Ο μυστηριώδης «Άρχοντας του Σύμπαντος» της αρχαίας Παλμύρας (vid)
ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ
Posted by Youmagazine Staff
Μια αρχαιολόγος ισχυρίζεται ότι ανακάλυψε την ταυτότητα του μυστηριώδη «Άρχοντα του Σύμπαντος» που λατρευόταν στην αρχαία Παλμύρα.
Η αρχαία πόλη της Παλμύρας άκμασε πριν από περίπου 2.000 χρόνια ως εμπορικό και διαμετακομιστικό κέντρο. Πηγή: Wikimedia Commons
v
Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ενός άγνωστου θεού που εμφανίζεται σε πολλές επιγραφές στην αρχαία πόλη της Παλμύρας, στο κέντρο της σημερινής Συρίας, προβληματίζει εδώ και πολύ καιρό τους επιστήμονες. Τώρα, μια Πολωνή ερευνήτρια ισχυρίζεται ότι έλυσε το αίνιγμα.
Η Παλμύρα υπήρξε κατά την αρχαιότητα σημαντική πόλη της Συρίας, κτισμένη σε μία όαση 215 χιλιόμετρα ΒΑ της Δαμασκού και 120 χιλιόμετρα ΝΔ του Ευφράτη. Για αιώνες ήταν ζωτικός σταθμός για τα καραβάνια που διέσχιζαν τη Συριακή έρημο και ήταν γνωστή ως η «Νύμφη της Ερήμου».
Το ελληνικό όνομα «Παλμύρα» αποτελεί μετάφραση του αρχικού αραμαϊκού ονόματος Tadmor, που σημαίνει «φοινίκια πόλη». Η σύγχρονη κωμόπολη, δίπλα στα αρχαία ερείπια ονομάζεται επίσης Tadmor. Στη Βίβλο αναφέρεται ως Ταμάρ ή Θεδμόρ ή Θοεδμόρ ενώ στα αραμαϊκά Ταδμόρ ή Ταμμόρ. Την πόλη λέγεται πως έκτισε ο βασιλιάς Σολομών ως σταθμό των καραβανιών μεταξύ Συρίας και Μεσοποταμίας.
Η Παλμύρα έμεινε ονομαστή για τον πλούτο της κατά τη ρωμαϊκή εποχή, οπότε βασίλευσε και η θρυλική βασίλισσά της Ζηνοβία. Άκμασε ως κέντρο εμπορίου που συνέδεε τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία με εμπορικούς δρόμους στην Ασία, όπως ο Δρόμος του Μεταξιού.
Σε αυτή την ονομαστή πόλη έχουν βρεθεί πολλές επιγραφές στην αραμαϊκή γλώσσα που αναφέρονται σε μια ανώνυμη θεότητα, γνωστή ως «Αυτός του οποίου το όνομα είναι ευλογημένο για πάντα», «ο Άρχοντας του Σύμπαντος» και «κύριος του ελέους». Πέρα από αυτές τις προσφωνήσεις, τίποτε άλλο δεν είναι γνωστό γι’ αυτή την θεότητα.
Μια νεαρή ερευνήτρια
Τώρα μια νεαρή αρχαιολόγος, η Αλεξάντρα Κουμπιάκ-Σνάιντερ (Aleksandra Kubiak-Schneider), μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο Βρότσλαβ της Πολωνίας, συνέκρινε τις επιγραφές από την Παλμύρα με επιγραφές που βρέθηκαν στη Μεσοποταμία και που τοποθετούνται χρονολογικά στην πρώτη χιλιετία π.Χ. Και ανακάλυψε ότι οι θεοί που λατρεύονταν στη Μεσοποταμία αναφέρονται με παρόμοια ονόματα με την ανώνυμη θεότητα της Παλμύρας, όπως αναφέρει ο ιστότοπος Science in Poland.
Είναι γνωστές οι θεότητες που κυριαρχούσαν στο πάνθεον των λαών που κατοικούσαν στην ανατολική λεκάνη της Μεσογείου και τη Μεσοποταμία. Οι πλέον γνωστές είναι ο Βάαλ (ή Μπελ που κυριολεκτικά σημαίνει «Κύριος») ο υπέρτατος θεός των σημιτικών λαών, ανάμεσα στους οποίους οι Φοίνικες και οι Σύροι, και ο Μαρντούκ, ο υπέρτατος θεός των Βαβυλωνίων.
Όπως αναφέρει η Σνάιντερ, η θεότητα Βάαλ-Μαρντούκ ‒ο υπέρτατος θεός της Βαβυλώνας‒ αναφέρεται επίσης ως «Ελεήμων». Επίσης η φράση «Κύριος του κόσμου», ένας τίτλος παρόμοιος με τον «Άρχοντα του Σύμπαντος», χρησιμοποιείται κάποιες φορές από τους Μεσοποτάμιους για να δηλώσει τον Baalshamin, όπως ονομαζόταν ο θεός του ουρανού Ζευς-Κύριος στα αρχαία ελληνικά.
ν
Ο θεός του ουρανού Ζευς-Κύριος αντιπροσώπευε τον Baalshamin, έναν ηλιακό θεό που λατρευόταν από τους Σύριους, τους Φοίνικες και τους Χαναναίους. Ο σύντροφος του Διός (πιθανώς ο Γανυμήδης) κρατά τον αμνό του Θεού. Μαρμάρινο ανάγλυφο από την Παλμύρα. Πινακοθήκη του Πανεπιστημίου Γέιλ (31-32 μ. Χ.). Πηγή: Wikimedia Commons
ν
Η τριαδική όψη της θεότητας Baalshamin (κέντρο) της Παλμύρας. Αριστερά η σεληνιακή όψη Aglibol και δεξιά η ηλιακή όψη Malakbel. Πηγή: Wikimedia Commons
ν
Μαρμάρινος βωμός αφιερωμένος στον θεό Malakbel (Ήλιο) της Παλμύρας από τον Τιβέριο Κλαύδιο Φήλιξ, την Κλαυδία Ελπίδα και τον γιο τους Τιβέριο Κλαύδιο Άλυπο. Ρωμαϊκή περίοδος. Πηγή: Wikimedia Commons
ν
Όπως επισημαίνει η Σνάιντερ, ο ανώνυμος «θεός» που αναφέρεται στις επιγραφές της Παλμύρας δεν είναι ένας μόνο θεός, αλλά μάλλον πολλές θεότητες που περιλαμβάνουν τον Μπελ-Μαρντούκ και τον Baalshamin. Υποστηρίζει επίσης ότι οι πιστοί δεν ανέφεραν ποτέ το όνομα των θεών ως ένδειξη σεβασμού.
Επιπρόσθετα, όταν οι πιστοί έκαναν παρακλήσεις σε μια θεότητα και ζητούσαν τη θεϊκή παρέμβαση στις υποθέσεις τους, δεν απευθύνονταν πάντα σε έναν και μόνο θεό, αλλά μάλλον σε οποιονδήποτε θεό τύχαινε να ακούσει τις προσευχές τους.
«Δεν υπήρχε κάποιος ανώνυμος θεός», καταλήγει η Σνάιντερ. «Αντίθετα, κάθε θεός που άκουγε τους πιστούς και έδειχνε εύνοια στα αιτήματά τους άξιζε τον αιώνιο έπαινο», υποστηρίζει η νεαρή ερευνήτρια.
Περισσότερα για την Aleksandra Kubiak-Schneider, PHD, μπορείτε να βρείτε ΕΔΩ.
ν
Η στήλη με τους νόμους του βασιλιά Χαμουραμπί (1792 ‒ 1750 π.Χ.) | Smarthistory
ν
ν
