Ποιο μυστικό έκρυβαν οι μουτζούρες του Ντα Βίντσι
ΠΡΩΤΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ
Posted by Youmagazine Staff
Οι γνώσεις του Λεονάρντο Ντα Βίντσι πάνω στους νόμους της φυσικής ήταν πολύ πιο προχωρημένες απ’ ό,τι πιστεύαμε έως σήμερα.
Λεονάρντο Ντα Βίντσι (1452-1519). Το πρώτο μοντέρνο πνεύμα της ιστορίας. Photo: Supplied
v
Ο ΠΟΛΥΤΑΛΑΝΤΟΣ άνθρωπος που ταύτισε το όνομά του με την Αναγέννηση, γεννήθηκε στις 15 Απριλίου 1452 στο Βίντσι της Ιταλίας και απεβίωσε στις 2 Μαΐου 1519 στο Αμπουάζ της Γαλλίας. Ιδιοφυής εφευρέτης, ασχολήθηκε σχεδόν με τα πάντα: τη ζωγραφική, τη γλυπτική, τη μουσική, την αρχιτεκτονική, την ανατομία, τη γεωμετρία, την παλαιοντολογία, τις πτητικές και πολεμικές μηχανές, την ιατρική, την αστρονομία, τη βοτανική, τη συγγραφή, την ιστορία και τη χαρτογραφία. Τώρα αποκαλύπτεται πως ήταν επίσης γνώστης των μυστικών της φυσικής.
Ερευνητές του Πανεπιστημίου του Κέμπριτζ ανακάλυψαν ότι ορισμένες «μουτζούρες» στα χειρόγραφα του Ντα Βίντσι κρύβουν στην πραγματικότητα το πρώτο πείραμα που έγινε ποτέ σχετικά με τους νόμους της τριβής.
Από τη σκοπιά αυτή, ο Ντα Βίντσι, επαληθεύοντας πειραματικά τους νόμους της τριβής, υπήρξε πρωτοπόρος σχετικά με τους νόμους που περιγράφουν την αδράνεια της ύλης, τους οποίους διατύπωσε ένας Γάλλος επιστήμονας δύο αιώνες μετά.
Η τριβή είναι η δύναμη αντίστασης που εκδηλώνεται ενάντια σε οποιαδήποτε μετακίνηση μερών του αυτού σώματος ή στην σχετική κίνηση δύο σωμάτων που οι επιφάνειές τους εφάπτονται. Στη πρώτη περίπτωση εκδηλώνεται εσωτερική τριβή, στη δε δεύτερη (μεταξύ σωμάτων) εξωτερική τριβή. Η φορά της εκδηλούμενης τριβής είναι πάντα αντίθετη προς την φορά της κίνησης.
Η δύναμη τριβής διακρίνεται σε στατική τριβή όταν τα σώματα ισορροπούν και σε τριβή ολίσθησης όταν το σώματα κινούνται μεταξύ τους. Η δύναμη της τριβής οφείλεται σε ηλεκτροστατικές δυνάμεις ανάμεσα στα μόρια των δύο επιφανειών.
Στα περιθώρια των σημειώσεών του, οι οποίες είναι γραμμένες με καθρεπτιζόμενη ή κατοπτρική γραφή, ώστε να μην μπορούν να διαβαστούν από άλλους, υπάρχουν ορισμένα πρόχειρα σκίτσα, τα οποία οι ερευνητές πίστευαν πως ήταν απλώς τυχαία ορνιθοσκαλίσματα.
Ωστόσο, μια πιο προσεκτική ματιά αποκάλυψε ότι αυτά τα τυχαία σχέδια, όπως οι μουτζούρες που κάνουμε πάνω σ’ ένα χαρτί αφηρημένοι, ήταν στην πραγματικότητα η πρώτη γραπτή διατύπωση των νόμων της τριβής.
v
Αυτά τα «τυχαία» σχέδια στο περιθώριο του Κώδικα Forster III folio 72r είναι στην πραγματικότητα αποδείξεις των νόμων της τριβής. Photo: V&A Museum, London
v
Την ανακάλυψη έκανε ο καθηγητής Ian Hutchings από το Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ. Όπως δήλωσε: «Τα σκίτσα αυτά δείχνουν ότι ο Ντα Βίντσι είχε κατανοήσει τους νόμους της τριβής από το 1493. Ήξερε ότι η τριβή ολίσθησης που ενεργεί μεταξύ δύο κινούμενων επιφανειών είναι ανάλογη με το φορτίο από την πίεση των επιφανειών μεταξύ τους και ότι η τριβή είναι ανεξάρτητη από την προφανή περιοχή επαφής μεταξύ των δύο επιφανειών».
Κατά προσέγγιση, η τριβή ολίσθησης ή κίνησης δίδεται από την σχέση:
όπου FN είναι η κάθετη δύναμη και µk ο συντελεστής της τριβής κίνησης, ο οποίος και διαφέρει για διαφορετικά ζευγάρια επιφανειών.
«Αυτούς τους νόμους της τριβής τους αποδίδαμε έως τώρα στον Γάλλο επιστήμονα Γκυγιώμ Αμοντόν (Guillaume Amontons), ο οποίος τους μελέτησε διακόσια χρόνια αργότερα.
v
Μεταγενέστερο σχέδιο του Ντα Βίντσι σχετικά με τη μελέτη της τριβής ολίσθησης σε ένα σύστημα με τροχαλίες. Photo: University of Cambridge
v
Ο καθηγητής Hutchings σημειώνει στη μελέτη του ότι ο Ντα Βίντσι συνέχισε την έρευνα τα επόμενα είκοσι χρόνια, ενσωματώνοντας την εμπειρική γνώση του πάνω στην τριβή σε διάφορα μοντέλα μηχανικών συστημάτων.
Και καταλήγει: «Παρά το γεγονός ότι οι ανακαλύψεις του δεν άσκησαν καμιά επίδραση στην ανάπτυξη του θέματος κατά τους επόμενους αιώνες, ο Λεονάρντο Ντα Βίντσι κατέχει μια μοναδική θέση στην ιστορία ως πρωτοπόρος».
