Μια άλυτη υπόθεση δολοφονίας εδώ και 430.000 χρόνια

ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ

Posted by Youmagazine Staff

Ο πρώτος γνωστός φόνος στην Ιστορία συνέβη εδώ και 430.000 χρόνια σε έναν πρόγονο των Νεάντερταλ στην Ισπανία.

Οι επιστήμονες επισημαίνουν τις δύο τρύπες σε αυτό το κρανίο ως απόδειξη της πιο παλιάς γνωστής δολοφονίας, που συνέβη πριν από 430.000 χρόνια. Image: Javier Trueba / Madrid Scientific Films

ν

Η ΠΡΩΤΗ γνωστή –και άλυτη– υπόθεση δολοφονίας ανακαλύφθηκε σε μια σκοτεινή σπηλιά, στα βουνά Αταπουέρκα της βόρειας Ισπανίας. Ωστόσο, η πράξη του φόνου συνέβη στην επιφάνεια. Ο δολοφόνος χτύπησε δύο φορές το θύμα στο κεφάλι, αφήνοντας αντίστοιχες τρύπες στο μετωπιαίο οστό. πάνω από το αριστερό φρύδι του θύματος.

Κατόπιν έσυρε το πτώμα και το πέταξε σε ένα σκοτεινό βάραθρο, που είχε βάθος 13 μέτρων. Σε αυτή τη σπηλιά το θύμα –ή ό,τι είχε απομείνει από αυτό‒ ανακαλύφθηκε σχεδόν πεντακόσιες χιλιάδες χρόνια μετά.
ν

Τα βουνά Αταπουέρκα απέχουν 15 χιλιόμετρα από την πόλη Burgos. Βρίσκονται σε ύψος 1.000 μέτρων πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας και στις σπηλιές τους κατέφυγαν τα λίγα ανθρώπινα όντα που υπήρχαν στην αυγή της ανθρωπότητας. Image: Supplied
ν

Η ανακάλυψη έγινε το 2015 και οι παλαιοντολόγοι που εξέτασαν το κρανίο των 430.000 ετών, δημοσίευσαν την εγκληματολογική τους ανάλυση στο επιστημονικό περιοδικό PLOS ONE.

Αυτό, δηλαδή ο φόνος, είναι και το μόνο βέβαιο. Όλα τα υπόλοιπα είναι ασαφή. Οι επιστήμονες περιγράφουν το θύμα ως ένα νεαρό άτομο, αλλά η ηλικία ακόμη και το φύλο του παραμένουν άγνωστα.

«Στα απολιθώματα συναντάμε πολλές περιπτώσεις τραυματισμών ή θανάτων από τραυματισμό, όχι όμως ενδείξεις εγκληματικών ενεργειών. Αυτή είναι η πρώτη δολοφονία στα χρονικά της ανθρωπότητας», λέει η παλαιοντολόγος Nohemi Sala από το Instituto de Salud Carlos III της Μαδρίτης.

Αυτό δεν σημαίνει ότι η δολοφονία ήταν κάτι άγνωστο εκείνη την εποχή. Όμως απολιθωμένα απομεινάρια με ενδείξεις φόνου είναι σχετικά σπάνια.

Η προηγούμενη γνωστή υπόθεση δολοφονίας –και παλαιότερη μέχρι πρόσφατα– τοποθετείται πριν από 50.000 χρόνια και είναι του Shanidar-3, ενός Νεάντερταλ, ο σκελετός του οποίου βρίσκεται στο Ινστιτούτο Σμιθσόνιαν, στην Ουάσιγκτον D.C. Ο Shanidar-3 σκοτώθηκε πιθανότατα από δόρυ που του τρύπησε τα πλευρά.

Το τελευταίο κρανίο προέρχεται από την τοποθεσία Sima de los Huesos, στην Ισπανία, όπου οι παλαιοντολόγοι έχουν βρει τα απομεινάρια τουλάχιστον 28 ατόμων. Ποιοι ήταν αυτοί οι άνθρωποι; Κανείς δεν γνωρίζει. Το βέβαιο είναι ότι δεν ήταν πρόγονοι του σύγχρονου ανθρώπου, ούτε του Νεάντερταλ.
ν

Το κρανίο του δολοφονηθέντος ατόμου με τις δύο τρύπες. Είναι 430.000 ετών, αλλά παραμένει αβέβαιο αν πρόκειται για πρόγονο των Νεάντερταλ ή ένα νέο είδος, που στη συνέχεια εξαφανίστηκε. Image: Javier Trueba / Madrid Scientific Films
ν

Κάποιοι παλαιοντολόγοι πρότειναν να ονομαστεί «άνθρωπος του Sima de los Huesos», η Nohemi Sala όμως και η ομάδα της πιστεύουν ότι το κρανίο ανήκει σε ένα μέλος της οικογένειας του Homo heidelbergensis (Άνθρωπος της Χαϊδελβέργης), ένα εξαφανισμένο είδος του γένους Homo, το οποίο πιθανότατα υπήρξε άμεσος πρόγονος του Homo neanderthalensis στην Ευρώπη, και του Homo sapiens. Τα απολιθώματα που έχουν εντοπιστεί υποδεικνύουν πως έζησε πριν από 600.000 έως 400.000 χρόνια.

Παρ’ όλα αυτά, το κρανίο φαίνεται να ανήκει σε κάποιο άγνωστο είδος, γιατί το κρανίο του Homo heidelbergensis είναι μικρό και πεπλατυσμένο με ζωώδη χαρακτηριστικά και σχεδόν ανύπαρκτο μέτωπο, κάτι που δεν συμβαίνει με τον «άνθρωπο του Sima de los Huesos».
ν

Η ΑΙΤΙΑ ΘΑΝΑΤΟΥ

Είναι όμως σύνηθες οι παλαιοντολόγοι να διαφωνούν. Στην προκειμένη πάντως περίπτωση συμφωνούν ότι ο θάνατος ήταν αποτέλεσμα βίας και όχι κάποιου τραυματισμού από πτώση. Ο δολοφόνος στεκόταν όρθιος απέναντι στο θύμα, όταν του κατάφερε δύο συντριπτικά χτυπήματα με κάποιο αμβλύ αντικείμενο. Το θύμα πέθανε σχεδόν αμέσως. Το γεγονός όμως ότι ο δολοφόνος έσυρε το πτώμα και το πέταξε στο βάραθρο, υποδηλώνει ότι δεν ήθελε η πράξη του να γίνει γνωστή στα υπόλοιπα μέλη της ομάδας που κατοικούσαν μαζί του.
ν

Το Sima de los Huesos (ο λάκκος με τα οστά) στην Ισπανία, όπου βρέθηκαν τα λείψανα 28 ατόμων που έζησαν πριν από 400.000 χρόνια.  Πηγή: Javier Trueba / Madrid Scientific Films, from Arsuaga et al / Science 2014
v

Οι δύο οπές στο κρανίο έχουν το ίδιο σχήμα, που σημαίνει ότι προκλήθηκαν από το ίδιο όπλο. Είναι πολύ απίθανο μια τυχαία πτώση από ένα βράχο να προκαλέσει δύο σχεδόν όμοια κατάγματα στο κρανίο.
ν

ΤΟ ΟΠΛΟ ΚΑΙ ΤΟ ΚΙΝΗΤΡΟ

Η Nohemi Sala λέει ότι το όπλο του φόνου ήταν πιθανώς «κάτι πολύ σκληρό», αλλά δεν ξέρουμε αν ήταν φτιαγμένο από ξύλο, πέτρα ή κάποιο άλλο υλικό.

Στο τόπο του εγκλήματος δεν βρέθηκε κάτι που να ταιριάζει στην περιγραφή. Βρέθηκε μόνο ένα πέτρινο εργαλείο, αλλά δεν είχε το σωστό σχήμα.

Ένα άλλο άλυτο μυστήριο αφορά το κίνητρο. Τι οδήγησε τον αρχαίο άνθρωπο να σκοτώσει; ««Η ζωή ήταν δύσκολη στο παρελθόν», λέει η Sala, οπότε θα μπορούσαν να υπάρξουν συγκρούσεις για την τροφή ή το νερό, χωρίς να λείπουν και οι λόγοι κλοπής, φθόνου ή αντιζηλίας.

Το ίδιο συμβαίνει και σήμερα. Φαίνεται ότι ο φόνος είναι συνυφασμένος με την ίδια την ύπαρξη του ανθρώπου. Δεν είναι τυχαίο ότι η Παλαιά Διαθήκη ξεκινά, μετά το αμάρτημα των Πρωτόπλαστων, με τη δολοφονία του Άβελ από τον αδελφό του Κάιν.
ν

Κρανίο του Homo heidelbergensis. Καμία ομοιότητα με τον «άνθρωπο του Sima de los Huesos». Πηγή: Wikimedia Commons
ν

«Οι άνθρωποι εκείνοι ήταν στοργικοί», αντιτείνει η Sala. «Υπήρχαν 28 άτομα στη σπηλιά διαφορετικών ηλικιών», λέει, «και ο ένας φρόντιζε τον άλλον. Γνωρίζουμε ότι ορισμένοι από αυτούς τους ανθρώπους είχαν προβλήματα υγείας. Ένα άτομο είχε σοβαρό πρόβλημα στο κάτω μέρος της πλάτης, που σημαίνει ότι δεν μπορούσε να μετακινηθεί. Κάποιος, επομένως, έπρεπε να φροντίζει αυτούς τους ανθρώπους πριν από το θάνατό τους».

Φαίνεται πάντως ότι εκείνοι οι άνθρωποι δεν είχαν συναίσθηση αυτού που εμείς αποκαλούμε κηδεία και ταφή. Όταν κάποιος πέθαινε, απλώς τον έσερναν και τον πετούσαν στο σκοτεινό βάραθρο.

Συμπερασματικά, ο χώρος των ανασκαφών στα βουνά Αταπουέρκα δείχνει μια κοινωνία αρχαίων ανθρώπων που ζούσαν, αγαπούσαν και μερικές φορές πολεμούσαν μαζί.

«Οι άνθρωποι της οικογένειας του Homo heidelbergensis δεν ήταν τόσο κακοί», λέει η Sala. «Τουλάχιστον είχαν κάποια καλά στοιχεία».
ν

Δείτε επίσης:

Ο Νεάντερταλ γνώριζε την πενικιλίνη και την ασπιρίνη Το μυστήριο της καταγωγής του ανθρώπινου είδους Ίσως δεν είμαστε αυτοί που νομίζουμε ότι είμαστε Κρήτη: εκεί όπου περπάτησαν οι πρώτοι άνθρωποι (vid) Δύο δόντια ξαναγράφουν την ιστορία της ανθρωπότητας Άγκτα: Οι εκπληκτικοί παραμυθάδες των Φιλιππίνων (vid)