Διδάγματα από τον τάφο του “Ιερέα της Μαγείας” στην Αίγυπτο

ΑΡΧΑΙΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ | 1/2

Από τον Αντώνη Κυριαζή

Μέρος πρώτο

Ο μυστικός τάφος ενός “Ιερέα της Μαγείας” ανακαλύφθηκε ύστερα από 4.500 χρόνια στην Αίγυπτο, σε μια απαγορευμένη για το κοινό περιοχή.

Ο τάφος ενός αρχίατρου που έζησε πριν από 4.500 χρόνια, ανακαλύφθηκε στη νεκρόπολη του Αμπού Σιρ, κοντά στην Γκίζα. Το μεγάλο μέγεθος του τάφου δείχνει τη σημασία της ιατρικής στον αρχαίο κόσμο. Πηγή: Υπουργείο Αρχαιοτήτων της Αιγύπτου

ν

ΕΝΑΣ νέος τάφος ανακαλύφθηκε από ομάδα Τσέχων αρχαιολόγων που εργάζονται στο Αμπού Σιρ, μια ιστορική περιοχή της Αιγύπτου κοντά στο Κάιρο, διάσημη για τη νεκρόπολή της και κοντά σε μνημεία όπως η πυραμίδα Ουσερκάφ και η πυραμίδα Ντζόσερ.

Πρόκειται για τον τάφο ενός Αρχίατρου, ο οποίος ήταν επικεφαλής των ιατρών της Άνω και της Κάτω Αιγύπτου, στη διάρκεια της πέμπτης δυναστείας του Παλαιού Βασιλείου (2392 π.Χ. – 2282 π.Χ.). Η περιοχή, όπου βρίσκεται ο τάφος είναι κλειστή και απαγορεύεται σε αυτή η είσοδος του κοινού.

Ο αρχίατρος Ανχ Σέπσες-Καφ ήταν επίσης ιερέας του Ρα στο ναό του Ήλιου, ιερέας του θεού Χνουμ (Χνούμη ή Χνούφη), ενώ έφερε και τον τίτλο “Ιερέας της Μαγείας”. Είναι ο τρίτος τάφος που ανακαλύπτεται στο Αμπού Σιρ που ανήκει σε γιατρό.

Ο υπόγειος τάφος είναι κατασκευασμένος από ασβεστόλιθο και είναι αξιοσημείωτος για τις διαστάσεις του: 21 μέτρα μήκος επί 14 μέτρα πλάτος και 4 μέτρα ύψος. Ο τάφος έχει επίσης μια εντυπωσιακή ψευδόπορτα, τυπικό χαρακτηριστικό των αιγυπτιακών τάφων, ώστε να μπορεί ο θανών να σηκωθεί από τον ταφικό θάλαμο και να επισκεφτεί είτε τον κάτω κόσμο (Αμέντα) είτε το παρεκκλήσι που βρισκόταν πάνω από τον τύμβο.

Έχουν επίσης διατηρηθεί εγχάρακτες εικόνες με μαύρο μελάνι που παρουσιάζουν τον ίδιο τον Ανχ Σέπσες-Καφ μαζί με ιερογλυφικά σύμβολα, ανάμεσα στα οποία ξεχωρίζει το Ανχ, ο Σταυρός με Λαβή – σύμβολο αθανασίας.

(Το κείμενο συνεχίζεται πιο κάτω)
ν

Η πυραμίδα Ουσερκάφ (2490 π.Χ.). Πηγή: Wikimedia Commons
ν

Η κλιμακωτή πυραμίδα του Ντζόσερ στην Σακκάρα (2667-2648 π.Χ.). Πηγή: Wikimedia Commons
ν

Αριστερά: εγχάρακτη εικόνα του Ανχ Σέπσες-Καφ με την ιατρική ράβδο. Πηγή: Υπουργείο Αρχαιοτήτων της Αιγύπτου. Δεξιά: Ο θεός Ώρος, με κεφάλι γερακιού, κριτής του Κάτω Κόσμου, κρατώντας το Ανχ, το Σταυρό με Λαβή, σύμβολο της αθανασίας. Image: Supplied
ν

Ο Σταυρός με Λαβή

Ανάμεσα στα ιερογλυφικά που κοσμούν τον τάφο, ξεχωρίζει το Ανχ, ο Σταυρός με Λαβή. Ο σταυρός αυτός είναι ένα Τ με έναν κύκλο στην κορυφή του (λαβή ή άνσα). Ο σταυρός αυτός, που συμβολίζει την αθανασία, έχει διπλό νόημα. Η λαβή ή άνσα, ως χαρακτηριστικό της Ίσιδας, είναι ο κοσμικός κύκλος∙ ως έμβλημα του νόμου στο στήθος του νεκρού συμβολίζει την αθανασία, την ατέλειωτη και άναρχη αιωνιότητα.

Συμβολίζει επίσης εκείνο που κατέρχεται και αναπτύσσεται στο φυσικό πεδίο της ύλης (οριζόντια θηλυκή γραμμή) και εκείνο που επιστρέφει (κάθετη αρσενική γραμμή). Η τελευταία είναι η γονιμοποιός αρσενική αρχή στη φύση ή πνεύμα.

Χωρίς τη λαβή (λατ. Crux Ansata) γίνεται σκέτο Τ (ταυ), το οποίο είναι ένα ανδρόγυνο σύμβολο (δυαδική αρχή) και γίνεται καθαρά φαλλικό ή σεξουαλικό όταν παίρνει τη μορφή του ισοσκελούς σταυρού (+).
ν

Η ομάδα των Τσέχων αρχαιολόγων στον τάφο του Ανχ Σέπσες-Καφ στο Αμπού Σιρ κοντά στην Γκίζα. Πηγή: Υπουργείο Αρχαιοτήτων της Αιγύπτου
ν

Ο δημιουργός θεός Χνουμ

Ο Ανχ Σέπσες-Καφ ήταν, όπως αναφέραμε, λειτουργός του θεού Χνουμ. Πρόκειται για τον κριοκέφαλο θεό Χνούμη (Χνούφη, Κνεφ, Νεφ, Χεμ ή Χέμου απ’ όπου βγαίνει και η λέξη Χημεία), έναν από τους πιο αρχαίους θεούς της Αιγύπτου. Ως Κνεφ είναι ένας από τους δημιουργικούς θεούς και συνδέεται με την εκδήλωση του σύμπαντος από το Κοσμικό Αυγό.

Ο Πλούταρχος τον αποκαλεί «αδημιούργητη και αιώνια θεότητα», ο Πορφύριος «δημιουργό του κόσμου», ο Ευσέβιος τον ταυτίζει με τον Λόγο και ο Ιάμβλιχος φτάνει στο σημείο να τον ταυτίσει με τον Μπράχμα, αφού λέει γι’ αυτόν ότι «αυτός ο θεός είναι ο ίδιος ο Νους, νοητικά αντιλαμβανόμενος τον εαυτό του και καθιερώνοντας τις νοήσεις στον εαυτό του∙ γι’ αυτό και πρέπει να λατρεύεται εν σιωπή».

Συνήθως απεικονίζεται με κεφάλι κριού και τον ηλιακό δίσκο στην κορυφή του να στέκεται πάνω στον όφι Μεχέν. Στο αριστερό του χέρι κρατά μια οχιά και στο δεξί τον σταυρό Ανχ. Ασχολείται εξίσου με τον Κάτω Κόσμο, όσο και με τη δημιουργία, η οποία είναι η κύρια αποστολή του.

Ως Χνούμης είναι σύμβολο της δημιουργικής δύναμης. Ο Χνούμης (Χέμου ή Κνεφ) απεικονίζεται σαν γαλάζιος κριοκέφαλος θεός, όπου το γαλάζιο συμβολίζει τον αιθέρα, και ο κριός την αναπαραγωγική ενέργεια, όπως ο ταύρος συμβολίζει την ισχύ.

Ο Χνούμης-Κνεφ ήταν κυρίως θεός της μετενσάρκωσης. Μια αιγυπτιακή επιγραφή λέει: «Είμαι ο Χνούμης, γιος του σύμπαντος, επτακόσια». Πρόκειται για μια αινιγματική διατύπωση που έχει άμεση σχέση με το μετενσαρκούμενο εγώ.

Ως Χνούφης είναι μια άλλη όψη του Άμμωνα Ρα, του Ήλιου, και προσωποποίηση της γεννητικής του δύναμης εν δράσει, όπως ο Κνεφ είναι εν δυνάμει.
ν

Ο κριοκέφαλος θεός Χνουμ, με τον αιγυπτιακό σταυρό και τον ηλιακό δίσκο στο κεφάλι, ήταν από τους πιο αρχαίους θεούς της Αιγύπτου. Image: Supplied
ν

Από εσωτερική σκοπιά, ο θεός Χνουμ μπορεί να παρομοιαστεί με το Άγιο Πνεύμα (ηλιακός άγγελος ή ψυχή) που κατεβαίνει στην ύλη και “εισέρχεται” στην παρθενική χώρα ή σάρκα.

Μια προσευχή σε έναν πάπυρο, μεταφρασμένη από τον Γάλλο αρχαιολόγο Σαμπάς, λέει: «Ω Σέπουι, αιτία ύπαρξης, που έχεις σχηματίσει το σώμα σου! Ω μοναδικέ Κύριε, προβαλλόμαστε από τον Νουμ! Ω θεία ουσία, δημιουργημένη αφ’ εαυτής! Ω θεέ, που έχεις φτιάξει την ουσία η οποία είναι μέσα σου! Ω θεέ, που έχεις φτιάξει τον πατέρα σου και γονιμοποίησες τη μητέρα σου»!

Το παραπάνω απόσπασμα μας πληροφορεί ότι ο χριστιανισμός δανείστηκε πολλά στοιχεία από την αρχαία αιγυπτιακή μυστηριακή παράδοση, μεταξύ αυτών τη δοξασία της Τριάδας και της άμωμης σύλληψης.

Σε ένα μνημείο, ο Χνούφης, καθισμένος κοντά σε έναν αγγειοπλαστικό τροχό, φτιάχνει ανθρώπους από πηλό. Το φύλλο συκής ήταν επίσης αφιερωμένο σ’ αυτόν, μια ένδειξη που υποκρύπτει ότι ήταν φαλλικός θεός, όπως προκύπτει και από την πιο κάτω επιγραφή:

«Αυτός που έκανε εκείνο που υπάρχει, ο δημιουργός των όντων, ο πρώτος υπάρχων, αυτός που έφερε σε ύπαρξη όλα όσα υπάρχουν».

Μερικοί ερευνητές βλέπουν σ’ αυτόν την ενσάρκωση του Άμμωνα Ρα, επειδή σαν τον Άμμωνα είναι «σύζυγος της μητέρας του», που σημαίνει ότι είναι η αρσενική ή γονιμοποιός αρχή της φύσης.

Επειδή αντιπροσωπεύει το Δημιουργό ή Λόγο από την υλική, κατώτερη όψη της ψυχής του κόσμου, είναι ο Αγαθοδαίμονας, που μερικές φορές συμβολίζεται με το φίδι. Φέροντας, τέλος, ένα βέλος, δηλαδή μια ηλιακή ακτίνα (την ακτίνα της σύλληψης), εκτείνεται «πάνω από τα κατώτερα μέρη της ατμόσφαιρας» και κάτω από τους αστερισμούς, όπως η Νηίθ εκτείνεται στους έναστρους ουρανούς. Η Νηίθ, ως θηλυκή αρχή του σύμπαντος, είναι η Άβυσσος ή το ησιόδειο Χάος και στην αρχαία Αίγυπτο λατρευόταν με τη μορφή της Παρθένου Μητέρας.
ν

Δεύτερο μέρος >
ν

1 2