Μια ανακάλυψη ανατρέπει όλα όσα γνωρίζουμε για τον Τουταγχαμών (vid)

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ  | Ενημ. 13/11/2024, 15:29

Posted by Youmagazine Staff

 

Νέα στοιχεία που αποκάλυψαν οι αρχαιολόγοι ανατρέπουν όλα όσα γνωρίζουμε για τον διάσημο νεαρό βασιλιά Τουταγχαμών.

Ήταν ο Φαραώ Τουταγχαμών ένας απόβλητος βασιλιάς; Image: Supplied

v

ΣΤΙΣ 4 Νοεμβρίου 1922, ένα 12χρονο αγόρι από την Αίγυπτο σκόνταψε πάνω σε μια πέτρα ενώ μετέφερε νερό. Το λάθος άνοιξε το δρόμο για μια ανακάλυψη που χαρακτηρίστηκε ως η μεγαλύτερη στα χρονικά της αρχαιολογίας – τον τάφο του Τουταγχαμών.

‘Ηταν η πρώτη φορά που βρισκόταν ανέπαφος ένας βασιλικός τάφος, τα φέρετρα, καθώς και η μούμια ενός φαραώ. Πολύ περισσότερο όταν αποκαλύφθηκε ότι το τρίτο και πιο εσωτερικό φέρετρο ήταν κατασκευασμένο από συμπαγές χρυσάφι, το ίδιο και το νεκρικό προσωπείο που κάλυπτε τη μούμια – ένα έργο ασύλληπτης ομορφιάς και τέχνης.

Ο Τουταγχαμών ήταν Αιγύπτιος φαραώ της 18ης δυναστείας και βασίλευσε περίπου από το 1323 π.Χ. μέχρι το 1332 π.Χ. Ήταν γιος του αιρετικού φαραώ Ακενατόν και μιας δευτερεύουσας συζύγου του Ακενατόν, πιθανόν της ετεροθαλούς αδελφής του. 

Γεννήθηκε το 1341 π.Χ. και πέθανε σε ηλικία 18 ετών. Παρά τη σωματική αναπηρία και τη νεαρή ηλικία του, η βασιλεία του Τουταγχαμών ήταν σταθεροποιητική για τη χώρα, μετά το πολιτικό και θρησκευτικό χάσμα που είχε αφήσει ο πατέρας του, ο Ακενατόν, ο οποίος είχε καταργήσει όλους τους θεούς και είχε αναγορεύσει μοναδικό θεό τον εαυτό του.

Μία κρανιοεγκεφαλική κάκωση, που εντοπίστηκε κατά την εξέταση της μούμιας του Τουταγχαμών με Ακτίνες Χ, μαρτυρά ότι ο θάνατός του ήταν βίαιος, αλλά κανείς δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα αν επρόκειτο για συνωμοσία, ατύχημα ή ακόμα και αρρώστια.

Όταν ο Τουταγχαμών στέφθηκε Φαραώ περίπου στην ηλικία των 8 με 9, παντρεύτηκε την ετεροθαλή αδελφή του, πριγκίπισσα Αγκεσεναμούν, κόρη της Νεφερτίτης.

Ένας ασύλητος τάφος

Ο τάφος του ανακαλύφθηκε στις 4 Νοεμβρίου του 1922 από τον Βρετανό αρχαιολόγο Χάουαρντ Κάρτερ και η σαρκοφάγος ανοίχτηκε στις 16 Φεβρουαρίου του 1923.

Ήταν ο μοναδικός ασύλητος βασιλικός τάφος στην κοιλάδα των βασιλέων, κάτι που πιθανώς αποδίδεται στο μικρό μέγεθος του τάφου, που αρχικά προοριζόταν για τον ανώτατο σύμβουλό του. Επιπλέον, αυτό φανερώνει και την απουσία υστεροφημίας του Φαραώ, καθώς το όνομά του ήταν άγνωστο, ακόμα και 100 χρόνια μετά το θάνατό του κατά την 19η δυναστεία.
ν

Το πιο διάσημο από όλα τα ευρήματα ήταν η λεπτοδουλεμένη μάσκα θανάτου του Τουραγχαμών. Image: Supplied
ν

Η ανακάλυψη του προκάλεσε παγκόσμια συγκίνηση, καθώς επειδή δεν είχε λεηλατηθεί έφερε στο φως έναν μεγάλο πλούτο εξαιρετικών χρυσών έργων τέχνης, αφήνοντας άφωνο τον κόσμο το 1922.

«Η προτελευταία σκηνή αποκαλύφθηκε», έγραψε στο ημερολόγιό του ο αρχαιολόγος Χάουαρντ Κάρτερ, αφού άνοιξε το τελευταίο στρώμα της σαρκοφάγου που έμοιαζε με γιγάντια ξύλινη κούκλα.

«Μια πολύ όμορφα τυλιγμένη μούμια του νεαρού βασιλιά, με μια χρυσή μάσκα θλιβερής αλλά ήρεμης έκφρασης… η μάσκα φέρει τα χαρακτηριστικά του Θεού, αλλά η φυσιογνωμία είναι του Τουταγχαμών — πρόσωπο γαλήνιο και όμορφο, με τα ίδια χαρακτηριστικά που βρίσκουμε στα αγάλματα και στα φέρετρά του».
ν

Το νεκρικό προσωπείο του νεαρού βασιλιά. Image: Supplied
ν

Η μάσκα έχει ύψος 53,5 εκατοστά και είναι κατασκευασμένη από 10 κιλά ατόφιο χρυσάφι με ένθετο οψιανό και χαλαζία. Το έντονο μπλε λάπις λάζουλι της κόμμωσης έχει εντοπιστεί σε μερικά από τα παλαιότερα γνωστά ορυχεία στον κόσμο – στο Αφγανιστάν.

Η λαμπρότητα, η περίπλοκη λεπτομέρεια και τα ρεαλιστικά χαρακτηριστικά του προσωπείου έχουν γοητεύσει από τότε εκατομμύρια τουρίστες.

Αλλά υπάρχει ένα πρόβλημα.

Η νεκρική μάσκα δεν είναι δική του.
ν

Η αρχαιολόγος Τζόαν Φλέτσερ. Image: Supplied
ν

Αυτό υποστηρίζει, ύστερα από διεξοδικές έρευνες, η αρχαιολόγος δρ Τζόαν Φλέτσερ (Joann Fletcher) καθηγήτρια του Αρχαιολογικού Τμήματος του Πανεπιστημίου του Γιορκ.

Η Αιγυπτιολόγος οδήγησε μια ομάδα το 2003 στον εντοπισμό μιας μούμιας που είχε υποστεί σοβαρές ζημιές και η οποία πιθανότατα ανήκε στη βασίλισσα Νεφερτίτη – συγκυβερνήτη της Αιγύπτου υπό τη βασιλεία του αιρετικού Φαραώ Ακενατόν.

Υπάρχουν μια σειρά ενδείξεων που δείχνουν ότι η νεκρική μάσκα δεν είχε φτιαχτεί για τον νεαρό βασιλιά, αλλά για κάποιο άλλο υψηλά ιστάμενο πρόσωπο της αυλής, πιθανώς γυναίκας.

• Μερικά από τα αγάλματά του έχουν γυναικείο στήθος.

• Πολλά αντικείμενα στον τάφο του φέρουν το όνομα της θετής μητέρας του, της Νεφερτίτης, συζύγου του αιρετικού φαραώ Ακενατόν.

• Ο τάφος του δεν είναι παρόμοιος με αυτούς άλλων φαραώ. Είναι μικρότερος και το σχέδιό του προορίζεται για βασίλισσες, όχι για βασιλιάδες.
ν

Αυτή η απεικόνιση σε υπολογιστή δείχνει τη διάταξη του τάφου του Αιγύπτιου φαραώ Τουταγχαμών. Image: Supplied
ν

Αλλά υπάρχουν και δυο άλλα βασικά στοιχεία. «Η νεκρική μάσκα δεν είχε σχεδιαστεί ειδικά για τον βασιλιά Τουτ», λέει η Φλέτσερ. Και στηρίζει τον ισχυρισμό της στο γεγονός ότι ο χρυσός της μάσκας είναι δυο διαφορετικών ειδών.

«Η συγκόλληση των δυο ειδών χρυσού είναι εμφανώς ορατή», λέει η Φλέτσερ.

Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν και οι τρύπες στα αυτιά για σκουλαρίκια.

Στην αρχαία Αίγυπτο, σκουλαρίκια φορούσαν μόνο οι γυναίκες και τα μικρά παιδιά των ευγενών.

«Η παρουσία τους είναι ακατάλληλη για έναν βασιλιά», λέει η Φλέτσερ. «Υπάρχουν 3.500 χρόνια ιστορίας που το υποστηρίζουν».

Μετά τον θάνατο του αιρετικού φαραώ Ακενατόν, ο οποίος κατάργησε τη λατρεία των ηλιακών θεών, αναγορεύοντας μοναδικό θεό τον εαυτό του, το ιερατείο του Άμμωνος επανήλθε στα πράγματα, ο Ακενατόν χαρακτηρίστηκε «καταραμένος», η πρωτεύουσά του εγκαταλείφθηκε, τα κτίσματά του καταστράφηκαν και το όνομά του διαγράφτηκε από τα επίσημα αρχεία του κράτους.

Το ίδιο συνέβη και με τη Νεφερτίτη, την οποία ο Ακενατόν είχε κάνει ισόθεη. Και επειδή ο Τουταγχαμών πέθανε σε νεαρή ηλικία, οι ιερείς έβγαλαν τη νεκρική μάσκα από τη Νεφερτίτη, την τροποποίησαν και την χρησιμοποίησαν για τον νεαρό βασιλιά.
ν

Αριστερά, πέτρινη προτομή του Τουταγχαμών. Δεξιά, σύγχρονη αναπαράσταση του προσώπου του. Ήταν όμως έτσι; Image: Supplied
ν

Το πιο πιθανό είναι ότι δολοφονήθηκε. Αυτοί που κυβερνούσαν στη θέση του, είχαν υποσχεθεί πώς θα του παρέδιδαν τον θρόνο μόλις ενηλικιωνόταν. Κάτι όμως πήγε στραβά και οι ιερείς της λατρείας του πατέρα του να τον σκότωσαν, επειδή αποκατέστησε την παραδοσιακή λατρεία του Άμμωνα-Ρα. 

Όσο για τον τάφο, κάποιοι αρχαιολόγοι υποστηρίζουν ότι ανήκε στη θετή μητέρα του, τη Νεφερτίτη, η οποία εκδιώχθηκε για να μεταφερθεί εκεί ο Τουτ.

Το τι ακριβώς διαδραματίστηκε εκείνη την εποχή στα ανάκτορα, παραμένει ένα μυστήριο.

Η άλλη περίπτωση είναι η μάσκα να φτιάχτηκε για τον νεαρό βασιλιά όταν ήταν ακόμη παιδί και φορούσε σκουλαρίκια.

v

ν

 

---