Όχι, δεν ανακαλύφθηκε ο τάφος του Αντώνιου και της Κλεοπάτρας

ΠΡΩΤΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ

Από τον Αντώνη Κυριαζή

Δεν ευσταθεί η είδηση ότι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν τον τάφο του Αντώνιου και της Κλεοπάτρας σε περιοχή κοντά στην Αλεξάνδρεια.

Ο Ρωμαίος στρατηγός Μάρκος Αντώνιος και η Κλεοπάτρα Φιλοπάτωρ των Πτολεμαίων είναι το πιο διάσημο ερωτικό ζευγάρι στην παγκόσμια ιστορία. Image: Supplied

ν

ΤΙΣ τελευταίες δύο εβδομάδες είδαν το φως της δημοσιότητας πολυάριθμα άρθρα που ισχυρίζονταν ότι ομάδα αρχαιολόγων, με επικεφαλής τον αιγυπτιολόγο και πρώην υπουργό αρχαιοτήτων της Αιγύπτου, Ζάχι Χαουάς (Zahi Hawass), ανακάλυψε τον τάφο του Μάρκου Αντώνιου και της Κλεοπάτρας Ζ΄ σε μια περιοχή που ονομάζεται Ταπόσιρις η Μεγάλη κοντά στην Αλεξάνδρεια.

Η Ταπόσιρις η Μεγάλη (λατ.: Taposiris Magna) ήταν αρχαία πόλη της Αιγύπτου στις ακτές της Μεσογείου πλησίον του σημερινού Αμπουσίρ. Η τελευταία είναι η αρχαία ελληνική πόλη Βούσιρις μεταξύ της ακτής της Μεσογείου και της λίμνης Μαρεώτιδος στο Δέλτα του Νείλου. Η Βούσιρις απέχει 48 χιλιόμετρα από την Αλεξάνδρεια.

Κοντά στην πόλη αυτή βρίσκονται τα ερείπια της αρχαίας πόλης Ταπόσιρις η Μεγάλη. Από το 2009 υπάρχει η υποψία ότι εκεί βρίσκεται ο τάφος της Κλεοπάτρας και του Αντώνιου.

Η πόλη ονομάστηκε Ταπόσιρις καθώς εκεί, σύμφωνα με κάποια αρχαία παράδοση, βρισκόταν ο τάφος του Όσιρη. Ο Καλλισθένης αναφέρει πώς ο Μέγας Αλέξανδρος επισκέφθηκε την πόλη στο δρόμο του προς την Όαση Σίουα, πράγμα που σημαίνει ότι είχε ιδρυθεί εδώ πόλη ελληνική από τα πολύ παλιά χρόνια.

Στην κορυφή της κορυφογραμμής Τένιας, σε μια φυσική ασβεστολιθική έξαρση του εδάφους που χωρίζει τη θάλασσα από τη λίμνη Μαρεώτιδα, ξεχωρίζουν δύο μνημεία που έχουν εν μέρει αποκατασταθεί το 1930. Το ένα είναι ένας πύργος που έχει οικοδομηθεί κατ’ απομίμηση του φάρου της Αλεξάνδρειας και το άλλο τα ερείπια του Ναού του Όσιρη, που πιστεύεται ότι υπήρξε η τελευταία κατοικία της Κλεοπάτρας.
ν

Η βόρεια πρόσοψη του Ναού του Όσιρη στην Ταπόσιρι τη Μεγάλη, δυτικά της Αλεξάνδρειας, με θέα στη θάλασσα. Πηγή: Wikimedia Commons
ν

Τα ερείπια του αρχαίου αντιγράφου του Φάρου της Αλεξάνδρειας. Πηγή: Wikimedia Commons
ν

Το μέρος, λοιπόν, αυτό, στο οποίο έχουν βρεθεί πολλά ιδιωτικά και δημόσια κτίρια, δεξαμενές, ναοί και μια νεκρόπολη με ποικιλία τάφων γεμάτη σαρκοφάγους και στολισμένη με πυραμίδες και οβελίσκους, αποτέλεσε το σκηνικό για να διαδοθεί η ψευδής είδηση της ανακάλυψης του τάφου του θρυλικού ζευγαριού.

Ωστόσο, η τελευταία κατοικία του Αντώνιου και της Κλεοπάτρας δεν έχει ακόμη ανακαλυφθεί. Ο Ζάχι Χαουάς, ο πρώην υπουργός αρχαιοτήτων της Αιγύπτου, δήλωσε στο Live Science ότι όλες οι σχετικές πληροφορίες είναι ψευδείς.

«Οι πληροφορίες είναι εντελώς ψευδείς. Δεν έχει βρεθεί τίποτα για τον τάφο του Αντώνιου και της Κλεοπάτρας», δήλωσε ο Χαουάς στο Live Science.

Η παρεξήγηση προέκυψε από τα ιταλικά ΜΜΕ που παρερμήνευσαν μια διάλεξη του Χαουάς στο Παλέρμο, την πρωτεύουσα της Σικελίας. Σε αυτή τη διάλεξη ο Χαουάς μίλησε για το ανασκαφικό έργο που διεξάγει στην Ταπόσιρι τη Μεγάλη η αρχαιολόγος Κάθλιν Μαρτίνες (Kathleen Martinez), η οποία πιστεύει ότι εκεί βρίσκεται ο τάφος του ιστορικού ζευγαριού.
ν

Η δρ Κάθλιν Μαρτίνες διεξάγει ανασκαφές στα ερείπια της αρχαίας ελληνικής πόλης Ταπόσιρις η Μεγάλη (Taposiris Magna). Image: Supplied
ν

Ο αιγυπτιολόγος διευκρίνισε ότι ουδέποτε ο ίδιος ισχυρίστηκε ότι η Κάθλιν Μαρτίνες και η ομάδα της βρίσκονταν στα πρόθυρα της ανακάλυψης του τάφου.
ν

ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΚΑΙ ΚΛΕΟΠΑΤΡΑ

Ο στρατηγός Μάρκος Αντώνιος (14 Ιανουαρίου 83 π.Χ. – 1 Αυγούστου 30 π.Χ.), διοικητής της ανατολικής ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, γοητεύθηκε από τα κάλλη της Κλεοπάτρας Ζ΄ (Ιανουάριος 69 π.Χ. – 12 Αυγούστου 30 π.Χ.), της πανίσχυρης βασίλισσας της Αιγύπτου που ήταν μέλος της δυναστείας των Πτολεμαίων, μιας ελληνικής οικογένειας μακεδονικής καταγωγής που κυβέρνησε την Αίγυπτο μετά τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου κατά την ελληνιστική περίοδο.

Ήταν ο δεύτερος Ρωμαίος ηγεμόνας που υπέκυπτε στη χάρη και στην προκλητικότητα της ομορφιάς της Κλεοπάτρας. Πρώτος υπέκυψε ο Ιούλιος Καίσαρας που έκανε μάλιστα με την Κλεοπάτρα ένα γιο.
ν

Μεταθανάτιο πορτρέτο της Κλεοπάτρας με κόκκινα μαλλιά και τα ξεχωριστά χαρακτηριστικά του προσώπου της, σε τοιχογραφία της Ηράκλειας (Herculaneum) τον 1ο αιώνα μ.Χ. Δεξιά, προτομή του Μάρκου Αντώνιου στο Μουσείο του Βατικανού. Πηγή: Wikimedia Commons
ν

Όπως ιστορεί ο Πλούταρχος στον βίο του Αντώνιου, όταν ο Οκταβιανός (ο μετέπειτα Αύγουστος) εισέβαλε στην Αίγυπτο, ο στρατός εγκατέλειψε τον Αντώνιο και πήγε με το μέρος του Οκταβιανού. Με τους λίγους στρατιώτες που του είχαν απομείνει, έδωσε μάχη και ηττήθηκε. Θεώρησε τότε ότι τον είχε προδώσει στους εχθρούς η Κλεοπάτρα.

Εκείνη, από φόβο για την οργή του, αλλά και για να αποφύγει την αιχμαλωσία από τον Οκταβιανό, κατέφυγε στον τάφο της, ένα κτίσμα μεγάλο και οχυρωμένο, με βαριές πόρτες, γερούς μοχλούς και κλειδαριές. Στον δε Αντώνιο έστειλε αγγελιαφόρους να του πουν ότι ήταν νεκρή.

Τότε εκείνος προσπάθησε να αυτοκτονήσει. Όμως το τραύμα που έκανε με το σπαθί στην κοιλιά του δεν έφερε γρήγορο θάνατο. Και ενόσω παρακαλούσε όσους ήταν παρόντες να τον σκοτώσουν, ήρθε ο γραμματέας της Κλεοπάτρας με εντολή να τον μεταφέρει στον τάφο μαζί της.

Όταν τον μετέφεραν, εκείνη δεν άνοιξε τις πόρτες, αλλά έριξε λουριά και σχοινιά από ένα ψηλό άνοιγμα και αφού έδεσαν τον Αντώνιο που σφάδαζε, τον τράβηξε πάνω η ίδια με δύο γυναίκες, τις μόνες που είχε δεχτεί μαζί της στον τάφο. Μάλιστα, όσοι ήταν παρόντες στη σκηνή λένε πως δεν υπήρξε θέαμα πιο θλιβερό. Αιμόφυρτο κι ενώ ψυχορραγούσε τον τράβηξαν επάνω∙ εκείνος, κρεμασμένος στον αέρα, άπλωνε τα χέρια προς το μέρος της. Και μόλις τον τράβηξε κοντά της, έριξε πάνω του τα πέπλα της, και χτυπώντας και σπαράζοντας το στήθος με τα χέρια, με το πρόσωπο γεμάτο από το δικό του αίμα, τον αποκαλούσε αφέντη της, σύζυγο και αυτοκράτορα∙ και σχεδόν είχε ξεχάσει τις δικές της συμφορές μπροστά στη λύπη της για τις δικές του.
ν

Η Κλεοπάτρα με τον Αντώνιο που ψυχορραγεί. Έργο του Μπατόνι Πομπέο (1763), λάδι σε καμβά. Μουσείο Καλών Τεχνών Μπρεστ. Image: Supplied
ν

Ο Αντώνιος, αφού τη συμβούλεψε να φροντίσει για τη σωτηρία της, ξεψύχησε. Η Κλεοπάτρα αφού τον έθαψε, πήρε άδεια από τον Οκταβιανό να του προσφέρει χοές, ή να του κάνει όπως θα λέγαμε σήμερα μνημόσυνο. Ύστερα, φρουρούμενη, μπήκε στον τάφο της και αφού έκανε μπάνιο, έφαγε ένα θαυμάσιο γεύμα. Μετά πήρε το καλάθι με τα φρούτα, που της είχε φέρει ένα έμπιστός της από την εξοχή, κι έβαλε μέσα το χέρι της, τάχα για να πάρει ένα σύκο. Μέσα στο καλάθι όμως ήταν κρυμμένο ένα δηλητηριώδες φίδι. Αυτόν τον θάνατο είχε επιλέξει η τελευταία φαραώ της Αιγύπτου.

Στην περίπτωση που δεν τα κατάφερνε, είχε κρύψει δηλητήριο σε μια κούφια χτένα που έβαζε στα μαλλιά της.
ν

Ο θάνατος της Κλεοπάτρας. Έργο του Χουάν Λούνα (1881). Image: Supplied
ν

Όταν πέθανε η Κλεοπάτρα ήταν 39 ετών. Είχε βασιλεύσει 22 χρόνια και είχε μοιραστεί την εξουσία με τον Αντώνιο περισσότερο από 14 χρόνια. Ο Αντώνιος ήταν 56 ετών, ή 53 σύμφωνα με άλλους.

Το τραγικό τέλος του Ρωμαίου στρατηγού, που τον εγκατέλειψαν θεοί και άνθρωποι, ενέπνευσε τον Καβάφη να γράψει το ποίημα “Απολείπειν ο θεός Aντώνιον” – ένα από τα αριστουργήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας.

(Στο βίντεο που ακολουθεί, ενεργοποιήστε τους ελληνικούς υπότιτλους).
ν

Ιστορία εναντίον Κλεοπάτρας – Άλεξ Γκέντλερ
ν

ν

Δείτε επίσης:

Ταφικός κήπος 4.000 ετών ανακαλύφθηκε στην Αίγυπτο Βρέθηκε ο τάφος της συζύγου του Τουταγχαμών (vid) Αρχαία χριστιανικά ερείπια σε προπύργιο του ISIS (vid) Πιθανώς ανακαλύφθηκε στην Αίγυπτο και δεύτερη Σφίγγα Οι ευφυείς κατασκευαστές των αιγυπτιακών πυραμίδων (vid) Δύο αιγυπτιακοί τάφοι με ρωμαϊκές τοιχογραφίες (vid)