Ελληνίδα βρήκε το αποτύπωμα της συνείδησης στον εγκέφαλο (vid)
CONSCIOUSNESS
Από τον Αντώνη Κυριαζή
Ομάδα επιστημόνων με επικεφαλής την Ελληνίδα ερευνήτρια Αθηνά Δεμερτζή, ισχυρίζεται ότι βρήκε το αποτύπωμα της συνείδησης στον εγκέφαλο.
ν
ΠΩΣ ΜΠΟΡΕΙ κανείς να ξεχωρίσει αν έχουν συνείδηση άνθρωποι που βρίσκονται σε κατάσταση αναισθησίας και αδυναμίας επικοινωνίας; Τη δυσκολία αυτή έρχεται να αντιμετωπίσει μια νέα επιστημονική έρευνα, με επικεφαλής μια Ελληνίδα ερευνήτρια της διασποράς, που έκανε ένα σημαντικό βήμα για την ανακάλυψη της νευρωνικής «υπογραφής» της συνείδησης στον εγκέφαλο.
Η έλλειψη συνείδησης μπορεί να είναι προσωρινή, όπως για παράδειγμα μετά τη χορήγηση αναισθητικών φαρμάκων στο πλαίσιο μιας χειρουργικής επέμβασης ή πιο μόνιμη π.χ. λόγω σοβαρού τραυματισμού στο κεφάλι.
Μέχρι σήμερα οι γιατροί και οι επιστήμονες δεν είναι εύκολο να πουν με βεβαιότητα εάν ένας άνθρωπος που δεν επικοινωνεί, έχει ή όχι συνείδηση. Αυτό οφείλεται στο ότι δεν υπάρχουν ακόμη αξιόπιστοι βιοδείκτες ή άλλες μέθοδοι που να διακρίνουν την ύπαρξη ή απουσία της συνείδησης.
Οι ερευνητές, με επικεφαλής την Αθηνά Δεμερτζή (Athena Demertzi) της Ομάδας Επιστήμης Κώματος του βελγικού Πανεπιστημίου της Λιέγης, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό Science Advances, μελέτησαν 159 ανθρώπους, καταγράφοντας την εγκεφαλική δραστηριότητά τους με λειτουργική μαγνητική απεικόνιση (fMRI).
Μερικοί από τους συμμετέχοντες ήσαν υγιείς που είχαν υποβληθεί σε φαρμακευτική αναισθησία, ενώ άλλοι ήσαν ασθενείς που είχαν διαγνωσθεί ότι βρίσκονταν είτε σε άγρυπνο κώμα (‘φυτική’ κατάσταση), στην οποία μπορούσαν να ανοίξουν τα μάτια τους αλλά όχι να κάνουν εθελούσιες κινήσεις, είτε βρίσκονταν σε κατάσταση ελάχιστης συνειδητότητας.
Οι επιστήμονες βρήκαν μέσω fMRI ότι οι διακυμάνσεις της οξυγόνωσης του αίματος (μια ένδειξη της νευρωνικής δραστηριότητας) συντονίζονταν σε 42 περιοχές-κλειδιά του εγκεφάλου, που απαρτίζουν έξι εγκεφαλικά δίκτυα και θεωρούνται ότι παίζουν σημαντικό ρόλο στη συνείδηση.
Η ανάλυση αποκάλυψε τέσσερα διακριτά μοτίβα εγκεφαλικής δραστηριότητας, τα οποία είναι διαφορετικά στους υγιείς εγκεφάλους σε αναισθησία και σε εκείνους σε κατάσταση «φυτού».
Όπως αναφέρει το ΑΠΕ-ΜΠΕ, οΙ επιστήμονες ανέφεραν ότι έκαναν πλέον ένα σημαντικό βήμα για τον εντοπισμό βιολογικών δεικτών της συνείδησης.
Η ανίχνευση τέτοιων διακριτών εγκεφαλικών μοτίβων σε πραγματικό χρόνο μπορεί αφενός να βοηθήσει στην μη επεμβατική αποκατάσταση της συνείδησης, αφετέρου στη διευκόλυνση της λήψης ιατρικών αποφάσεων σχετικά με ασθενείς που έχουν ελάχιστη συνειδητότητα.
Η Αθηνά Δεμερτζή αποφοίτησε από το Τμήμα Ψυχολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (2005), έκανε μεταπτυχιακά στη γνωσιακή νευροεπιστήμη και νευροψυχολογία στο Πανεπιστήμιο του Μάαστριχτ (2007) και πήρε το διδακτορικό της στις ιατρικές επιστήμες από το Πανεπιστήμιο της Λιέγης (2012).
Η μεταδιδακτορική έρευνα της στην Ομάδα Επιστήμης Κώματος του βελγικού Πανεπιστημίου εστιάζει στην κατανόηση της νευρωνικής βάσης της συνείδησης και της απουσίας της, με κεντρικό κλινικό στόχο την ανακάλυψη βιοδεικτών που θα επιτρέπουν τη διάγνωση και πρόγνωση για ασθενείς που αδυνατούν να επικοινωνήσουν.
ν
ν
Η ΕΔΡΑ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ ΣΤΟ ΣΩΜΑ
Ας γυρίσουμε, όμως, το χρόνο μερικούς αιώνες πίσω. Μέσω του Γαληνού μαθαίνουμε ότι γύρω στο 300 π.Χ. οι γιατροί Ηρόφιλος και Ερασίστρατος ανακάλυψαν ότι η ψυχή εδράζεται στο σώμα σε δύο σημεία: το ένα βρίσκεται στον εγκέφαλο και το άλλο στην καρδιά.
Ο Ηρόφιλος, ο αρχηγός της ονομαστής Ηροφίλειας Ιατρικής Σχολής στην Αλεξάνδρεια, ανακάλυψε μεταξύ άλλων τα περιφερικά νεύρα και διαχωρίζοντας τα αισθητικά νεύρα από τα κινητικά τα παρακολούθησε μέχρι τον εγκέφαλο. Εκεί εντόπισε την έδρα της ψυχής στα κοιλώματα του εγκεφάλου και συγκεκριμένα στην τέταρτη κοιλία.
Παράλληλα, ο σύγχρονός του Ερασίστρατος, μαθητής του Χρύσιππου και αρχηγός της ομώνυμης ιατρικής σχολής στη Σμύρνη, εντόπισε τις ανώτερες ψυχικές λειτουργίες στις έλικες του εγκεφάλου. Όταν αυτές οι λειτουργίες διακόπτονται, επέρχεται ο θάνατος. Κατά τον Ερασίστρατο, λοιπόν, ο θάνατος δεν είναι τίποτε άλλο από ένα επεισόδιο του εγκεφάλου!
Όσον αφορά την έδρα της ψυχής στην καρδιά, την εντόπισε στον αριστερό κόλπο. (Θυμίζουμε ότι ο αριστερός κόλπος της καρδιάς δέχεται το πλούσιο σε οξυγόνο αίμα από τους πνεύμονες και μέσω της μιτροειδούς βαλβίδας το στέλνει στην αριστερή κοιλία απ’ όπου ξεκινά η μεγαλύτερη αρτηρία του ανθρώπινου οργανισμού, η αορτή, που διαμοιράζει το αίμα σε ολόκληρο το σώμα).
Όπως παραδίδει ο Γαληνός, ο Ερασίστρατος θεωρούσε ως βασικό στοιχείο του σώματος τα άτομα και δίδασκε ότι το πνεύμα (πνευματική ουσία), εισάγεται στο σώμα με την αναπνοή, διέρχεται από τις πνευμονικές φλέβες στις αρτηρίες, και στην μεν καρδιά γίνεται πνεύμα ζωτικόν, στον δε εγκέφαλο πνεύμα ψυχικόν.
ν
ν
