χρόνια μετά, απέδωσε την ντροπιαστική ήττα του προκατόχου του σε αμμοθύελλα που ενέσκηψε ξαφνικά, προκειμένου να μην επηρεαστεί το ηθικό στρατού και λαού. Την επίσημη αυτή εκδοχή υιοθέτησε ο Ηρόδοτος 75 χρόνια μετά το περιστατικό».

Οι ανασκαφές του καθηγητή Κάπερ στην Αλμέιντα της Όασης Ντάκλα έφεραν στο φως τους τίτλους του Πετούμπαστη Γ΄ που είναι χαραγμένοι στη μετώπη ενός αρχαίου ναού.

«Οι ογκόλιθοι ναού δείχνουν ότι το κτίσμα αυτό πρέπει να ήταν φρούριο κατά την έναρξη της περσικής κατοχής», λέει ο Κάπερ. «Από τη στιγμή όμως που βρήκαμε περισσότερα στοιχεία για τον άγνωστο έως τώρα κυβερνήτη Πετούμπαστη Γ΄ μπορούμε να εξηγήσουμε τι ακριβώς συνέβη».
ν

The Lost Army Of King Cambyses (Historical Mystery Documentary) | Timeline
ν

ν

© 2014 Youmagazine.gr

 

---