«Καύσωνας – Η ζωή σ’ έναν πλανήτη που φλέγεται» του Τζεφ Γκούντελ

BOOK CORNER  | Ενημ. 16/07/2024, 12:24

Από τον Διονύση Μαρίνο (*)

«Όταν έρχεται η ζέστη, είναι αόρατη. Δεν λυγίζει κλαριά δέντρων, ούτε σας τραβάει τα μαλλιά για να σας δείξει ότι έφτασε. Δεν σείεται η γη».

Image: BookPress

v

ΑΥΤΕΣ ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ φράσεις του βιβλίου του Τζεφ Γκούντελ «Καύσωνας». Η ζωή σ’ έναν πλανήτη που φλέγεται, μπορούν να σε στοιχειώσουν. Βασικά το κάνουν με έναν δαντικό τρόπο. Αν καταφέρεις να φτάσεις έως την τελευταία σελίδα, άρα να διατρέξεις όλο το ρημαγμένο και αφυδατωμένο τοπίο που θα έχει αφήσει ο πυρωμένος ήλιος πάνω στη γη, στις σελίδες και στα μάτια σου, θα καταλάβεις πως η ζέστη είναι περισσότερο ύπουλη από όσο πιθανόν νομίζεις.

Η ζέστη δεν είναι αέρας που μπορεί να σηκώσει στέγες και να καταστρέψει σπίτια. Δεν είναι βροχή που έχει την δύναμη μέσα σε λίγα λεπτά να μετατρέψει ολόκληρες πόλεις σε πλωτά ποτάμια. Δεν είναι χιόνι που καταπίνει όλους τους ήχους αλλάζοντας τη φύση σε κάτι στεγανοποιημένο και απροσπέλαστο.

Η ζέστη γίνεται εμφανής εκεί που πραγματικά δεν το περιμένεις, ενώ θα έπρεπε. Ζώντας εντός της κλιματικής κρίσης με τους ειδικούς να κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου εδώ και χρόνια, θα έπρεπει να είμαστε πιο υποψιασμένοι και σαφώς πιο έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε το προφανές: τα επόμενα χρόνια θα εκτεθούμε πολύ περισσότερο σε ακραίες θερμικές μάζες που θα μετατρέψουν τις πόλεις σε φλογισμένα καζάνια.
ν

ν

Η εμφάνιση της ζέστης

Αυτό το κείμενο γράφεται τη στιγμή που η Ελλάδα βιώνει έναν παρατεταμένο καύσωνα κι ενώ προηγουμένως ο Ιούνιος κατέγραψε πρωτοφανείς για την εποχή θερμοκρασίες. Αυτό που περιγράφει ο Γκούντελ στο βιβλίο του δεν είναι μια εικασία ή μια δυστοπία στη σφαίρα της κινδυνολογικής μυθοπλασίας. Φευ, είναι μια πραγματικότητα που κάθε μέρα γίνεται και πιο αβίωτη.

Οι δυτικές κοινωνίες έχουν διαμορφώσει μια στρεβλή και άκρως στερεοτυπική άποψη για τους οικολόγους που μιλούν με έντονο τρόπο για το πώς συμπεριφερόμαστε στη φύση. Η πλειοψηφία των πολιτών πιστεύουν πως έχουν να κάνουν με μια δράκα καταστροφολόγων που προφητεύουν θεομηνίες θέλοντας έτσι να ακουστούν ή να αποκτήσουν πολιτικό εκτόπισμα. Μας είναι δύσκολο να κατανοήσουμε πως τα μισά από αυτά που διακηρύττουν οι επιστήμονες, αλλά και οι δραστήριοι γύρω από το κλίμα, να γίνουν πράξη, η κατάσταση θα ξεφύγει από τον έλεγχο.

Γνώστης του θέματος

Ο Γκούντελ είναι δημοσιογράφος που ασχολείται χρόνια με την κλιματική κρίση και γράφει άρθρα σε σημαντικά περιοδικά των ΗΠΑ. Ως εκ τούτου γνωρίζει πολύ καλά το διακύβευμα, αλλά και την ασύγγνωστη άγνοια που επιθυμεί να διατηρήσει για τον εαυτό της η μεγάλη πλειοψηφία των ανθρώπων. Τι παράξενο, όμως: είναι οι ίδιοι που «βράζουν» καθημερινά από τον καύσωνα.

Χρησιμοποιώντας συγκεκριμένα παραδείγματα ανθρώπων που έχασαν τη ζωή τους από την υπερβολική ζέστη, στοιχεία που συνέλεξε από τα ρεπορτάζ του, αλλά και πρόσφατα επιστημονικά ευρήματα, ο Γκούντελ δεν αφήνει κανένα περιθώριο εφησυχασμού σε όποιον διαβάσει το βιβλίο του

Από τον Αρκτικό Κύκλο έως τους τροπικούς, το βιβλίο πραγματεύεται και ανιχνεύει τις επιπτώσεις της θερμότητας. Το λιώσιμο των πάγων, η άνοδος των μέσων τιμών της θερμοκρασίας ή η υγρασία που εντείνει το αίσθημα του θερμού πνιγμού, είναι μερικές από τις νέες «μεταβλητές».

Δεν επίκειται να συμβεί κάτι, συμβαίνει ήδη. Όπως σημειώνει ο ίδιος, φτάνει να βρεθείς στο λάθος μέρος τη λάθος στιγμή για να χάσεις τη ζωή του από το επιθετικό κάμα της ζέστης που θα «κόψει» το δέρμα σου σε πυρωμένες ροδέλες.

Το βιβλίο περιλαμβάνει 14 κεφάλαια που το καθένα πραγματεύεται το φαινόμενο του καύσωνα από διαφορετική σκοπιά. Ωστόσο, το συμπέρασμα που αποκομίζεις από όλα είναι ότι οι πόλεις του κόσμου μετατρέπονται σε δαντικές πύλες που αν τις διαβείς (αναγκαστικά θα το κάνεις) εισέρχεσαι σε ένα περιβάλλον μη ανθρώπινο.

Από τον Αρκτικό Κύκλο έως τους τροπικούς, το βιβλίο πραγματεύεται και ανιχνεύει τις επιπτώσεις της θερμότητας. Το λιώσιμο των πάγων, η άνοδος των μέσων τιμών της θερμοκρασίας ή η υγρασία που εντείνει το αίσθημα του θερμού πνιγμού, είναι μερικές από τις νέες «μεταβλητές» που μετατρέπουν το πρόβλημα σε γόρδιο δεσμό.
ν

Ο Τζεφ Γούντελ είναι επιτυχημένος συγγραφέας πολυάριθμων βιβλίων. Καλύπτει ζητήματα της κλιματικής αλλαγής για περισσότερες από δύο δεκαετίες για έντυπα όπως τα: Rolling Stone, The New York Times Magazine και πολλά άλλα. Ως σχολιαστής για ζητήματα κλίματος και ενέργειας, έχει εμφανιστεί στα κανάλια NPR, MSNBC, CNN, CNBC, ABC, NBC, Fox News και The Oprah Winfrey Show. Είναι υπότροφος του Ιδρύματος Guggenheim για το 2020. Το βιβλίο του «Καύσωνας» βρέθηκε από τις πρώτες μέρες της κυκλοφορίας της στη λίστα των μπεστ σέλερ των New York Times. Πηγή: BookPress

v

Το παράδειγμα του Παρισιού

Ο Γκούντελ φέρνει ένα απλό παράδειγμα για να καταδείξει πώς οι άνθρωποι αδυνατούν να κατανοήσουν το επείγον του πράγματος. Το 2003 ένα κύμα καύσωνα στο Παρίσι οδήγησε στο θάνατο 15.000 ανθρώπους.

Οι ιστορικά ήπιες θερμοκρασίες δημιούργησαν μια πόλη χωρίς «κλιματική κουλτούρα», όπως την αποκαλεί ο Αμερικανός συγγραφέας. Οι Παριζιάνοι δεν έχουν συνηθίσει να αντιμετωπίζουν ακραίες καταστάσεις. Έχουν φτιάξει όμορφα διαμερίσματα με στέγη από ψευδάργυρο, ακατάλληλες για υψηλές θερμοκρασίες. Και η αγάπη για την ιστορική αρχιτεκτονική της πόλης κάνει αυτά τα κτίρια δύσκολο να μεταμορφωθούν

Το πιο τρομακτικό πράγμα για το μέλλον της θερμότητας, σημειώνει το βιβλίο, είναι ότι δεν το αντιμετωπίζουμε με τον σεβασμό και την ανησυχία που του αξίζει.

Ωστόσο, οι άνθρωποι σε μέρη όπως το Παρίσι έχουν μόνο τρεις επιλογές: να ψηθούν, να φύγουν ή να δράσουν. Αν δεν θέλουν να κάνουν αυτό που προστάζει η λογική (δηλαδή, να αρχίσουν να πράττουν με γνώμονα το γενικό συμφέρον), τότε καλό θα είναι να κρατήσουν στο μυαλό τους μια συνομιλία που είχε ο Γκούντελ με τους γιατρούς στα επείγοντα περιστατικά σε ένα νοσοκομείο του Φοίνιξ. Του έλεγαν, λοιπόν, πόσο γρήγορα μπορεί ένας άνθρωπος να υποστεί αφυδάτωση σε ένα αυτοκίνητο χωρίς κλιματισμό.

Το πιο τρομακτικό πράγμα για το μέλλον της θερμότητας, σημειώνει το βιβλίο, είναι ότι δεν αντιμετωπίζουμε το πρόβλημα με τον σεβασμό και την ανησυχία που του αξίζει. Τα βάσανα και οι μαζικοί θάνατοι θα γίνουν συνώνυμα του 21ου αιώνα, κάτι που έχουμε αρχίσει να το δεχόμαστε. Μήπως δεν θα έπρεπε;
ν

(*) Ο Διονύσης Μαρίνος είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας.
v

Δείτε επίσης:

ΒΙΒΛΙΟ – Δημήτρης Αντωνίου: Η Τέχνη της Αισιοδοξίας “Δέκα πόντους μαύρο χιόνι” – Μια συγκινητική μυθιστορία του Πάνου Νιαβή “Πρόβα ζωής”: Το νέο μυθιστόρημα του Πασχάλη Λαμπαρδή Νίκου Ασημακόπουλου: Η συμβολή των Σουλιωτών στην Επανάσταση του 1821 «Ο πρίγκιπας Άσγκαρ και τα κρυμμένα θηρία» από την Ελένη Μαρούδη “Αθήνα 2222” – Το προφητικό μυθιστόρημα του Γιάννη Καστρίτη